یکی از دغدغههای امام خمینی(ره) در سالهای آخر عمر شریفشان این بود که با توجه به نیازهای گسترده جمهوری اسلامی به آراء فقهی، فقه امامیه متهم شود که پاسخگوی نیازهای امروز جامعه نیست. دستکم بخشی از کارآمدی جمهوری اسلامی به عنوان یک حکومت دینی در گرو کارآمدی فقه و فتاوای روزآمد فقهی است، به گونهای که مدیران کشور در عرصههای …
Read More »اجتهاد و اصول فقه
مرجعیت پدر از زبان پسر
آقازاده مرحوم آیتالله گلپایگانی درباره چگونگی مرجعیت ایشان میگوید: «آقا» زمانی که مرجعیت را به قول خودشان با اصرار بر گردن ایشان گذاشتند، تنها یک تومان در جیب داشتند و چندماه توان پرداخت شهریه را هم نداشتند. ایشان به مردم اهمیت میدادند تا جائیکه وقتی در جریان شهید جاوید از ایشان خواستند از اهانت کنندگان به ایشان شکایت کنند، فرمودند: …
Read More »جای خالی درس خارج «تفقه در دین» و «فلسفه فقه» مشهود است/ نیازی نیست فقه متکفل همه مسایل باشد/ همه مشکلات عالَم را با درس خارج نمیتوان حل کرد
علم فقه فرزند قرآن و حدیث هست به جهت اینکه تکیه گاه و مستندات اصلی فقه، قرآن و حدیث است لذا به نظر میرسد کسی که میخواهد مجتهد در فقه باشد و درس خارج فقه بدهد، قبل از آن باید مجتهد در قرآن و حدیث باشد. اگر اطلاعات استاد فقه از علوم قرآن و حدیث در حد عمومی باشد، کفایت …
Read More »حدیث گرایی، اتوریته مذهبی و مشکل اسلام معاصر/ حسن انصاری
شبکه اجتهاد: اهل حدیث، مقصودم علمای اصحاب حدیث سنی تا قرنها با شکلگیری اتوریتههای نهادینه دینی و یا دینی|سیاسی مخالف بودند. حدیث متاع دستیاب تری بود و بدون مقدمات زیاد میشد در حدیث و حفظ آن مرتبهای یافت. همین امر به آن دیدگاه که گفتم هم کمک میکرد و هم از نتایج آن هم همزمان بود؛ یعنی این دو پدیده …
Read More »نگاهی به تفاسیر امام حسن عسکری(ع)، عیاشی و قمی
شبکه اجتهاد: در میان نوشتههای عالمان شیعی، نخستین تفسیر روایی که میتوان در حال حاضر به آن مراجعه کرد، تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (علیهالسلام) است؛ اما علما بر اساس این تفسیر سیر نکردند؛ یعنی اگر چه از آن روایت نقل کردهاند، اما آن را به عنوان یک کتاب متقن بدانند، اینگونه نیست. شک دارند که آیا کسی که …
Read More »آیتالله گرایلی دارفانی را وداع گفت + زندگینامه
آیتالله حاج شیخ حسین گرایلی، از علمای مشهد و مدیر اسبق حوزه علمیه خراسان که در بیمارستان بستری بود، پس از عمری مجاهدت علمی و تبلیغی و تربیت شاگردان، دقایقی قبل دارفانی را وداع گفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیتالله حسین گرایلی از اساتید دروس خارج فقه و اصول و تفسیر حوزه علمیه مشهد و امام جماعت مسجد گوهرشاد و …
Read More »خبر واحد؛ سیر تاریخی بحث/ سید احمد مددی
اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث «حجیت خبر» در دنیای اسلام از تاثیرگذارترین مباحث اصول است، شما هیچ مبحثی را به اندازه حجیت خبر ندارید که تاثیرگذار باشد، چون حجیت خبر کاربرد وسیع و میدان وسیعی دارد. دیگر مباحث همچون اجماع، ظواهر کتاب، قیاس در مقایسه با خبر واحد، محدود است و دامنه کمی دارد. سه دیدگاه سه دیدگاه اساسى را در …
Read More »بررسی حجیت سیره/ عبدالله احمدی شاهرودی
اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث سیره عقلاء، یکی از مهمترین منابعی است که در فقه کاربرد فراوانی دارد، شاید بتوانم بگویم ۸۰ درصد اجتهاد به این موضوع بستگی دارد. به عنوان مثال: کسی دندان کاشته یا پرکرده و بعد غذای نجسی خورد یا اینکه دهانش خون آمد، آیا این دندانی که پرکرده، حکم بواطن را دارد که نجس نمیشود یا اینکه …
Read More »کارکردگرایی، رویکردی قابل دفاع در ساختار مطالعات حدیثی است
استاد و پژوهشگر حوزه علمیه با تأکید بر لزوم انجام مطالعات نظری و تطبیقی در حوزه حدیث، کارکردگرایی را رویکردی قابل دفاع در ساختاردهی به مطالعات حدیثی عنوان کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین محمد الهی خراسانی، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه، دوم بهمنماه در نشست علمی «ساختار نوین مطالعات حدیثی» که در دفتر قم بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان …
Read More »اعتبارسنجی و تاریخگذاری کتابهای حدیثی در دو سنت شیعی و اهلسنت
سندهایی که در تکتک احادیث کلینی است، هرکدام نشان از تحول در این دفاتر است و اگر ما فرض کنیم دوره مشایخ حدیث اهل تسنن دوره تثبیت جوامع شیعی است تقریباً همان دوره، دورهی تثبیت جوامع اولیه سنی است یعنی در اواخر قرن سوم؛ بنابراین آخر قرن ۳ و اوایل قرن ۴ دوره تثبیت جوامع اولیه حدیث جهان اسلام است. …
Read More »قیاس از نگاهی دیگر/ حمیدرضا تمدن
اختصاصی شبکه اجتهاد: درباره قیاس و ماهیت آن از دیرباز در کتب مربوط به اصول فقه سخن گفته شده و البته در روایات شیعه و سنّی از آن سخن به میان آمده است. برای نمونه در کتبی همچون «بصائر الدّرجات» و «الکافی» روایاتی درباره قیاس وجود دارد که البتّه گاه کمتر مورد توجّه قرار گرفتهاند. برای نمونه در «کِتَابُ فَضْلِ …
Read More »باید بین موضوعشناسی، حکمشناسی و مصداقشناسی تفکیک قائل شویم/ شرط ورود فقیه به مسائل نوپدید
استاد ابوالقاسم علیدوست به تشریح بایستههای ورود فقهی به مسائل جدید مانند متاورس پرداخت و تأکید کرد: ورود به مسائل نوپدید از منظر فقهی بایستههایی دارد که بیتوجهی به آنها باعث ایجاد مشکلاتی خواهد شد. فقیه باید میان موضوع و مصداق فرق قائل شود و در همه موارد وارد تعیین مصادیق نشود و اجازه دهد که موضوع نوپدید به حدی …
Read More »نباید با موضوعات جدید سطحی برخورد کرد/ سرعت تحولات در حوزه هنوز متناسب با جامعه نیست/ برخی به موضوع شناسی مسائل جدید بها نمیدهند
تصویر ذهنی فعلی ما در حوزه این است که اگر بخواهیم در یک زمینهای نظر بدهیم، از متخصص آن حوزه پرسش میکنیم. این روش به ویژه در مسائل اجتماعی مربوط به اقتصاد و سیاست، در عمل نادرست و جهت دار است. موضوعات به راحتی دریافت نمیشود و اینگونه نیست که در مشورت با یک کارشناس بتوان به موضوع شناسی دقیق …
Read More »حدیث نامکرر اختلاف دیدگاه درباره حوزه و تمدنسازی
شبکه اجتهاد: چندی پیش حجتالاسلام رسول جعفریان در دو متن کوتاه (توئیت) نکاتی پیرامون بحث تمدنسازی و نقش حوزه علمیه بیان کرد که در پی بازنشر یادداشت ایشان در یکی از گروههای واتساپی و درخواست یکی از اعضای گروه از حجتالاسلام محسن الویری برای بیان دیدگاه خود در این زمینه، ایشان هم دیدگاه خود را در قالب یادداشت زیر در …
Read More »حوزههای تخصصی بیش از گذشته به رسمیت شناخته شوند/ حوزههای سیاستگذاری در حوزه مشتت است/ آینده حوزه را دچار افت علمی شدیدی میبینم
استاد حوزه علمیه اصفهان به کتب حوزوی نه از جهت بار علمی بلکه از نظر سبک آموزشی و محتوای کتب انتقاد دارد و آینده حوزه را دچار افت علمی شدیدی میبیند؛ نه صرف رویکرد کتب حوزوی که بسیار نقص دارد بلکه مسایل پیرامونی مثل معیشت وجود دارد که روی بحث علمی حوزه تأثیرگذار است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام مهدی …
Read More »انتشار پنجمین شماره دو فصلنامه «مصباح الفقاهه»
پنجمین شماره دو فصلنامه علمی – تخصصی مصباح الفقاهه به صاحب امتیازی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان و مدیر مسئولی حجتالاسلام والمسلمین سیدمصباح عاملی منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، پنجمین شماره دوفصلنامه علمی – تخصصی مصباحالفقاهه، دربردارندۀ مقالات علمی در حوزه مباحث فقه و اصول و با رویکرد انعکاس جدیدترین دستاورهای علمی و نظریات فقهی و اصولی است که …
Read More »تلفیقی از مدیریت سنتی و جدید را باید در حوزه پیاده کرد/ نمیتوان برای همه طلاب، نسخه آموزشی یکسان پیچید/ شورای عالی تلاش بیشتری برای احیای موقوفات داشته باشد
آیتالله سبحانی گفت: مدیریت حوزه نمیتواند سنتی محض باشد؛ از آن طرف هم نمیتواند بی توجه به اصالتها باشد؛ بلکه باید تلفیقی از مدیریت سنتی و جدید را در حوزه پیاده کرد؛ داشتن نیروی زیاد با مدیریتهای امروزی همخوانی ندارد و باید علاجی برای این مسئله داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، آیتالله جعفر سبحانی صبح امروز در دیدار اعضای شورای …
Read More »تفکر «سنتگرایی» مانعی برای پیشرفت سریعتر حوزه شده است/ حوزهها در زمینه «موضوعشناسی» باید با علوم دیگر آشنا شوند
سنت گرایی از این جنبه منفی است که بخواهیم بر همان نظریات سلف صالح باقی بمانیم چرا که این امر باعث عقب ماندگی حوزه ها می شود. هنوز عده ای تأکید دارند که باید راه سلف صالح را طی کنیم و با همان نظرات آشنا شویم، اما به نظر می رسد حوزه ها برای اینکه در این عرصه نیز پیشرفت …
Read More »یکصد سال پویایی حوزه علمیه قم و چشمانداز آینده/ علیاکبر عبدالاحدی مقدم
شبکه اجتهاد: بسیاری قدمت حوزه علمیه قم را با مهاجرت و اسکان افراد قبیله اشعری از کوفه به قم یکسان میدانند و گسترش و افزایش مهاجرت اشعریان شیعی در سده دوم هجری را که محدثان و علمای اهل تشیع در بین ایشان را نشاندهندهی تکوین حوزه علمیه شیعی در نخستین دهههای سدهی دوم هجری میدانند. هرچند با رونق حوزههای مشابه …
Read More »اعتبارسنجی روایات النساء نواقص العقول براساس تحلیل اسناد و متن
استاد دانشگاه همدان با بررسی اسناد و متن روایات مرتبط با نقصان عقول زن، گفت: روایت نقصان عقل زنان در سند و متن آشفته است؛ این روایت از قرن دوم در منابع اهل سنت بیان و تا قرن چهارم فربه و به تدریج وارد مباحث فقهی شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر معصومه ریعان، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی …
Read More »توجه به اختلاف نسخهها، سرچشمهای برای فهم بهترِ احادیث/ محمد خراسانی
اختصاصی شبکه اجتهاد: گاهی با کوشش بسیار در فهم واژگان و عبارت یک حدیث، باز هم میبینیم دشواریهایی در آنها وجود دارد که درک معنای آن را با چالش روبرو میسازد. در چنین مواردی، یکی از احتمالهایی که باید در ذهن ما پررنگ شود، رخ دادن یک یا چند تصحیف است که زمینهساز گرهخوردگی در عبارت شده است. و در …
Read More »نباید در عرصه موضوع شناسی به حوزههای قبلی بسنده کرد/ عنصر زمان و مکان به صورت فراگیر در حوزه مورد توجه نیست
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به اهمیت موضوع شناسی در حوزههای علمیه، گفت: «اشتغال زنان» در ظاهر مساله جدیدی نیست و سابق بر این هم زنان بیرون از منزل فعالیت داشتند، اما در واقع، چون مناسبات اجتماعی تغییر کرده است، اینکه الگوی مطلوب اشتغال زنان در زمان حاضر چیست، نیاز به موضوع شناسی دارد و نمیتوان …
Read More »مجتهد در مباحث اجتهاد تمدنی، بیش از همه نیازمند موضوع شناسی است
حجتالاسلام حاج ابوالقاسم گفت: مجتهد در اجتهاد تمدنی بیش از سایر اقسام اجتهاد، نیازمند موضوع شناسی است. در اجتهاد تمدنی که به راهبری کمک میکند، موضوع شناسی اهمیت دارد حتی در شان افتاء هم مورد توجه است و محل ابتلا مجتهد است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم، رئیس پژوهشگاه فقه نظام در مراسمی که با عنوان …
Read More »فهم اقتضائات احتیاط/ حسین سورنچی
شبکه اجتهاد: در ابتدای رسالههای توضیح المسائل مینویسند که انسان برای عمل به احکام دین باید یا مجتهد باشد یا مقلد یا محتاط. همواره برایم سوال بود که: «انسان مجتهد باشد یا مقلد» رویهای معقول است (نه فقط در فقه، بلکه در تمام عرصههای زندگی: مثلا برای علاج بیماری، انسان یا مجتهد [= پزشک] است یا مقلد [= به پزشک …
Read More »ما فقه معاصر نداریم، تعبیر را به «فقه مسائل معاصر» عوض کنید/ محصل مادامالعمر در حوزه معنا ندارد
آیتالله سبحانی گفت: امروز جامعه ما با مسائل جدیدی در فقه روبرو است که گاهی در نوشتهها از آن به فقه معاصر تعبیر میشود ولی تعبیر صحیح این است که گفته شود فقه مسائل معاصر، زیرا فقه اسلام معاصر و غیر معاصر ندارد، یک فقه آسمانی است که از زمان بعث تا قیامت حاکم است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیتالله …
Read More »حدیث به عنوان ابزار رسانهای/ حسن انصاری
شبکه اجتهاد: درباره ریشهها و تحولات اولیه گردآوری و تدوین احادیث تاکنون تحقیقات بسیاری از سوی اسلام شناسان غربی و نیز محققان مسلمان صورت گرفته است. دلایل گردآوری حدیث پیامبر و زمینههای استناد به سنت در شکل حدیث و نیز چگونگی استناد به آن در فقه و شریعت و تحولات سندی آن و مکاتب مختلف حدیث در مرحله پیدایش همه …
Read More »گفتمانهای حدیثی شیعه و تأثیر آن بر جوامع اولیه حدیث
گفتمانهای کهن حدیثی شیعه چه بوده است؟ و چه تأثیری بر جوامع اولیه حدیث شیعه گذاشته است؟ پاسخ به این پرسش جز با مطالعه تاریخی حدیث شیعه امکانپذیر نیست و پیشنهاد ما تاریخنگاری انگارهای و اندیشهای است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست دوم و سوم از فصل سوم مدرسه مجازی حدیث پژوهی مقارن با حضور و ارائه دکتر سید محمدهادی …
Read More »ابزارشناسی استنباط در مسائل نو پدید
استاد علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در نشستی با اعضای گروه فقه و اصول دانشگاه علوم اسلام رضوی برخی از ابزارهای استنباط در مسائل مستحدثه را تبیین کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست در سخنانی بیان داشت: مکرر از من سوال میکنند که آیا مسائل مستحدثه را با همان ابزار گذشته میشود بدست آورد یا اینکه …
Read More »۵۰ درصد پاسخگویی به مسائل فقهی به موضوع شناسی برمیگردد/ فقیه نیازمند شناخت صحیح موضوعات فقهی است
رئیس هیئت امنای مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی گفت: به فرموده بزرگان حوزه ۵۰ درصد پاسخگویی به مسائل فقهی به شناخت صحیح موضوعات آنها برمیگردد. لذا باید در زمینه شناخت موضوعات فقهی به مراجع عظام تقلید که روش استنباط احکام را به خوبی مسلط هستند کمک شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین محمدحسین فلاحزاده، رئیس هیئت امنای مؤسسه موضوع …
Read More »روششناسی اجتهاد به سمت خوبی پیش نمیرود/ دوگانگی در برخی روشهای فقهی
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه روششناسی اجتهاد امروزه به سمت خوبی پیش نمیرود و گفتمان و تخصص لازم دارد، اظهار کرد: گاهی فصلنامهها و کتابها، مطالبی به نام روششناسی مطرح میکنند که درست نیست. متاسفانه در حوزههای علمیه، روششناسی، کارتنخواب است و ردیف بودجه ندارد؛ روششناسی باید حداقل در زندگی علمی ما از کارتنخوابی …
Read More »