اندیشوران فقهی

حرمت مرجعیت را باید شخصیت مراجع و روحانیت حفظ کنند و بی جهت در مسایل از آبروی روحانیت مایه نگذارند، اگر این حرمت حفظ شد، هر کجا شیعه هست، نفوذ فتوا هم خواهد بود. و بدانیم که اگر به طور روزمره مرجع تقلید در همه کارها دخالت کرد و وارد شد، اثر فتوا از بین می‌رود، اما در مواقع حساسی که هویت شیعه، هویت مملکت و ناموس شیعه به خطر می‌افتد، وظیفه ورود دارد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر عبدالرحیم گواهی، عضو هیئت مؤسس مرکز پژوهش‌های ادیان جهان و رئیس مرکز و رئیس شورای علمی این نهاد، در این یادداشت شفاهی، به تغییرات لازم در فقه برای تبدیل به فقه تمدن ساز، سخن می‌گوید.

مدیر حوزه‌های علمیه ‌بر اساس گزارش‌ها، سرویس‌های مختلف امنیتی نسبت به قم و حوزه‌های علمیه متمرکز هستند و اکنون به صدها پروژه پژوهشی در منطقه و جهان دنبال می‌شود تا نقاط قوت و ضعف بررسی شود که این موضوع یک پدیده طبیعی است.

پیش از ورود به مقوله‌ توسعه‌ فقه باید به تبارشناسی و گونه‌شناسی آن پرداخت تا فهم صحیحی از بسامد و تطور حوزه‌ فقه به دست آید و بر اساس آن بستر دقیق علمی برای این موضوع انتخاب شده و روند توسعه، مسیر درست و فزاینده‌ای را در پیش بگیرد.

شاید برخی تنها به فتوای آیت‌الله سیستانی و مساله دفاع ایشان از تمامیت ارضی و مقابله با جریان انحرافی داعش اشاره کنند، اما اگر به مجموعه سال‌های مرجعیت و رفتار و فتوای ایشان نگاه کنید، نقش بسزا و ارزشمند ایشان در تمام عرصه‌ها به وضوح آشکار است؛ مرجعیت ایشان دارای عناصر برجسته و ماندگار است.

فرمانیان: یکی از رفتارهای خوب آیتالله سیستانی عدم موضع گیری در بسیاری از مسایل سیاسی جزئی و عدم ورود به آن باعث شده شأنیت مرجعیت هم در عراق و هم در ایران قوت پیدا کند. چون یک مرجع فقط باید نسبت به مسایل کلان جهان اسلام و شیعه نظر دهد و نباید نسبت به برخی از مسایل جزئی نظر دهد.

آیت‌الله سیستانی با اطلاعات وسیع تاریخی که دارد و تجربه‌ای که از تاریخ گذشته عراق در اختیار ایشان هست و همچنین احاطه‌ای که به جریانات و مذاهب زمان خودشان دارند، فتاوا و احکام ایشان مبتنی بر شناخت درست جامعه بوده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: بیست سال سابقه مدیریت بر حوزه علمیّه خراسان، حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر فرجام را به یکی از آشناترین افراد با ساختار حوزه‌های علمیّه بدل کرده است.

اختلاف مبنایی بنده با برخی در مفهوم اعلمیت است. اعلمیت یعنی چه؟ آیا اعلمیت فقط در مسائل مبتلابه روزه، حج، جهاد و... و فتواست یا اعلمیت در امامت و رهبری و مایحتاج الیه مسلمین هم هست؟ من با این مبنا هیچ کس را اعلم از آیت‌الله خامنه‌ای نمی‌بینم. به خودشان هم گفته‌ام.

اخلاق از درون و باطن انسان کار می­کند و فقه از بیرون، انسان را به خیرات و خوبی­ها فرا می­خواند. جامعه‌ای که بخواهد فقهی باشد اما برخوردار از اخلاق نباشد آن جامعه هرگز یک جامعه پایدار و ثابتی و مستقری نیست. ما این دو را باید همزمان و با مقدم داشتن اخلاق نسبت به فقه حرکت کنیم.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر عبدالرحیم گواهی عضو هیئت مؤسس مرکز پژوهش‌های ادیان جهان و رئیس مرکز و رئیس شورای علمی این مرکز است. با او در مورد میزان تأثیرگذاری فقه در دوران پیشرفت مسلمانان گفتگو کردیم. او معتقد بود: فقه در دوران پیشرفت مسلمانان، تمامیت‌خواه نبود،

رستم نژاد، تغییر در امتحانات شفاهی حوزه، تسهیل در اخذ مجوز تاسیس مدارس و مراکز حوزوی، تشکیل رشته تخصصی در مدارس سطح سه، واگذاری امتحانات پایه ششم به مدیریت‌های استانی، اعطای مدرک علمی به شهدای روحانی، ساماندهی دروس خارج در شهرستان‌ها و... را از برخی فعالیت‌ها و برنامه‌های معاونت آموزش حوزه‌های علمیه برشمرد.

امام موسی صدر در نامه‌ای به که شاهزاده سعودی نوشته از او می‌خواهد که برای سرو سامان دادن به قبرستان بقیع اقدام کند.

استاد حوزه علمیه قم تقلید را امری عقلایی دانست و گفت: فتوا دادن حاصل یک عمر مجاهدت علمی و درس خواندن و کسب تخصص دینی است؛ از این رو تقلید به معنی تبعیت از امام معصوم(ع) است.

شهید صدر به عنوان یک اندیشمند اسلامی که بین دو مسالۀ مهم جمع کرده است؛ که معمولاً در کمتر کسی پیدا می‌شود. یعنی بین اصالت و معاصرت، یعنی شهید صدر در عمیق‌ترین لایه‌‌های فکرِ اسلامی، اندیشه‌ ورزی کرده و در عین حال این اندیشه‌‌ورزی عمیق، ناب و خالص اسلامی، برکنار از تحولات و پیشرفت‌های روز جهان نیست.

شبکه اجتهاد: حمزه واقعی، مدیر مرکز ملی پاسخگویی خراسان رضوی و رئیس مرکز فرهنگی پژوهشی شهید هاشمی نژاد، ظهر امروز طی حکمی به سردبیری ارشد شبکه بین‌المللی اجتهاد منصوب شد.

حمزه واقعی، مدیر مرکز ملی پاسخگویی خراسان رضوی و رئیس مرکز فرهنگی پژوهشی شهید هاشمی نژاد، ظهر امروز طی حکمی به سردبیری ارشد شبکه بین‌المللی اجتهاد منصوب شد.

مدیرگروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: مردم سالاری دینی که امروز مطرح شده مبتنی بر سیره حضرت علی(ع) است به این معنا که از یکسو ملاک بر حاکمیت شایستگان است اما شایستگان هم اجازه ندارند به زور بر مردم حکومت کنند.

محتشمی‌پور از خاطرات خواندنی دوران امام خمینی در نجف اشرف می‌گوید: رفتارامام با مراجع نجف بسیار احترام آمیز بود و در امور حوزه و عراق جلوتر از مراجع نجف حرکت نمی‌کردند، امام اجازه ندادند کسی مرجعیت ایشان را تبلیغ کند.

شبکه اجتهاد: «شمع همیشه فروزان» عنوان کتابی است که اخیرا منتشر شده است و ابعاد و اسنادی ناگفته درباره‌ی مرحوم آیت‌الله خویی (ره) را ارائه می‌کند. این کتاب به کوشش و نگارش«محمدتقی انصاریان خوانساری و توسط انتشارات انصاریان به چاپ رسیده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: بازخوانی دیدار آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی با امام خمینی رحمه‌الله علیهما، پس از آزادی امام از زندان قزل حصار ۱۳۳۹:

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: امروزه در شبهاتی که به جان مردم افتاده است، می‌خواهند مقوله «تقلید» را زیر سؤال ببرند؛ در حالی که مسأله تقلید موضوع تازه‌ای نیست.

حوزه باید نظام فرهنگ و نظام اقتصادی را در همه شاخه‌ها استنباط کند و بعد از دولت‌ها مطالبه که این نظام را پیاده کند. امیدواریم کنگره «فقیه فقه نظام» بستر مناسبی فراهم کند و یک موج گسترده فکری در حوزه به پرسش‌های نظام بماهو نظام راه بیفتد.

عدالت نظام قضایی اسلام بی نظیر است که اگر به درستی اجرا شود مردم طعم عدالت را خواهند چشید، اگر اهمیت حقوق شهروندی و عدالت قضایی که در اسلام هست به درستی تبیین شود، آن وقت مشخص می‌شود که چقدر نظام قضایی اسلام دقیق‌تر است و در تحقق عدالت قضایی و حفظ حقوق بشر بر نظام‌های مدعی برتری دارد.

شبکه اجتهاد: نحوه مدیریت اختلافات در امت اسلامی: ما اول مسلمانیم، بعد شیعه یا سنی. هویتهای مختلف شیعی و هویت‌های مختلف سنی، همگی زیرمجموعه هویت واحد اسلامی هستند. هنوز بر سر شیعه و سنی بودن سید جمال الدین اسدآبادی بحث است. هر وقت از او می‌پرسیدند که تو شیعه هستی یا سنی؟

معاون علمی کنگره بین‌المللی «فقیه فقه نظام» با تأکید بر اینکه اصول فقه می‌تواند اصول نظامات اجتماعی را نیز ترسیم کند، گفت: باید توجه داشت که ساحت‌ها و ابعاد فقه نظامات اجتماعی در غنای علمی فقهی به خوبی قابل ‌بررسی است.

فتوای تحریم تنباکو نقطه عطفی در تاریخ مرجعیت شیعه است؛ میرزای شیرازی با تلگراف کردن یک جمله تمام عظمت دستگاه شاهنشاهی را به هم می‌ریزد و یکی از برزگترین قدرت‌های جهان را به عقب نشینی وادار می‌کند.

ممکن است سلیقه ما با دیگر افراد تفاوت داشته باشد اما مرجعیت و حوزه حزب سیاسی نیست؛ روحانیت لازم نیست داخل همه خطوط شود؛ گرایش به این خط و آن خط روحانیت را زمین می‌زند

میان امام موسی صدر و امام خمینی به خاطر بعضی از مسائل، اصلا رابطه سردی به وجود نیامد. در سال ۴۸ یا ۴۹ جریانی اتفاق افتاد که حاکی از عظمت و احترامی است که امام موسی صدر برای امام خمینی قائل بود و در واقع امام خمینی را بر سایر مراجع نجف ترجیح می‌داد، من شاهد این جریان بودم.

شخصیت سید قطب، کتاب‌ها، گفتمان و ادبیاتش اساساً با سلفیت تکفیری و گروه‌های تکفیری هیچ تناسبی ندارد. هرچقدر هم گروه‌هایی مثل داعش بخواهند خودشان را به ایشان منتسب کنند، وصله ناچسبی است.