اجتهاد و اصول فقه

کتاب «البیع» (مجموعه مباحث بیع و خیارات) اثر آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی بجنوردی از سوی انتشارات صحیفۀ خرد چاپ و منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «البیع» اثر فقیه محقق آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی بجنوردی، حاصل سال‌ها تدریس درس خارج فقه معظم‌له به زبان عربی مکتوب و توسط نشر صحیفۀ خرد روانه بازار نشر گردید. این اثر حاوی مجموعه …

یکی از مواردی که در فقه مطرح می شود این است که دو دلیل در صورت تعارض ساقط می شوند ولی در مورد نفی حکم ثالث که ملازمه با آن دو دلیل دارد، در صورت حجیت آن، رجوع به اطلاقات، عمومات و اصول عملیه امکان پذیر نیست اما در صورت عدم حجیت آن، رجوع به این موارد ممکن می شود. آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد، مبانی حجیت و عدم حجیت نفی ثالث است تا با برگزیدن هر یک، ثمره ی عملی آن را در مباحث فقهی بیان کنیم. مهم ترین دلیلی که قائلان به حجیت نفی ثالث به آن استناد کرده اند، عدم تبعیت دلالت التزامی از دلالت مطابقی در حجیت است و دلیل قائلان به عدم حجیت آن، تبعیت دلالت التزامی از مطابقی در حجیت و عدم استقلال دلالت التزامی است. ما در این مقاله، قول به عدم حجیت نفی ثالث را قابل خدشه دانسته و در آخر قول به حجیت نفی ثالث را ترجیح داده ایم اما نه از باب دلالت التزامی و عدم تبعیت دلالت التزامی از دلالت مطابقی که اکثر اصولی ها به آن قائل شده اند؛ بلکه به دلیل اشتراک دو دلیل متعارض در نفی ثالث است که این امر تنها در صورتی محقق می شود که تعارض دو دلیل، تعارض ذاتی باشد ولی در تعارض عرضی، دو دلیل متعارض در نفی ثالث متفق نبوده و بنابراین نفی ثالث در آن ها حجت نیست.

سومین و چهارمین شماره از فصلنامه نقد کتاب «فقه و حقوق» با سردبیری حجت‌الاسلام دکتر سید محمدعلی احمدی ابهری منتشر شد. در مقاله‌ای از این فصلنامه با فقه تربیتی و تبیین مرز آن با اخلاق آشنا می‌شویم. به گزارش شبکه اجتهاد، سومین و چهارمین شماره از فصلنامه نقد کتاب «فقه و حقوق» ویژه تابستان و زمستان ۱۳۹۴ با سردبیری حجت‌الاسلام …

همزمان با پنجمین مجمع عمومی انجمن علمی اصول فقه حوزه، از جدیدترین منشورات علمی این انجمن با حضور آیت‌الله حسینی بوشهری مدیر حوزه‌های علمیه و آیت‌الله علوی بروجردی رونمایی شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، همزمان با برگزاری انتخابات پنجمین مجمع عمومی انجمن اصول فقه حوزه علمیه قم، که اعضای جدید هیئت مدیره و بازرسان این انجمن برای دو سال آینده …

مهدی مهریزی: در فلسفه و مبانی فقه، عوامل تأثیرگذار در روند اجتهاد یک فقیه متعدد است و این نتیجه‌ باورها و اعتقاداتی است که در طول زندگی‌ او به وجود آمده و مسأله معرفت شناسی، بخشی از این مبانی تأثیر گذار است. به گزارش شبکه اجتهاد، پنجمین نشست تخصصی اصول و فلسفه فقه با عنوان «مبانی انسان‌شناسی علم فقه» با …

ادبیات کفریات زبانی، اشاره به نوعی خاص از نگاشته‌های فقهی است که می‌کوشد تمام مکالمات و گفتگوهای روزانه را زیر ذره بین گذاشته و کفریات آنها را استخراج کند. این تخصص، بیش از همه در مذهب حنفی است، به طوری که فقهای حنفی، با دقت بسیار زیاد، گفته‌های دیگران را که گاه به طنز و شوخی و گاه از روی …

استاد برجسته خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم تصریح کرد: متأسفانه طلاب مانند سابق به مباحث فقه و اصول اهمیت نمی‌دهند، وجود مراکز و مؤسسات نباید مانع پرداختن به این مهم شوند، بلکه باید تلاش کنید خسارتی در بحث فقه و اصول پیش نیاید. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله مکارم شیرازی در دیدار اعضای ستاد برگزاری نکوداشت مرحوم آیت‌الله …

همایش ملی «بررسی جریان‌های سلفی – تکفیری؛ پیامدها، روندها، ریشه‌ها» در هشت محور از جمله فقهی و حقوقی اعلام فراخوان مقاله کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آیت‌الله بروجردی (ره) با تلاش و مساعدت جمعی از صاحب‌نظران و پژوهشگران همایش ملی «بررسی جریان‌های سلفی – تکفیری» را در ۲۷ مهر ۱۳۹۵ برگزار می‌نماید. بنابراین گزارش، دبیرخانه همایش …

چرا به نام عمق بخشیدن، با افزودن بر قیل و قال‌ها و افزودن بر شرایط فهم دین، حوزه‌ را زمین‌گیرتر می‌کنید؟! مگر اصول فقه چیزی جز چند قاعده عقلایی است؟ اماراتی که اگر عقلا بدان پای‌بند نباشند، زندگی‌شان، هم دین و هم دنیایشان، برباد است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام محمدتقی اکبرنژاد از مدرسان حوزه علمیه قم و مدیر مؤسسه …

فراخوان مقالات علمی پژوهشی در دو فصلنامه «فقه مقارن» دانشگاه مذاهب اسلامی برای شماره جدید این مجله منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، دانشگاه مذاهب اسلامی با هدف گسترش و ارتقای کمی و کیفی مطالعات حوزه فقه مقارن و حقوق اسلامی، فراخوان مقالات علمی – پژوهشی در دو فصلنامه «فقه مقارن» دانشگاه مذاهب اسلامی با رویکرد علمی ـ پژوهشی برای …

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ربانی از اساتید و فضلای حوزه علمیه، تقریر بحث «حجیت خبر واحد» درس آیت‌الله سیستانی را به رشته تحریر در آورده است. شبکه اجتهاد: یکی از شیوه‌های تألیف در حوزه‌های علمیه، تقریر نویسی است که از سویی موجب یادگیری بهتر و ماندگارتر مقرّر و پیشرفت قدرت استنباط او می‌شود و از سوی دیگر، برای محققان بعدی این …

روش عملی فقهای گذشته نشان می‌دهد که آن‌ها در دوران غیبت حضرت ولیعصر(عج) نه اهل تأیید جائران بوده‌اند و نه مردم را دعوت به تسلیم نسبت به آن‌ها کرده‌اند، ولی پیوسته بنا بر تعامل و مدارای مذهبی داشته‌اند تا عصر حضور فرا رسد و این همان چیزی که از تعالیم ائمه استفاده می‌کردند. به نظر می‌رسد امروز که درگیری‌های مذهبی …

آیت‌الله سیداحمد مددی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، پس از مباحث نظری و تحلیلی «اخذ اجرت در واجبات» به روایات «اخذ اجرت برای اذان» می‌پردازد و این نمونه کوچکی از روش تاریخی استاد معزز در بررسی روایات فقهی می‌باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، متن حاضر، تنظیم سه جلسه درس خارج فقه استاد آیت‌الله سیداحمد مددی است که در …

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس و رئیس موسسه حکمت اسلامی در مراسم رونمایی از اولین نشریه روشی در علوم حوزوی تحت عنوان «روش شناسی اجتهاد»، به ضرورت پرداختن به مباحث روش شناسی در حوزه‌های علمیه تأکید کردند. به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین نشریه روشی در علوم حوزوی تحت عنوان «روش شناسی اجتهاد»، طی مراسمی با حضور اساتید و محققان حوزوی …

مراسم رونمایی از کتاب «فلسفه علم اصول» تألیف آیت‌الله صادق آملی لاریجانی با حضور شخصیت‌های مطرح حوزوی در سالن همایش‌های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی رونمایی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله صادق آملی لاریجانی ظهر پنجشنبه در آئین رونمایی از کتاب فلسفه علم اصول در سالن همایش پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم با ذکر این مطلب که علم …

کتابخانه دیجیتال رجال شیعه، ۹۸ عنوان کتاب در ۲۷۳ جلد در موضوعات مربوط به علم رجال و نیز اطلاعات بیش از ۶۴۰۰۰ مورد از اعلام اشخاص برگرفته از ۴۲ منبع معتبر رجالی را در خود جای داده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، همزمان با جشنواره حدیثی ثقه‌الاسلام کلینی در قم، با حضور علما،  اساتید، فرهیختگان و حدیث پژوهان حوزوی، از …

نماینده بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه در قم، از آغاز پروژه تهیه کتاب استدلالی و نرم افزار جامع «فقه مدیریت شهری» به سفارش مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران خبر داد. حجت‌الاسلام مصطفی دٌری نماینده بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه در تهران و قم در گفتگو با «خبرنگار اجتهاد» به تشریح جزئیات پروژه «تنظیم نظامات فقهی مدیریت …

مجموعه «فلسفه علم اصول»، به قلم آیت‌الله صادق آملی لاریجانی، ۳۰ اردیبهشت‌ماه، باحضور اساتید، فضلا و طلاب حوزه علمیه قم رونمایی می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم رونمایی از مجموعه «فلسفه علم اصول»، اثر آیت‌الله آملی لاریجانی، در ساعت ۱۰:۳۰ روز پنجشنبه در قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی واقع در ابتدای خیابان معلم برگزار می‌شود. رئیس قوه قضائیه هدف …

نایب رییس مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر این که درک ولایت فقاهت هدف اصلی علم فقه و اصول است، از کسانی که در حوزه ولایت فقیه را جدای فقاهت می‌دانند انتقاد کرد و گفت: فضلای حوزه بفهمند اگر خود را سرباز امام زمان(عج) و شاگرد مکتب امامین صادقین(ع) می‌دانند فقه منهای ولایت فقیه در خدمت سکولار است و هیچ …

جشنواره حدیثی ثقه‌الاسلام کلینی فردا چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت‌ماه با سخنرانی آیت‌الله سیدهاشم حسینی‌بوشهری مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در سالن همایش‌‌های مدرسه دارالشفاء برگزار می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، جشنواره حدیثی ثقهالاسلام کلینی روز چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت‌ماه ساعت ۱۷:۳۰ تا ۱۹:۳۰ با سخنرانی آیت‌الله سیدهاشم حسینی‌ بوشهری مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در سالن همایش‌های مدرسه دارالشفاء برگزار می‌شود. حجت‌الاسلام …

مشخصه فقه منفعل آن است که منتظر می‌ماند تا افراد دیگری تمدن‌سازی کنند و بعد بیایند و مسأله شرعی‌اش را بپرسند. بگویند ما می‌خواهیم در عرصه بانک، سیاست، اقتصاد، تحزب، زادوولد و…، به فلان طرح و نسخه وارداتی عمل کنیم؛ آیا جایز است یا خیر؟ شبکه اجتهاد: سخن در این موجز، از ضرورت تحول و توسعه در «علم فقه» است. …

مدرسه علمیه حضرت مهدی (عجل الله فرجه) مشهد، برای سال تحصیلی ۹۶-۹۵ از میان طلاب مستعد و واجد شرایط در سطح دو (پایه ۷ و ۸) و در گرایش فقه و اصول به صورت محدود طلبه می‌پذیرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مطابق آئین‌نامه اعلام شده از سوی مدرسه علمیه حضرت مهدی (عجل الله فرجه) احراز شرایط آیین‌نامه مرکز مدیریت حوزه، …

در این پرونده بخوانید: چرا عروه بر شرایع، که به آن قرآنِ‌الفقه می‌گفتند، مقدم شد؟/ رابطه صاحب عروه با صاحب کفایه چگونه بود؟/ کتاب‌شناسی آثار و امتیاز سیدکاظم یزدی/ مواضع سید در سیاست خارجی/ جایگاه اجتماعی و معنوی و سیره صاحب عروه/ ویژگی‌های عروه الوثقی/ علل مخالفت سید یزدی با مشروطیت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، به مناسبت سالگرد ارتحال مرحوم …

در راستای تجلیل از مقام رفیع فقاهت و مرجعیت شیعه، آئین بزرگداشت چهلمین سال رحلت آیت‌الله سید محمدهادی حسینی میلانی، طی مراسمی با حضور علمای برجسته، اساتید و فضلای حوزه علمیه خراسان در مدرسه علمیه مبارکه امام صادق(ع) برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این مراسم باشکوه، آیت‌الله شیخ مصطفی اشرفی شاهرودی استاد برجسته حوزه علمیه خراسان و شاگرد …

آئین بزرگداشت چهلمین سال رحلت آیت‌الله سید محمدهادی حسینی میلانی، طی مراسمی با حضور علمای برجسته، اساتید، فضلاء حوزه علمیه خراسان و نیز شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی در مدرسه علمیه مبارکه امام صادق(ع) مشهد برگزار شد. عکس: محمد آریا

معرفی پایان‌نامه: قاعده عدالت به نویسندگی علی الهی خراسانی

آیت‌الله مکارم با خطاب قرار دادن وزیر ارشاد گفت: اگر بحث مذاکره مطرح شده مطمئن باشید که نتیجه منفی خواهد بود و نمی‌توان سرویس‌های لازم را مهیا کرد از این رو باید از حج امسال صرف نظر کنیم چرا که ما حجی عزتمندانه، آبرومندانه و با رعایت شأن حجاج می‌خواهیم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله مکارم شیرازی در دیدار علی …

«فقیه واحد خیر من الف عابد» یک فقیه از هزار عابد افضل است. عابدی که امام می فرمایند که عبادتش «مقبوله مبروره» است. هزار عابد یک طرف و یک فقیه واحد با افضلیت نسبت به آن عابد هم یک طرف. تمام نکته این روایت در این است که فقیه حافظ نفوس است اما عابد حافظ نفس است. به گزارش شبکه …

مدیر حوزه علمیه خراسان «فقاهت» را اصل اساسی در رویکردهای مختلف حوزه علمیه خواند و تصریح کرد: اگر بخواهیم هویت حوزه را حفظ کنیم باید به فقاهت توجه ویژه‌ای داشته باشیم. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه علمیه خراسان‌، حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصباح عاملی، مدیر حوزه علمیه خراسان در دومین نشست افق‌های پیش روی حوزه علمیه …

تصویب اصطلاحی و مشهور بین اصولیان إمامیه این است که همواره حکم خداوند، تابع نظر مجتهد است و حتی در مواردی که بین آراء و نظرات مجتهدان، اختلاف وجود دارد، همه آن ها صواب و درست و احکام خداوند هستند که به دو نحو تصویب معتزلی و اشعری، بیان شده است. حال سوال این است که آیا اصولیان اهل سنت (عامه) قائل به این تصویب هستند؟ برای یافتن حقیقت این امر، بعد از روشن شدن معانی تصویب، معانی رای، اجتهاد و جایگاه و موارد آن از منظر اصولیان عامه و انشعاباتی که در کلام، فقه و اصول آن ها از آغاز تا اکنون رخ داده، تبیین شده است. سپس به طور گسترده، نظر اصولیان عامه، به ویژه جَصاص، غزالی و إبن العربی، مورد بررسی قرارگرفته و با توجه به إعمال عقاید اشاعره در مورد حسن و قبح افعال، توسط غزالی و إبن العربی در اصول فقهشان، روشن شد که آن ها حکم خداوند را فقط در قالب خطاب قطعی، حکم می دانند و غیر از این را نه حکم بلکه منطقه الفراغ از حکم خداوند می دانند؛ بنابراین آن ها قائل به تصویب اصطلاحی نیستند بلکه در کتاب هایشان آن را رد می کنند و قائلان بدان را بیشتر متکلمان معتزلی و اشعری معرفی می کنند. البته اصولیان عامه قائل به نوع دیگری از تصویب هستند که باطل است. به نظر می رسد برای پی بردن به ریشه های تصویب اصطلاحی می بایست در بنیادها و آموزه های کلامی عامه به جستجو و تحقیق پرداخت.