اجتهاد و اصول فقه

استاد نواب با اشاره به اهمیت اثرگذاری مقاصد الشریعه بر آینده جهان اسلام، تکمیل نظریه فقه‌المقاصد آخرین هدف تحقیقاتی خود عنوان کرد و گفت: تعلیل مداری در اجتهاد پیدا کردن و یافتن یک فهم عقلانی از نص است و تعقل گرایی را با سنجش مقتضیات زمان گسترش می‌دهد. استاد مبلغی کتاب «رویکرد تعلیل مداری در اجتهاد» اثر استاد نواب را …

جدیدترین شماره‌های فصلنامه علمی پژوهشی «فقه» به صاحب امتیازی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با مدیر مسؤولی عبدالرضا ایزدپناه و سردبیری رضا اسلامی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در تازه‌ترین شماره فصلنامه فقه، (۱۱۲، ۱۱۳، ۱۱۴) ۲۱ مقاله علمی – پژوهشی از سوی اساتید و محققان حوزه فقه و اصول در ۲۱۷ و ۲۱۴ و ۲۰۴ صفحه نمایه شده …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، «مقاصد الشریعه» را بزرگترین خطر تهدید کننده حوزه‌های شیعی دانست و اظهار کرد: مقاصد الشریعه امروز دست اهل‌سنت را از قرآن خالی می‌کند. چون وقتی پای مقاصد به کار آمد همه آیات قرآن و همه روایات و متون، طریق می‌شوند. می‌گویند آنچه موضوعیت دارد، غایت این آیات وروایات است. پس باید سراغ …

تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهدا (ع)، کتابی به زبان فارسی اثر آیت‌الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی، با موضوع بازگشت اهل بیت امام حسین (ع) به کربلاپس از واقعه عاشورا است. به گزارش شبکه اجتهاد، تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهدا (ع)، کتابی به زبان فارسی اثر عالم شهید شیعه، شهید محراب آیت‌الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی، با …

جدیدترین شماره‌های فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و مدیر مسئولی مجتبی الهی خراسانی و سردبیری حسین ناصری مقدم منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سه شماره ۲۹، ۳۰، ۳۱ فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» ویژه زمستان ۱۴۰۱ و بهار و تابستان ۱۴۰۲ دربردارنده ۱۹ مقاله علمی، به همت …

اگر تقسیم در ادله علم اصول، تقسیمی حاصر باشد (حاصر یعنی تقسیمی که به روش صناعی پیش رفته است)، در آن، توسعه ادله معنایی ندارد. من هم متمایل به همین مبنا هستم؛ بنابراین دیگر منطقاً نمی‌توانیم ادله اصولی را توسعه بدهیم. درست است که فقه توسعه پیدا می‌کند؛ ولی تنوع ادله اتفاق نمی‌افتد و ادله همان ادله است و چیزی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: پرسش اصلی نوشتار پیرامون اصطلاح نوپدید «فقه معاصر» است که مقصود از فقه معاصر چیست؟ آیا فقه معاصر‌ می‌‏تواند به عنوان رویکردی جدید در فقه، در کنار دیگر رویکردهای پیش‏گفته تلقی شود؟ آیا ما در ظل و ذیل تعبیر فقه معاصر، با رویکردی جدید در فقه مواجه هستیم که مقابل آن، مثلا تعبیر «فقه متقدم» و نظائر …

نظر ما این است که فقیه متکفل استنباط، آنچه برایش اهمیت دارد اسناد قرآنی و سنت است؛ اگر موردی از اجماع و عقل سالم بماند، آن دو هم منبع استنباط هستند؛ اما مقاصد شارع، صرفاً می‌توانند مفسر نصوص مبین شریعت باشند. کسی که مقاصدی فکر می‌کند هیچ‌وقت فتوا به اطلاق‌گیری منافی با مصالح و مقاصد یا فتوا به «الخراج بالضمان» …

در فقه نیز بخش‌هایی وجود دارد که دقیقاً مستند ما در آن‌ها سیره و بناء عقلاست و قواعد زیادی در فقه موجود است که این قواعد عمدتاً به سیره و بناء عقلاء برمی‌گردد. این سیره و بناء عقلاء گاهی در فقه ما به‌صورت‌های مختلفی عنوان شده است مثل عرفیات، ارتکازات و حتی گاهی تعبیر به حکم عقل شده است. این …

آیا عدالت هم وزن چهار دلیل دیگر هست؟ عدالت منبع استنباط است یا شاخص اصلی صحت استنباطات؟ این‌ها سؤلات مهمی هستند که باید پاسخ داد. از آنجا که عدالت روح شریعت است، فراتر از اینکه یک منبع استنباط تلقی شود، یک ابر منبع باید تلقی شود. از این ابر منبع، علاوه بر اینکه مجموعه‌ای از احکام و قوانین ایجابی متولد …

این پژوهش با این هدف سامان یافته که به عنوان گامی ابتدایی، تاریخ اجتهاد امامی را با دقت کنکاش کند و تا حد توان به تمام ریشه‌هایی که به نوعی در راستای این نوع از اجتهاد هستند توجه کند و حمایت هر چند ابتدایی علمای امامیه، از دوران نص تا به امروز، را به منصه ظهور بگذارد. به گزارش خبرنگار …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه جریاناتی می‌خواهند میرزای نائینی را مصادره کنند، تاکید کرد: گاهی در کلام میرزای نائینی بعضی جریانات، اثرات ولایت فقیه را پاک و تحریف می‌کنند. شرط امانتداری آن است که اساتید حاضر، تألیفات میرزای نائینی را مطالعه کنند تا شخصیت میرزا همان‌گونه که هست تبیین شود. به گزارش شبکه اجتهاد، …

شماره نخست دوفصلنامه بین‌المللی «اصول الفقه رؤیه مقارنه بین المذاهب الاسلامیه» با هفت مقاله علمی به زبان عربی از پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، به همت پژوهشکده فقه و حقوق و اداره نشریات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، اولین شماره دوفصلنامه علمی- پژوهشی بین‌المللی «اصول الفقه رؤیه مقارنه بین المذاهب الاسلامیه» (بهار و تابستان …

حجت‌الاسلام والمسلمین رستم نژاد گفت: «برنامه آموزشی و درسی جدید سطوح عالی حوزه‌های علمیه» که در سال گذشته اجرا شد، با حضور و مشارکت بسیاری از اساتید طی جلسات کارشناسی، مورد بررسی و بازبینی قرار گرفت و تغییراتی در آن اعمال شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم نژاد، به تغییرات صورت گرفته در این برنامه آموزشی اشاره …

شبکه اجتهاد: اکْتُبْ وبُثَّ عِلْمَکَ فِی إِخْوَانِکَ؛ در این فراز امام صادق (ع) بر دو روش برای حفظ و نشر علوم تاکید می‌کنند: کتابت و پخش دانش میان برادران دینی. گر چه در این روایت نیز هم چنان نامی از روایات اهل بیت (ع) وجود ندارد، اما از آن جا که امثال مفضل بن عمر با روایات اهل بیت (ع) …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مراسم بازدید علما و اساتید حوزه و دانشگاه از قفسه آثار جدید فقهی آیت‌الله سید حسن مرتضوی صبح امروز یکم شهریورماه ۱۴۰۲ در فروشگاه موسسه بوستان کتاب مشهد، برگزار شد. در این مراسم آیت‌الله محمد مروارید عضو شواری عالی حوزه علمیه خراسان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی مسعودی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و جمعی از اساتید حوزه …

شبکه اجتهاد: سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۶ را دهه تمدن نگاری اسلامی نامیده‌ام. در این دوره، چندین کتاب و ده‌ها مقاله در باره تمدن اسلامی نوشته شد. در این باره در کتاب گفتمان تمدن اسلامی شرحی آورده‌ام. آنچه ذیلا ملاحظه‌ می‌کنید، گزارشی است از کتاب «دانش مسلمین» از محمدرضا حکیمی که تمدن اسلامی را از دریچه معرفی «دانش مسلمین» تعریف کرده …

شبکه اجتهاد: دوسال از درگذشت علامه محمدرضا حکیمی گذشت. اندیشوری که برخی او را بخاطر وصی دکتر علی شریعتی بودن به «روشنفکری» و گروهی بخاطر نظم و نسق بخشی به مکتب تفکیک به «اسلام سنتی» منتسب کرده‌اند. یکی از اغلاط مشهور در مورد جریان شناسی علامه حکیمی، حصر او و آراءش در «مکتب تفکیک» است. حکیمی متفکری است که شاید …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم، ضمن بیان ضرورت بحث روش‌شناسی اجتهاد و تعریف اصطلاحی برخی واژگان، به توضیح برخی از محورهای اصلی مباحث روش‌شناسی پرداخت و وضعیت فقهای اقدمین در مواجهه با مسائل گوناگون تشریح کرد و با اشاره اینکه اگر در حوزه‌های علمیه، روش‌شناسی به‌عنوان یک علم و رشته مورد بهره‌برداری قرار گیرد، مسیر اجتهاد، -به‌ویژه برای طالب …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: ما باید فقه را تقسیم به «فقه فردی و فقه اجتماعی» کنیم. ما وقتی موضوع را محور قرار می‌دهیم، موضوع یا فرد است یا اجتماع. احکامی که خدای متعال فرموده یا برای فرد است یا برای اجتماع. ما باید این‌طور تقسیم را ارائه بدهیم. بگوییم فقه فردی دو بخش دارد عبادی و غیرعبادی. …

شاید نزدیک‌ترین شخص به این نگاه مقاصدی به‌لحاظ نظری در شخصیت‌ فقهی امام خمینی(ره) باشد، زمانی که می‌گوید این احکام جزئی چیزی جز تجلیاتی برای احکام حکومتی نیستند. البته امتداد این سخن را ما در مثل تحریر الوسیله یا دیگر کتب فقهی ایشان نمی‌بینیم. شبکه اجتهاد: فقه المقاصد، علل الشرایع، مقاصد الشریعه و مذاق شارع و واژگانی از این دست …

استاد علیدوست ضمن تبیین کاربست‌های چهارگانه فقه نظام، بر قبول نظامات خرد و کلان توجه دارد لکن بر تعدد استنباط و مرحله‌ای‌کردن آن پای نمی‌فشارد، بلکه راه صحیح را استنباط تک‌مرحله‌ای می‌داند که در همان مرحله باید همه عناصر به‌حق دخیل در استنباط دیده شود. او استنباط نظام ممکن میداند که ضرورتی مؤثر و خطرناکی است. استاد مبلغی فقه نظام …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم ضمن اشاره به اینکه اصل ارتباط علم کلام و علم اصول امری مسلم است تصریح کرد: ما به رابطه این دو علم آگاهی داریم ولی به اینکه در حل یک معضل اصولی از کلام استفاده کنیم یا در حل معضل کلامی از اصول استفاده کنیم توجه نداریم. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «رابطه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: تبیینی که به‌تازگی توسط محقّق ساعی حوزوی، استاد حیدر حبّ الله، در مورد ادله نهی از قیاس مطرح شده، مطلبی است که مواجه عالمانه با آن اهمیت مضاعفی دارد؛ زیرا به اذعان خود ایشان، «با تلقّی مشهور علمای قرون نخستین مخالف است» و در واقع، ارتکازی راسخ در نظام استنباطی شیعه را هدف گرفته است. محقّق یاد …

تولیت آستان قدس رضوی گفت: مشهد به برکت مضجع شریف امام رضا(ع) و برخورداری از حوزه علمیه کهن، ظریفت بالقوه تبدیل شدن به مرجعیت و قطب علمی جهان تشیع را دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مروی در دیدار اساتید طرح تابستانه طلاب در حرم مطهر رضوی با اشاره به سابقه درخشان حوزه علمیه مشهد، ابراز کرد: حوزه …

کنفرانس بین‌المللی «تواصل و تکامل» که روز یکشنبه ۲۲ مرداد با شعار «ارتباط و یکپارچگی» و با حضور ۱۵۰ عالم دینی، مفتی و رئیس مراکز و جمعیت‌های اسلامی از ۸۵ کشور جهان در مکه مکرمه آغاز به کار کرده بود، عصر روز دوشنبه با صدور بیانیه پایانی، به نشست‌های خود پایان داد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کنفرانس اسلامی «تواصل و …

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: از همان ابتدا شاه به سرکردگی دستگاه استکبار جهانی تصمیم گرفت برای حوزه علمیه قم به‌عنوان منبع و مرجع شکل‌گیری بنیادی انقلاب، یک رقیب جدی بتراشد و بر این اساس به سراغ علما، اساتید، مدرسین و طلاب جوان حوزه علمیه مشهد آمد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی در مدرسه تابستانه …

بانوی فاضله و مجتهده، زهره صفاتی توضیح داد در سال‌های «فرزند کمتر، زندگی بهتر» که همه مراجع قم با بستن لوله زنان موافقت داشتند، پس از تحقیق به دلیل موضوع‌شناسی‌‌ای که حاصل شد و رسیدن به این نتیجه که عملی بی‌بازگشت است تنها مجتهدی بودم که مخالفت کردم. و چه عبرت‌انگیز که زمان نشان داد ورود بانوان مجتهده احکام و …

به نظر بنده اگر دیدگاه ما درمورد قیاس عوض شود آفاق جدیدی جلوی ما گشوده می‌شود. به همین دلیل شاید یکی از اسباب اساسی که سخت است نظریه مقاصد در فضای شیعی احیا بشود، دیدگاه شیعه در قضیه قیاس است. شبکه اجتهاد: فقه المقاصد، علل الشرایع، مقاصد الشریعه و مذاق شارع و واژگانی از این دست روایت از مسئله‌ای مهم …

مشاور رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی گفت: ما احتیاج به یک فقه جدید داریم که مبتنی بر مشترکات و مسائل روز جهان اسلام و عرصه بین الملل باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، ماموستا عبدالسلام کریمی در سومین کنفرانس منطقه‌ای وحدت اسلامی در ارومیه، گفت: ما احتیاج به یک فقه جدید داریم، نه آنکه فقه‌های فعلی …