اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: برخی محققین معتقدند که روایت شدن یک کتاب توسط یک راوی، به منزله‌ی قبول احادیث آن کتاب بوده است. همچنین شاید بتوان گفت: تصوری عمومی در حوزه‌ی حدیث چنین است که حضور یک راوی در سند یک حدیث، به معنای قبول آن حدیث در نزد اوست. اما شواهد مختلفی بر خلاف این تصور وجود دارد که نشان می‌دهد اتجاه عمومی اصحاب در قرون نخستین، اینچنین نبوده است. توضیح اینکه: شیوه‌ی انتقال احادیث در شیعه به صورت مکتوب بوده است. این اتفاق از طبقه‌ی دوم راویان (شاگردان راویان مستقیم) بسیار متعارف شده و در طبقات بعد کمتر حدیثی می‌توان …

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه در تبیین سیره فقهی آیت‌الله خامنه‌‌ای گفت: مشابه روش حضرت امام در ایجاد ارتباط بین آیات و روایات را رهبر معظم انقلاب دارند که از جمله مباحث مهم در این زمینه تحلیل واژگان است. به طور مثال ذیل آیه جزیه اکثریت فقها کتاب را به تورات و انجیل معنا کرده و حتی علامه حلی آن را مجمع علیه دانسته است اما رهبر انقلاب تعبیر تورات و انجیل از «من الذین اوتوا الکتاب» را از باب غلبه وجود‌ می‌دانند؛ چرا که در جزیره العرب آن زمان دو گروه مسیحی و یهودی بودند اما طبق قاعده …

حجت‌الاسلام رضا غلامی ضمن اشاره به اهمیت و ضرورت ایجاد تحول در فقه تصریح کرد: امروز همچنان فقهایی در حوزه‌های علمیه زیست می‌کنند که عقل در فقه را همچون اکل میته تلقی می‌کنند و تا می‌توانند از خیزش آن در فقه جلوگیری می‌کنند. به نظر می‌رسد مخالفان توسعه محدوده عقل در فقه تمدنی نگرانی‌هایی دارند که جا دارد به آن‌ها توجه نمود و نگرانی‌های منطقی را رفع کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «گستره عقل در فقه تمدنی» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانیِ اسلامی صدرا و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به مبحث تکثرگرایی دینی در حوزه اجتهاد مطرح کرد: اجتهاد یک شمشیر دو لبه است. ما باید بدانیم که چگونه می‌شود به وسیله «اجتهاد» و «تفقه» نزاع را حل کنیم تا بتوانیم مذاهب را بر سر یک سفره بنشانیم. به گزارش شبکه اجتهاد، دهمین نشست دوره‌‌ای «مدرسه فقه و اجتهاد مقارن» به همت انجمن علمی مذاهب فقهی دانشکده مذاهب برگزار شد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین رجبی به ارائه موضوع «بررسی نظریه تعدد اجتهاد و نقش آن در نحوه تعامل با مذاهب» پرداخت و حجت‌الاسلام والمسلمین رضا اسلامی به عنوان ناقد در …

استاد درس خارج حوزه علمیه قم تاکید کرد: حضرت آقای سیستانی در رساله خبر واحد در تعادل و تراجیح و در جاهای دیگر، تصریح می‌کنند به این‌که هر روایتی که مخالف روح شریعت باشد، قابل قبول نیست. ایشان در این دو صفحه صریحاً و واضح می‌فرماید روح شریعت مثل کرامت انسان و عدالت. هر روایتی با کرامت انسان، با عدالت سازگاری نداشت، حجیّت ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، محمد عندلیب همدانی، استاد درس خارج فقه حوزه علمیه قم، به سؤالات کسانی پاسخ داد که کرامت ذاتی انسان و لزوم برخورد تند با پیروان سایر ادیان ابراهیمی و غیرابراهیمی جز اسلام …

شبکه اجتهاد: قم از قرون اولیه اسلامی یکی از مراکزی بود که شیعیان در آن حضوری پر رنگ داشتند و به خصوص وجود مرقد مطهر حضرت معصومه (س) ویژگی خاص و سرمایه معنوی ممتازی به آن داده بود. کاروان علم و دانش و تعلیم و تعلّم معارف و احکام اسلامی که سرچشمه نخست آن قرآن کریم و به دنبال آن سخن و سنّت پیامبر اکرم(ص) و ائمه طاهرین(ع) بوده، مراکز و مدارس تعلیم و تعلّم را شکل داده که در ادبیات بیش از هزار ساله جوامع شیعی به «حوزه‌های علمیه» نامیده می‌شوند. در شهر قم و از دیرباز، در جوار …

استاد محقق داماد در بیان مثالی ساده در فقه مقاصدی می‌گوید اگر شلاق زدن به خانم بی‌شوهری که ارتباط نامشروع داشته است موجب شهرت و رسمی شدن فاحشه‌گری او شود، این کار خلاف است. وی همچنین بیان داشت که ازدواج دوم مرد در صورت ضرر روحی و روانی به زن اول او باطل است. شبکه اجتهاد: فقه مقاصدی در یک تعریف ساده، فقهی است که در هنگام استنباط احکام شرعی به مقاصد شارع توجه ویژه‌ای دارد. به عنوان نمونه، اگر معتقد باشیم که مقصود شارع مقدس اسلام از تحریم ربا پیشگیری از ظلمی ‌است که در ربا وجود دارد، درک …

آیا شیعه می‏‌تواند اصحاب مکاتب مخالف را به معتقداتشان الزام، و آثار صحت را بر عمل آنان – علی‌رغم فقدان شرایط لازم- مترتب سازد؟ به گزارش خبرنگار اجتهاد، هر یک از احکام فقهی، دارای شرط‏‌ها و قیودی است که صحت و بطلان عمل مکلف منوط به رعایت و عدم رعایت آنها، و مورد اختلاف نظر پیروان مکاتب مختلف است. این دوگانگی در دیدگاه‌‏های فقهی، در زمان معصومین(ع) پرسش‌هایی را در مورد چگونگی تعامل پیروان دو مذهب برانگیخت؛ پرسش‌هایی که زمینه ساز ظهور و تبلور قاعده‏ای فقهی به نام الزام گشت. قاعده الزام، قاعده‏ای است فقهی که شیعه را مجاز می‏‌سازد …

کتاب «ترجمه و شرح الفائق فی الاصول» اثر سید علی پنج تنیان در ۵۰۴ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، بیان مسائل اصولی با تأکید بر مسائل مورد نیاز در استنباط احکام فروع جدید، امری بسیار مهم و لازم برای پویایی فقه در زمینه‌های جدید علمی و عملی است. این همان غایتی است که کتاب ارزشمند «الفائق فی الاصول» برای نیل به آن نگاشته شده است. کتابی که در راستای تحقق منویات ارزشمند رهبر معظم انقلاب و دیگر مراجع عظام تقلید است. مؤلف در ابتدای مقدمه آورده است: همه تلاش خود را کردم …

کتاب «آسیب‌شناسی ترجمه‌های فارسی آیات فقهی»، اثر حجت‌الاسلام معین، مدرّس حوزه علمیه خراسان، منتشر شد. به‌ گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «آسیب‌شناسی ترجمه‌های فارسی آیات فقهی» اثر حجت‌الاسلام جواد معین، دانش آموخته سطح چهار و مدرس این حوزه و استاد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، منتشر شد. بنا بر این گزارش، با توجه به اینکه از ترجمه می‌توان به‌عنوان تفسیری گذرا و اجمالی یاد کرد، در این کتاب ترجمه فارسی «آیات فقهی» قرآن کریم، در بین ۱۲ ترجمه معاصر مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. نتیجه این پژوهش نشان از آن دارد که دانش فقه به‌عنوان یکی از دانش‌های …

فقه راهبردی پس از موقعیت شناسی، مسیر حرکت جریان فقاهت و اجتهاد را از بالا و در سطح کلان مدیریت می‌کند سپس راهبرد مناسب را در اختیار فقه قرار‌می‌دهد. در غیر این صورت فقه دستخوش جهت‌دهی سایر نظامات و الگو‌ها خواهد شد و دیگران برایش نسخه پیچی خواهند کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی نهاوندی، استاد حوزه علمیه قم و مدیر گروه پژوهشی فقه ارتباطات، هنر و رسانه مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در یک نشست علمی، با حضور جمعی از فضلا و دانش‌پژوهان مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد (ع) مشهد، از ضرورت ارتقا فقه …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم گفت: لازم است به ظرفیت‌های فقه توجه کنیم چون ظرفیت‌های زیادی در آن نهفته شده است و می‌‌تواند به سوالات ما پاسخ بدهد و تا می‌توانیم باید از فقهِ عذر، یعنی فقه اصول عملیه فاصله گرفته و به سمت فقه کشف برویم. همچنین ما یک اجتهاد به معنی اخص و یک اجتهاد به معنی اعم داریم و معتقدیم این فقه در فهم همه گزاره‌های دینی مورد نیاز است بنابراین اگر کسی واقعاً بخواهد فهمنده دین باشد باید از این روش یعنی اجتهاد به معنی اعم استفاده کند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، …

عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین با تجلیل از سفر اخیر مدیر حوزه‌های علمیه به کشور عراق، به تشریح اهمیت تعامل بین حوزه قم و نجف پرداخت و الگوهای عملی تعامل را تبیین کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین بنیادی، عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با اشاره به اهمیت سفر اخیر استاد علیرضا اعرافی به عراق به «رسا» گفت: مهم ترین بحثی که امروزه بین این دو کشور دوست (ایران و عراق) مطرح است، وجود یک نگاه مذهبی و نزدیکی فرهنگی بین دو کشور است، چرا که حوزه علمیه قم و حوزه علمیه نجف، دو نهاد …

همایش بین‌المللی «ظرفیت‌شناسی اصول فقه در حل مسائل نوپدید با رویکردی مقارن» به همت پژوهشکده فقه و حقوق دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با سخنرانی اساتید احمد، ابوالقاسم علیدوست و مهدی هادوی تهرانی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، با ظهور انبوه فراوان از موضوعات نوپدید و دستاوردهای علمی و فنی در زمینه‌های مسائل پزشکی و  انواع معاملات جدید و وجود شبهه در کارایی ادله و منابع لفظی در قرآن و سنت از جهت شمول مطلقات و عمومات نسبت به مصادیق مستحدث و نیز تعیین قلمرو عرف در استنباط‌ها و خصوصا در نظام‌سازی‌ها …

شبکه اجتهاد: انقلاب اسلامی ایران تولید کننده‌ی یک مکتب معرفتی جامع و بی‌بدیل است که طرحی نو در اسلام‌شناسی درافکند و بدین واسطه جهان معنایی جدیدی متولد شد و در این عالَم، افق‌های جدیدی در عرصه‌ی شناخت هستی و انسان، معرفت و سیاست، اجتماع و مدیریت به روی بشریت گشوده شد. بنیان این مکتب معرفتی را نظام فکری حضرت امام خمینی (ره) تشکیل می‌دهد. از این رو پرسش از چگونگی تبدیل نظام فکری امام خمینی به مکتب معرفتی انقلاب اسلامی می‌تواند الهام بخش ما در برقراری نسبت عمیق‌تر با امام و انقلاب و آینده ایران اسلامی باشد. چرا که شخصیت …

آنچه مورد نفی قرار گرفته این است که مثلا تمام احکام و مسائل اقتصادی از سوی ائمه(ع) به صورت دسته‌بندی شده در اختیار ما قرار گرفته باشد. کسانی که قائل به وجود فقه نظام هستند، مقصودشان مجموعه دسته‌بندی شده و منظم از مسائل موجود و در دسترس است که امکان آن بیان گردید. به گزارش شبکه اجتهاد، سومین کرسی علمی گروه اصول فقه مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم‌السلام) با حضور استاد ابوالقاسم علیدوست و استاد جعفر نجفی بستان با موضوع «فقه نظام در کشاکش نفی و اثبات» به صورت حضوری و مجازی با حضور طلاب و فضلای حوزه علمیه برگزار …

آیت‌الله سبحانی، گفت: باید تلاش کرد که جلوه‌‌های حوزه علمیه و روحانیت در حرم مطهر رضوی و اطراف آن نمود بیشتر بیابد و مرکزیت دروس حوزوی همچون گذشته به حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام بازگردد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله جعفر سبحانی در دیدار اعضای کارگروه مدرسه علمیه تابستانی حرم مطهر رضوی ضمن ابراز خرسندی از تدارک طرح دارالعلم و مدرسه تابستانی طلاب منتخب کشور که مرداد ماه در حرم مطهر رضوی برگزار خواهد شد، گفت: در گذشته به واسطه مدارسی که در حرم مطهر حضرت رضا علیه‌السلام فعال بود، این آستان مقدس محل برگزاری بسیاری از درس‌ها و مرکز …

عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی گفت: فقه نباید به موضوعات نگاه انفعالی داشته باشد بلکه باید ریل گذاری اصلی و جهت‌گیری کلی را انجام دهد چراکه هر موضوعی در ساحت دین ارزشی دارد و اگر نتوانیم رابطه بین آنها را پیدا کنیم و رتبه‌بندی موضوعات را بشناسیم دچار مشکل‌ می‌شویم. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نودودومین جلسه «شنبه‌های فقهی» با ارائه اسماعیل پرور، عضو هیئت علمی گروه اصول فقه فرهنگستان علوم اسلامی و از شاگردان استاد سید منیرالدین حسینی شیرازی با موضوع «بررسی موضوع شناسی و موضوع سازی در فقه» در جمع فضلای حوزه علمیه قم برگزار شد. از آن …

شبکه اجتهاد: نام و یاد و نشان مکتب اصولی بیش از واقعیت آن به بحث‌ها گذاشته می‌شود. عمدتا مکتب فقهی بر سر زبان‌ها است و اگرچه بحثی علمی نسبت به عناصر و محتوای آن در میان نیست و بیشتر طرح اسم و ذکر یاد و نامی از آن است؛ در درجه بعد مکتب اصولی قرار دارد که آن هم بدتر از مکتب فقهی، فقط حظ و بهره و سهمی که از حوزه برده این است که گاه و بیگاه یادی از آن صورت می‌گیرد یا عنوان آن مطرح می‌شود. در باره فواید طرح مکتب فقهی و اصولی باید گفت که …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ضمن اشاره به نگاه امام خمینی(ره) به فقه و جامعه تصریح کرد: یک برداشت این است که گویا حضرت امام به دانش فقه صرفا مصلحت‌اندیشانه نگاه می‌کردند و به موازین و چارچوب اصلی اجتهاد چندان پایبند نبودند. این نگاه کاملا نادرست است به خاطر اینکه امام صریحا و عمیقا به موازین فقهی ملتزم بودند. به گزارش شبکه اجتهاد، سالروز ارتحال بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) فرصتی مناسبی است برای بازخوانی اندیشه‌های فقهی و اجتماعی ایشان و تلاش برای تحلیل و چاره‌جویی برای مشکلات امروز جامعه ایران بر اساس مبانی فکری …

از آثار جدید انتشاریافته مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام در اردیبهشت‌ماه امسال این مرکز، رونمایی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام اکبری شاهرودی مدیر دفتر انتشارات این مرکز با بیان این خبر، گفت: این مرکز عظیم تخصصی، با تمرکز بر محور پژوهش‌های فقهی معاصر و کاربردی، توانسته است خدمات بزرگی به عرصه تحقیقات بنیادین و مورد نیاز نهادهای مختلف تقنینی و اجرایی ارایه دهد. وی در ادامه به معرفی اجمالی آثار تازه نشر یافته مرکز فقهی اشاره کرده و افزود: اولین اثر، تقریرات درس استاد محمدجواد فاضل لنکرانی به زبان عربی با موضوع مقاصد الشریعه و عنوان «اطلاله علی …

شبکه اجتهاد: دانش فقه در میان دانش‌های متعدد اسلامی، علم به احکام شرعی و حلال و حرام الهی‌ می‌باشد که فقیه پس از تحصیل مقدمات علمی و ایمانی برای استنباط احکام از منابع و ادله مربوطه، اجتهاد‌ می‌کند و رهاورد جدّ و جهد او برای خودش و مقلدینش حجت است و در زمان غیبت امام معصوم(ع) که علم قطعی به معارف و احکام شرعی وجود ندارد بیش از این مقدار نه مقدور است و نه مطلوب. بسط و توسعه علوم به تناسب پیشرفت زمان، رو به افزایش است و در این فرآیند پس از آنکه احکام الهی در آیات قرآن …

شبکه اجتهاد: سده گذشته، روزگار رودرروشدن جهان اسلام ـ به‌ویژه ایران ـ با مدرنیته غربی بوده است؛ یعنی همان چالش بین سنت و تجدد. سده‌ای که آوردگاه اندیشه‌ها و کنشگران فکری و فرهنگی بسیاری بود و خود این، جریان‌های فکری و فرهنگی گوناگونی را به‌وجود آورده است. تقسیم‌بندی این جریان‌ها و جریان‌شناسی آنها نیز خود گفتار جدایی است؛ چراکه هر کدام خود به چندین خرده جریان و رویکرد تقسیم شده‌اند. در یک تقسیم‌بندی، جریان‌های دینی را می‌توان به سه رویکرد تقسیم کرد. اسلام سیاسی، اسلام انقلابی و اسلام فقاهتی. یعنی در رویارویی با تجدد غربی این سه رویکرد هرکدام روش …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: من هر چه بیشتر روی کتاب مناهج امام کار می‌کنم در می‌یابم امام این کتاب را به عنوان یک متن درسی نوشته‌اند چون قلم شان در مناهج با قلم شان در کتاب البیع خیلی فرق می‌کند، اما در ذهن آقایان نمی‌آید که یک بار این مناهج را باز کنند، یا به گروهی بدهند آن را ببینند و متن درسی قرار دهند. متأسفانه در اثر این بی‌توجهی مسئولین حوزه، اصلا محلی از اعراب برای مکتب قم باقی نمانده است! به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی در درس خارج اصول در سخنانی پیرامون …

شبکه اجتهاد: اجلاسیه اساتید سطوح عالی و خارج و مراکز تخصصی حوزه علمیه قم با حضور جمعی از علما، فضلا و اساتید سطوح عالی و با سخنرانی آیت‌الله جعفر سبحانی در سالن همایش مدرسه امام کاظم (ع) برگزار شد. سبحانی: حوزه نیازمند مجله بین‌المللی فقهی است/ فرهنگ و سنت‌های گذشته حوزه حفظ شود اعرافی: فقهی که بخواهد نظریه‌پرداز باشد، در بستر درس‌های تخصصی و پژوهش‌های آزاد شکل می‌گیرد  

استاد محمدتقی سبحانی گفت: نظریه فقه کلامی به نوعی اثبات مرجعیت انحصاری اهل بیت(ع) از خلال دانش فقهی است و ما چگونه می‌توانیم از درون فقه با مقایسه اندیشه‌ها و آراء فقیهان در مسائل مختلف در نهایت به این اصل اساسی امامتی برسیم که تنها راه انتقال میراث سنت به نسل‌های بعد باید اهل بیت(ع) و امامت معصومین(ع) باشند، پس بر اساس این معنا نظریه فقهی کلامی یک رویکرد امامت‌پژوهی هم هست. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیین رونمایی از مجموعه آثار و تکریم تلاش علمی استاد محقق «سیدعلی شهرستانی»، با حضور حجت‌‌الاسلام والمسلمین احمد مروی، تولیت آستان قدس رضوی، نمایندگانی …

عضو مجلس خبرگان رهبری، گفت: یکی از ابعادی که حضرت امام خمینی (ره) به لحاظ فقهی مطرح و آن را زنده کردند، فقهی است که می‌توان فقه عمومی نامگذاری کرد. ‌‌به گزارش شبکه اجتهاد، استاد عباس کعبی، عضو مجلس خبرگان رهبری در سومین جشنواره علمی مدرسه عالی فقه و اصول امام حسین علیه السلام ضمن گرامیداشت دهه کرامت و سی و چهارمین سالگرد ارتحال ملکوتی امام راحل، عنوان کرد: یکی از ابعادی که حضرت امام خمینی (ره) به لحاظ فقهی مطرح و آن را زنده کردند، فقهی است که می‌توان فقه عمومی نامگذاری کرد. وی ادامه داد: فقه عمومی غیر …

آیت‌الله سبحانی با اشاره به اینکه برای تربیت مبلّغ نیز باید کوشش‌های بسیاری انجام شود تا بتوانیم در عرصه ملی و بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشیم، اظهار کرد: ما نیازمند مجله بین‌المللی فقهی هستیم، این مجله باید شامل افکار نو برای تمام مسلمین باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله جعفر سبحانی شامگاه چهارشنبه در اجلاسیه اساتید سطوح عالی، خارج و مراکز تخصصی حوزه علمیه قم که در سالن همایش‌های مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، اظهار کرد: قرآن کریم در آیات متعدد به وحدت امر می‌کند. در برخی از آیات تفرق به عنوان یکی از عذاب‌های الهی یاد شده …

مدیرحوزه‌های علمیه با بیان اینکه فقه معاصر بدیل سنت فقه جاری ما ‌‌‌نیست، بلکه برآمده از دریای مواج حوزه مبتنی برای مناهج اصیل اجتهادی است، افزود: فقهی که بخواهد نظریه‌پرداز باشد در بستر حوزه آزاد، درس‌های تخصصی و پژوهش‌های آزاد شکل می‌گیرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد علیرضا اعرافی، مدیرحوزه‌های علمیه، شامگاه چهارشنبه در اجلاسیه اساتید سطوح عالی، خارج و مراکز تخصصی حوزه علمیه قم که در سالن همایش‌های مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، با اشاره به اینکه راهبری شورای عالی مبنای حرکت مدیریتی است، اظهار کرد: در این مسیر از پیشنهادات اساتید، طلاب، فضلا و گروه‌های حوزوی استفاده …

کتاب «هرمنوتیک و اجتهاد در فقه سیاسی» به اهتمام حجت‌‌الاسلام والمسلمین سید کاظم سیدباقری در ۲۱۴ صفحه در پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه به چاپ دوم رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، شناخت و فهم سنجیده روش‌‌های جدید و بازخوانی، بازسازی و بازفهمی روش‌های بومی در مقایسه با روش‌های جدید، امری بایسته است. این اثر تلاش دارد تا در رویکردی مقایسه‌ای به افق‌‌های مشترک و افتراق اجتهاد و هرمنوتیک بپردازد و با بررسی مناسبات اجتهاد با دشواره‌‌های مرتبط با هرمنوتیک، زوایای پیدا و پنهان و ضعف و قوت آن …