همه مطالب

کتاب «الابانه» تالیف ابوجعفر محمد بن یعقوب هوسمی، اثری مهم در فقه زیدیه از قرن پنجم هجری، برای اولین بار به صورت تحقیق شده بر اساس چهار نسخه منتشر به قلم سیدعلی موسوی‌نژاد و محمدعلی صالحی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، پس از شکل گیری مذهب زیدیه در قرن دوم هجری، شخصیت‌هایی همچون زید بن علی (م۱۲۲ق) و نواده او احمد ین عیسی بن زید (م۲۴۷ق) با انبوهی از روایات فقهی، زمینه را برای تدوین کتاب‌های فتوایی زیدیه فراهم کردند. در سده سوم هجری بر اساس فتاوا و آراء امام زیدیه قاسم بن ابراهیم رسّی (م۲۴۶ق) چندین کتاب فقهی …

دومین نشست «مقتضیات اجرای سیاست‌ها و قوانین حجاب و عفاف» با حضور اساتید حوزه و دانشگاه چندی پیش از سوی موسسه انقلاب اسلامی برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین سوزنچی در ابتدای این نشست طی سخنانی اظهار داشت: به سه دلیل حجاب جزو اولویت‌های نظام است. اول اینکه خود مسأله حیا و عفاف از ارکان دینداری است. ما در زمانه تمدن برهنگی هستیم و این تمدن عدم حجاب را طلب‌ می‌کند، به طور طبیعی درگیری پیش می‌آید و همین حساسیت مساله را بالا می‌برد. دوم اینکه به تعبیر‌هایدگر ما در عصر تصویر جهان به سر‌ می‌بریم و نمادهای …

شبکه اجتهاد: تاریخ تحولات کشور بعد از دوران استبداد ناصری و به طور خاص از زمان مشروطه را اگر دنبال کنیم، شاهد این هستیم که این دیار همواره و در بازه‌های زمانی کوتاه با شوک‌های سیاسی دست و پنچه نرم کرده و افراد مؤثر در اداره کشور زیر و رو شده‌اند، اما هنوز آن چالش اساسی که سر شیخ فضل‌الله نوری را بالای دار برد به قوت خود باقی است و تنها صورت‌بندی مفاهیم است که تغییر کرده. جلال آل احمد گفته بود که «از روز اعدام مرجع شهید شیخ فضل الله نوری بود که نقش غرب زدگی را همچون …

برنامه «المقابله» در شبکه الجزیره میزبان مفتی سلطان‌نشین عمان، شیخ احمد بن حمد الخلیلی بود تا در مورد زندگی خود، اعتقادات اباضیه و تجربیاتی که به عنوان مفتی اعظم عمان پشت سر گذاشته است، صحبت کند. به گزارش شبکه اجتهاد: الخلیلی در رابطه با ارتباط خود با سلطان فقید عمان، قابوس بن سعید، تأکید کرد که وی به بسیاری از موارد مانند نوشیدن مشروبات الکلی، بی‌حجابی و موارد دیگر انتقاد داشته و با وجود انتقاداتش، مورد آزار و طرد قرار نگرفته است و سلطان قابوس نیز به نوبه خود شنونده نصیحت‌های او بوده است. عمان و مذهب اباضیه مفتی اعظم …

شبکه اجتهاد: بر اساس نتایج نظرسنجی ۲۰۲۲ و مقایسه آن با نتایج سال۲۰۱۹، کشورهای تونس، لیبی، مراکش، سودان، مصر، اردن و فلسطین اشغالی شاهد کاهش چشمگیر تعداد افرادی هستند که در دوره‌های قبل خود را غیرمذهبی معرفی کرده‌اند و بنابراین میزان دینداری در این مناطق بویژه تونس رشد داشته است.(در همهٔ گروه‌های سنی) همچنین نتایج این نظرسنجی نشان داد که جوانان زیر ۳۰ سال تونسی شاهد بیشترین کاهش در اعلام غیرمذهبی بودن خود را ثبت کرده‌اند. بر اساس این گزارش جوانان تونسی متدین‌تر شده‌اند. مراکش و مصر در جایگاه بعد در کاهش در تعداد جوانانی بودند که خود را غیر …

حجاب اگر چه یک حکم شرعی است اما حجاب مورد نزاع ابدا یک حکم شرعی نیست بلکه موضوع مهم تخاصم گفتمانی از دست کم صد و پنجاه سال اخیر است. حجابی که حکم فردی انتخابی است یک حکم شرعی فرعی است اما کسانی که با حجاب می‌جنگند اهدافشان گسترده و در مخالفت با تمدن عفاف محور است که هر از چند گاهی دم خروسشان بیرون می‌افتد و می‌گویند مشکل ما با یک متر روسری نیست بلکه همه عقبه رفتاری پوشش و عفت را نمی‌خواهیم. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی پیرامون عفاف و چالشهای جدید سخنرانی سرکار خانم دکتر فریبا …

حجت‌الاسلام والمسلمین رحمانی، دبیر جشنواره ملی «کتاب سال سبک زندگی» گفت: امیدواریم در چهارمین مرحله جشنواره ملی کتاب سال سبک زندگی یک گام اساسی برای این موضوع برداریم، زیرا سبک زندگی به لحاظ مبانی، رویکردها و ادبیات نیازمند بازنگری جدی است؛ و قاعدتاً اصلاح این بحث پایه، باید بین نخبگان صورت بگیرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست خبری چهارمین جشنواره ملی «کتاب سال سبک زندگی» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ‌الاسلامی، معاون فضای مجازی، هنر و رسانه (مهر) دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، حجت‌الاسلام والمسلمین علی رحمانی، دبیر جشنواره و رئیس مرکز تخصصی آخوند خراسانی و دکتر محمدرضا قائمی‌نیک، رئیس …

مراجع عظام تقلید درباره تغییر جنسیت و احکام پیرامونی آن نظراتی دارند که در این گزارش آرای فقهی امام خمینی (ره)، آیت‌الله خامنه‌ای، آیت‌الله سیستانی، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله نوی همدانی، آیت‌الله سبحانی، آیت‌الله جوادی آملی، آیت‌الله شبیری زنجانی، آیت‌الله صافی گلپایگانی (ره)، آیت‌الله خویی (ره)، آیت‌الله اراکی (ره) و دیگر مراجع معظم را مرور می‌کنیم. به گزارش خبرنگار اجتهاد، انسان به لحاظ جنسیت در واقع یا مرد است یا زن؛ در فقه اسلامی علاوه بر این دو، عنوان سومی نیز موضوع احکام قرار گرفته است که به آن خنثی گفته می‌شود و بر دو قسم خنثی مشکل و غیر …

شبکه اجتهاد: وقتی سخن از غدیر و مفاهیم و معارف غدیر به میان می‌آید، اولین پرسشی که به ذهن خطور می‌کند این است که چرا در این زمان باید به موضوع و مسئله غدیر پرداخت؟ اگر به خوبی ضرورت غدیر و لزوم فرهنگ غدیر در جامعه ترسیم شود، مخاطبان فرهیخته‌ای در جستجوی دریافت حقایق غدیر برمی‌آیند. طبیعی است که اگر ضرورت این بحث روشن نشود، بسیاری به سادگی از کنار این موضوع خواهند گذشت، هرچند به خوبی این موضوع تقریر و تبیین شود؛ اما دریافت عمیقی از این موضوع دور از انتظار است، بنابراین تبیین ضرورت غدیر، امری بدیهی است …

شبکه اجتهاد: بارها شنیده‌ایم که ترویج غدیر منافاتی با وحدت اسلامی ندارد و حتی در راستای وحدت اسلامی است. اما چگونه واقعه‌ای که‌ اختلاف در فهم آن، منجر به شکل‌گیری دو قطبِ مذهبی شیعه و سنی در دنیای اسلام شده، منافاتی با وحدت اسلامی ندارد؟! برای پاسخ به این سؤال باید بدانیم که معتقدان به عدم تنافی غدیر و وحدت اسلامی چه فهمی از این دو دارند. بنده این افراد را به سه دسته تقسیم می‌کنم: ۱. کسانی که وحدت اسلامی را وحدت مذهبی می‌پندارند، به این معنا که تشیع بر جهان اسلام غالب شود و به اصطلاح همه‌ی مسلمانان …

شبکه اجتهاد: مسئله جانشینی پیامبر اعظم(ص) و رهبری امت اسلام یکی از قضایای مورد توجه مسلمانان از صدر اسلام تا به امروز بوده است. بخش بزرگی از رویدادهای سال‌ها و ماه‌های پایانی حیات مبارک رسول اکرم(ص) و حوادث پس از رحلت ایشان معطوف به چگونگی امامت و رهبری جامعه اسلامی دانسته می‌شود که آثار آن به باور بسیاری از مورخان تاریخ اسلام تا به امروز باقی مانده است. ویل دورانت، تاریخ‌نگار شهیر قرن بیستم در کتاب معروف خود به‌نام «تاریخ تمدن» حوادث پس از رحلت پیامبر(ص) را نوعی نزاع و درگیری در میان اصحاب او و اهالی مدینه بر سر …

کتاب «ریشه‌ها و پیامدهای احتیاط در اجتهاد و افتا (گفتگو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه)» به کوشش حجت‌الاسلام والمسلمین سعید ضیائی‌فر، استاد حوزه علمیه قم از سوی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکی از مسائلی که مراجعه‎ کنندگان به کتاب‌های فقهی و رساله‌های عملی با آن روبرو می‌شوند، احتیاط است. گاهی این مسئله عاملان به احکام فقهی را با دشواری‌هایی مواجه می‌کند؛ ازاین‎رو این پرسش قابل بررسی است که آیا احتیاط تا این اندازه که در فقه استدلالی و فتوایی استفاده می‌شود، منطقی و موجه …

قاعده وزر از قواعدی است که علی رغم حضور در ابواب متعدد فقه و استناد به آن در طول تاریخ اسلام، کمتر مورد بحث و گفت و گو قرار گرفته است. در منابع روایی امامیه و مصادر حدیثی اهل سنت بابی به نام مضمون آن گشوده شده است. ورود این قاعده در برخی علوم دیگر از جمله کلام و اخلاق قابل بررسی است. طبق این قاعده هر کس عهده‌دار مسئولیت‌های کیفری و مدنی خود است و نمی‌تواند آن را بر دوش بیگانه نهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اهمیت قواعد فقهی در فرایند استنباط بر پژوهشگران عرصه فقه پوشیده نیست. در …

«تغییر و تبدیل کاربری وقف»، «انصراف از حج به‌خاطر افزایش ناگهانی هزینه‌‌‌‌ها» و «جهیزیه خریداری شده از طرف مرد» از جمله جدیدترین استفتائات مطابق با فتوای رهبر معظم انقلاب است. به گزارش شبکه اجتهاد، جدیدترین استفتائات (تیرماه ۱۴۰۱) مطابق با فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد. متن ذیل، هفت سؤال و جواب در موضوع عبادات و معاملات است که توسط بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری پاسخ داده شده و به صورت ماهانه به‌روز رسانی می‌شود. اطلاع دادن به صاحبخانه درباره نجاست خوراک و چیزهای دیگر سؤال۱: اگر کسی مانند میهمان یا مستأجر، وسایل خانه را نجس کند یا متوجه …

ده‌ها نهاد دینی و علمی و شخصیت مسلمان اهل سنت انتخاب وی را دهن کجی حکومت سعودی به اسلام و شعائر مورد احترام مسلمانان در یکی از برترین روزهای نزد مسلمانان، توصیف کرده و حاجیانی که برای انجام مناسک خود در عرفات تجمع کرده‌‌‌اند را به عدم اقتدا به العیسی در نماز روز عرفه تشویق کردند. شبکه اجتهاد: حکومت سعودی سالهاست با شعار ممنوعیت سیاسی کردن حج، از برگزاری بسیاری از برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی در موسم حج و در سرزمین وحی جلوگیری‌ می‌کند و از همین رو بزرگترین اجتماع سالانه مسلمانان را عملا به یک تجمع عبادی و فردی …

چاپ اول کتاب «امام ‌رضا (ع) و مخالفان با تکیه بر مبانی، اصول و تعامل امام»، به تحقیق و پژوهش سیدعلی بهشتی‌وند از سوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، انسان به‌نوعی کرامت ذاتی و شرافت جانی دارد و براساس این کرامت و شرافت، حق آزادی و اختیار. برخی اختلاف‌ها برگرفته از اندیشه‌های گوناگون است؛ اندیشه‌هایی که سبب اختلاف در باورها می‌شود و درپیِ آن، آئین‌ها، مذهب‌ها، فرقه‌ها و جریان‌ها پدید می‌آیند. تعصب‌ها، قدرت‌طلبی‌، فرومایگی‌ها و هزاران رذیلت‌ سبب شده‌است آدمی همنوع خویش را برنتابد. این خود، ریشۀ خشونت‌ها و برخوردهای …

شبکه اجتهاد: استاد محمدتقی شهیدی در درس خارج «ربا در معاملات بانکی» به موضوع راه‌های تخلص از قرض ربوی در عقود بانکی پرداخت و در این رابطه، راه‌های تخلص از قرض ربوی در قراردادهای بانکی را با قطع نظر از اشکال اساسی حیل ربا که توسط امام و شهید صدر مطرح شده است، بررسی کرد و راه‌هایی به عنوان طرق جایگزین قرض به شرط پیشنهاد داد. راه اول: قرض دادن طلا و دلار به جای پول مقرِض به جای پول -که تورم دارد- دلار و طلا قرض دهد. این روش در غالب اوقات که تومان مبتلی به مشکل تورم است، …

جایگاه علمی ‌آیت‌الله بروجردی چنان بود که با آغاز تدریس فقه و اصول در حوزه علمیه قم، علاوه بر فضلاء و طلاب جوان، اساتید برجسته و معروف آن دوره حوزه قم برای تکریم و نیز بهره‌گیری علمی از شاگرد برجسته آخوند خراسانی سال‌ها در درس او حاضر‌ می‌شدند. امام خمینی که در آن دوره خود استادی برجسته و و از چهره‌های بزرگ علمی حوزه علمیه قم بود به مدت شش- هفت سال در در درس‌های آن فقیه خبیر حاضر‌ می‌شده و درس‌های اصول ایشان را تقریر‌ می‌کرده است تقریرات حضرت امام از مباحث اصول ‌آیت‌الله بروجردی به همت پژوهشگران موسسه …

عضو انجمن اقتصاد اسلامی دخالت دولت در قیمت‌گذاری‌ها را برخلاف فقه و اصل قاعده تسلیط دانست و گفت: مردم اختیار اموال خودشان را دارند و کسی نمی‌تواند آنها را موظف کند که کالاهایشان را با حاشیه سودی که دولت معین کرده به فروش برسانند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین علی نعمتی، عضو انجمن اقتصاد اسلامی ایران، در تحلیل فقهی دخالت دولت در تعیین قیمت اجاره‌بها و روابط مستأجر و موجر به «ایکنا» گفت: از نظر فقهی دولت حق دخالت در روابط مستأجر و مؤجر را ندارد و نمی‌تواند در تعیین اجاره‌بها دخالت کند و هرگونه مداخله دولت در قیمت‌گذاری …

شبکه اجتهاد: یکی از تحولات مهم در دانش فقه توجه به اداره جامعه و مدیریت تحولات اجتماعی است که در دو سده اخیر توسط برخی از فقها و حکمای مسلمان و برخی از نواندیشان و دغدغه‌مندان اجتماعی و فضلای حوزوی مطرح شده است. بخشی از این نظریات در ذیل نظریه ولایت‌فقیه در فقه و اصول سنتی سامان‌یافته است اما عمده این اتفاق مهم در درون دانش فقه شکل نگرفت بلکه ریشه در مبانی فلسفی و کلامی و روش‌شناسی برخی از فقها و حکمای پیش رو و همچنین مطالعات اجتماعی طلاب جوان پیش از انقلاب دارد که بعدها به ساخت جریانات …

جدیدترین شماره‌های فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و مدیر مسئولی مجتبی الهی خراسانی و سردبیری حسین ناصری‌مقدم منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، بیست‌و‌هفتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» (تابستان ۱۴۰۱) دربردارنده هفت مقاله علمی، به همت اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، در وبگاه فصلنامه در دسترس پژوهشگران قرار گرفت. «استصحاب کلی نوع چهارم و جلوه‌های فقهی و حقوقی آن»، «نقش سؤال راوی در ابهام‌زدایی و ابهام‌افزایی احادیث فقهی»، «تأثیرات متقابل فقه و اخلاق»، «شرکت سهامی عام در تحلیل فقهای معاصر امامیه»، «موضوع شناسی …

مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه میرزای نائینی درصدد پی‌ریزی عقلانیت دینی در نظام سیاسی اسلامی بوده است، گفت: امثال اعضای نهضت آزادی در ابتدای پیروزی انقلاب و در مجلس تدوین قانون اساسی، درصدد سکولاریزه کردن مرحوم نائینی بودند، ولی آن عالم بزرگ درصدد پی‌ریزی عقلانیت دینی در نظام سیاسی بوده است. او فرهنگ سیاسی را به سه دسته محدود، مستبد و تبعی و منفعل تقسیم کرد. میرزا فرهنگ سیاسی معیار اسلام را مبتنی بر دو مقوله آگاهی و اختیار مردم می‌داند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین امیرمحسن عرفان، استاد حوزه و دانشگاه، در نشست علمی «اندیشه‌های تمدنی …

شبکه اجتهاد: مساله مسکن امروز ابرچالش کشورماست که بخش زیادی از مردم با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بر اساس آمار حدود ۴۰ درصد، ۳۲ میلیون مردم ایران مستأجر هستند که در مناطق شهری ۴۳٪ و بعضاً در شهرهای بزرگ بعضی دهک‌ها تا ۶۰٪ درآمدشان صرف اجاره‌بهای مسکن می‌شود! میانگین انتظار خانه‌دار شدن حدود ۳۹ سال و در بعضی دهک‌ها در تهران بیش از یک قرن است. اخیراً شورای سران قوا تصویب کردند که حد افزایش اجاره ۲۵٪ است و موجر حق افزایش بیش از این درصد و اخراج مستأجر را ندارد. برای این امر ضمانت قضایی نیز گذاشته شد. این …

مرحوم امام نظرشان این بود که فتوای شورای نگهبان معیار باشد. شاهدش این است که به نظریه تفصیلی که شورای نگهبان در سال ۶۳ ابراز کرد، اشکالی وارد نکردند و در عملکرد شورای نگهبان که فتوای امام را در پاره‌ای از موارد لحاظ نمی‌کردند و بر اساس فتوای خودشان که مغایر فتوای امام بود، عمل می‌کردند، ایشان اعتراضی نکردند. به نظر من اگر بتوانیم رأی مرحوم امام و رأی شهید صدر را تقویت کنیم، می‌توانیم فتوای کارآمدتر را فتوای معیار قرار دهیم. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدجواد ارسطا، عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران در نشستی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث‌های فراوانی حول داستان ابراهیم علیه‌السلام و اقدام او برای ذبح فرزند از منظر تحلیل اخلاقی موضوع در بستر حسن و قبح عقلی و شناخت ماهیت امر به ابراهیم علیه‌السلام بر ذبح فرزند از دیرباز تاکنون بین متفکران اسلامی و پژوهشگران حوزه فلسفه و اخلاق صورت گرفته است. دیدگاه رایج در توجیه این موضوع امتحانی (و نه واقعی) دانستن امر به قربانی کردن فرزند توسط ابراهیم علیه‌السلام است. امر امتحانی طلب انشایی فاقد اراده جدّی به قصد امتحان مکلّف است. در اوامر امتحانی، هدف مولا از صدور امر این نیست که مأمور به در خارج، انجام شود، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: امروزه زیست‌بوم افراد بسیاری، در ساعات مهمی از زندگی، اینترنت و فضای مجازی شده است؛ درنتیجه مسئله‌ای فیلترینگ که تأثیر مستقیم در این استفاده مردم از این فضا دارد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است. دراین‌باره، از جهات مختلف و در فرهنگ‌های مختلف بحث می‌شود؛ اما آنچه در کشور ما به دلیل حاکمیت فقه و ولایت فقیه بر آن اهمیت دارد، بررسی فقهی مسئله فیلترینگ و سخن از پیشینه فقه آن است. تبیین عنوان فیلترینگ دارای دو بعد محتوایی و فنی ـ مهندسی است که هر دو بعد بایسته بررسی است؛ اما آنچه در بررسی فقهی اهمیت …

شبکه اجتهاد: این روزها صحبت‌های زیادی درباره «متاورس» مطرح می‌شود؛ کلیدواژه‌ای که در طول سال‌ها شکل گرفته و همانند کلیدواژه‌های اینترنت و شبکه‌های مجازی و پلتفرم‌ها جایگاهی در زندگی مردم پیدا خواهد کرد، اما حوزه‌های علمیه در قبال موضوع‌های جدید رویکردهایی را اتخاذ کرده که گاهی اتخاذ آن رویکردها موجی از جریان‌های منفی را به‌سوی حوزه‌های علمیه روانه کرده است. برای نمونه می‌توان به فتوای بعضی از مراجع تقلید در خصوص حرمت استفاده از تماس تصویری اپراتور رایتل اشاره کرد. مسئله متاورس نیز از آن دسته موضوعاتی است که به‌دلیل عدم شناخت آن، واکنش‌های عجیبی را برانگیخته است. به‌تازگی دو …

شبکه اجتهاد: استاد سید احمد مددی با اشاره به تاریخ و سیره امام محمدباقر (علیه‌السلام) برخی از مقاطع زندگی سراسر نور این امام بزرگوار را تحلیل می‌کند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: سالیانی است این پرسش در ذهنم ریشه دوانده که آیا ما حوزویان در کار و معیشت و تلاش مادّی و تأمین خانواده، در نقطه بایسته هستیم، یا در نقطه میانی و در فاصله میان زهد و دنیاطلبی؟ یا غالباً بین افراط و تفریط به یک طرف افتاده‌ایم: برخی به «دنیاطلبی» و «ثروت‌اندوزی» روی آورده‌ایم و برخی «سرمایه دنیا» و «تولید ثروت» را وانهاده‌ایم؟

کتاب «اصول فقه نظام» به قلم استاد شیخ محسن اراکی از سوی نشر ناب ماندگار به زیور طبع آراسته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «اصول فقه نظام» اثر جدید استاد شیخ محسن اراکی، عضو شورای عالی حوزه و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم به همت موسسه حفظ و نشر آثار دفتر معظم‌له آماده و توسط انتشارات اندیشه ناب ماندگار منتشر شد. در معرفی کتاب این عضو جامعه مدرسین و مجلس خبرگان رهبری آمده است: اصول فقه نظام، دانش جدیدی فراتر از اصول فقه متعارف نیست؛ بلکه بخشی از همان اصول فقه متعارف است و تعریف اصول …