اجتهاد و اصول فقه

اصل تاثیر زمان و مکان در فقه را فقها اجمالاً پذیرفته‌اند و بزرگانی مثل مرحوم امام هم آن را مطرح کرده و بر آن تاکید داشته­اند؛ اما این به معنای  آن نیست که هر نوع تغییر شرایط، در تغییر احکام موثر باشد بلکه باید شرایط خاص زمانی و مکانی که در ملاکات احکام تاثیرگذار است، آن هم به صورت قطعی، توسط فقها شناسایی شود و در صورت تغییر شرایط به طوری  که موجب از دست رفتن ملاک شود برداشت فقیه هم از ادله چیز دیگری خواهد بود. مثلاً اگر فقیهی تشخیص دهد که اذن گرفتن زن برای خروج از منزل …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم با بیان اینکه مذاق شارع، قواعد کلی و مسائل کلی، فقه را نظام‎مند می‎کند، گفت: روح فقه را بر فقه حاکم می‎کند و فقیه در یک فرع جزئی که می‎خواهد فتوا دهد باید ملاحظه این عناصر سه‎گانه را بکند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد علی‌اکبر سیفی مازندرانی در تبیین نظریه «فقه فعال» به تفاوت مفهومی فقه در ادبیات کنونی با ادبیات روایی- قرآنی اشاره کرد و گفت: باید فقهی که اسلام و قرآن به ما عرضه کرده و فقیه بحث می‌کند، فقهی باشد که بتواند حکومت اسلام را اداره کند. این استاد خارج فقه …

کتاب «شرح‌صدر؛ سیری در زندگی، زمانه و اندیشۀ استاد شهید آیت‌الله سید محمد باقر صدر» با ترجمۀ اسماء خواجه‌زاده منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «شرح‌صدر» ترجمه کتاب «شهید الاُمه و شاهدُها» اثر شیخ محمدرضا نعمانی از شاگردان و همراهان شهید سید محمدباقر صدر است. او تنها کسی بود که توانست به‌دور از چشم مزدوران بعثی در دوران حصر، همراه شهید صدر و خانواده‌اش باشد و این فرصت استثنایی سبب شد او تنها کسی باشد که روایت‌هایی دست اول را از یکی از مهم‌ترین دوره‌های زندگانی آن شهید والامقام ثبت و ضبط کند. شیخ محمدرضا نعمانی در مقدمه کتاب …

استاد ربانی بیرجندی به‌صورت مصداقی کارکرد و فوائد منهج شناسی را در «حسن ابن ابی‌عقیل عمانی» دنبال می‌کند و ضمن بررسی منهج فقهی او، علل چرایی اتهام عمل به قیاس عمانی را مورد بررسی قرار می‌دهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دانش «تاریخ فقه و فقها» یکی از علومی است که جای خود در بین محققان باز نموده و علاقه‌مندان فراوانی پیدا کرده است. در میان علمای اهل‌سنت این دانش با عنوان تاریخ فقها چون آثار طبقات الشافعیه، طبقات الحنابله، طبقات الاحنفیه مکتوب شده است اما در میان شیعه کتاب مستقلی نگاشته نشده و ضمن کتب تراجم به بررسی زندگی فقها …

فاطمه سادات نبوی، در مقاله خود با عنوان «رویکردی منطقی-ریاضی به اصول فقه» پس از معرفی اجمالی رویکرد ریاضی به منطق و بیان مختصری در تعریف اصول فقه، منطق صوری اصول فقه را در قلمرو منطق ریاضی جستجو می‌کند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در دهه‌های اخیر، صوری سازی با استفاده از ساختارهای ریاضی، در بسیاری از مباحث که ماهیت منطقی دارند، گسترش یافته است. اصول فقه یکی از این حیطه‌هاست که ماهیت منطقی دارد و در حقیقت همان منطق حاکم بر استدلال فقهی می‌باشد. طراحی یک ساختار به سبک منطق ریاضی برای اصول فقه، هم به لحاظ فراهم آوردن ابزاری …

دومین گعده علمی فقه حکومتی، با حضور استاد علی اکبر سیفی مازندرانی نظریه‌پرداز ایده «فقه فعّال» و از اساتید دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم برگزار می‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دبیرخانه همایش فقه حکومتی دومین گعده علمی را با حضور استاد سیفی مازندرانی و ارائه ایده «فقه فعّال» برگزار می‌کند. بنابراین گزارش، دومین گعده فقه حکومتی دوشنبه ۱۲ خردادماه ۱۳۹۹ همراه با پرسش و پاسخ مقررین و شاگردان سایر اساتید مطرح در عرصه «فقه حکومتی» همراه خواهد بود. پیش‌تر نیز این جلسه با حضور استاد سید احمدمددی برگزار شده است که می‌توانید گزارش آن را در شبکه …

دین تنها با امور ثابت سر و کار ندارد، احکام شرعی به دو قسم ثابت و متغیر منشعب می‌شود و متغیر دانستن پار‌های از احکام ثانویه و حکومتی، منافاتی با قدسی بودن و نقدناپذیری و حجیت ندارد؛ بنابراین وجود عنصر مصلحت در نظام اسلامی به معنای عرفی شدن فقه شیعه یا سکولار کردن دین، یا معنای انتقال از ساحت قدسی به ساحت عرفی و به حاشیه راندن دین از متن زندگی نیست بلکه به گستره حداکثری دین و شریعت دلالت می‌کند. شبکه اجتهاد: یکی از نوآوری‌های امام خمینی(ره) در فقه اسلامی، مفهوم مصلحت است. مصلحت را شیخ مفید در فقه امامیه …

مشکل ما در مطالعات فقهی مشکلِ کمبود شناخت نسبت به موضوعات بیرونی است. در مسائل اجتماعی موضوعات را باید آن‌گونه که هست بشناسیم. ما نمی‎توانیم در حجره را ببندیم و بگوییم اگر این‌طور باشد آن‌طور است. حکم بدهیم به نحوه قضیه ‌شرطیه؛ بلکه باید ورود بکنیم. اگر فقیه می‎خواهد فتوای او کارگشا باشد چاره‎ای جز این نیست که در موضوعات ورود بکند و موضوعات را آن‌گونه که هست بشناسد. دیگر گذشته زمان اینکه یک مجتهدی بخواهد از ابتدای طهارت تا آخر دیات مطالعه بکند، فتوا بدهد و فتوایش هم بتواند معیار عمل خارجی قرار بگیرد. شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر …

کلاس‌های دروس خارج حوزه علمیه خراسان با هماهنگی و مشورت اساتید معظم از شنبه ۱۰خردادماه ۹۹ مصادف با ۷ شوال به صورت حضوری با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی برگزار می‌گردد. به گزارش شبکه اجتهاد، با توجه به شرایط کنونی همه گیری ویروس کرونا و لزوم رعایت نکات بهداشتی، برای برگزاری کلاس‌ها، طلاب با رعایت موازین بهداشتی اعم از داشتن ماسک و رعایت فاصله‌های فیزیکی در کلاس، می‌بایست راس ساعت در درس حضور یافته و بعد از کلاس مدرسه را ترک و از هر گونه تجمع در فضای مدرسه پرهیز کنند. مدیران مدارس نیز نسبت به رعایت و دستورالعمل‌های بهداشتی، ضدعفونی …

در این کتاب موارد اختلاف میان نظرات و فتاوی دو تن از مشهورترین فقهاء قرن چهاردهم، سید محمد کاظم یزدی در عروه و سید ابوالحسن اصفهانی در حاشیه آن، نقل شده و بعد از ذکر دلیل طرفین، حق در مسئله بنظر مؤلف بیان گردیده است. شبکه اجتهاد: از جمله کتاب‌های مرتبط با عروه الوثقی کتاب ارزشمند «بین السیدین» است که به تازگی منتشر شده است. فقیه مقبول مرحوم آیت‌الله سید احمد حسینی زنجانی در این اثر ارزشمند به تحقیق و بررسی موارد اختلاف نظر مرحوم آیت‌الله سید محمد کاظم طباطبائی در کتاب معروفش- عروه الوثقی- و مرحوم آیت‌الله آقا سید …

معمولا دانش‌ها تجارب انتقال پذیر و ارزش‌مند خویش را در بخش‌های مختلف و بستر‌های مورد علاقه خود، به فنونی مبدل می‌سازند که از استادان به شاگردان و از نسل پیشین به نسل پسین ودیعه داده می‌شوند. به همان میزان که هر دانش، چشم اندازی سترگ‌تر و مناسباتی پیچیده‌تر را در خود پرورانده باشد، نیازمندی آن به فنون و مهارت‌های مناسب برای موقعیت‌های متفاوت، بیشتر خواهد شد. شبکه اجتهاد: دانش فقه از جمله دانش‌هایی است که نه تنها چشم اندازی مهم دارد که معمولا درگیر حل وضعیت‌هایی می‌شود که به لحاظ پیوند خوردن با موقعیت‌هایی چندگانه و چند سویه، پیچیدگی به …

به همت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، نرم‌افزار مجموعه آثار استاد محقق سید علی شهرستانی تولید شد و به‌زودی عرضه خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در این نرم‌افزار ۵۹ عنوان کتاب از آثار استاد محقق سید علی شهرستانی و دیگر آثار مرتبط به زبان‌های عربی، فارسی، اردو، اندونزیایی، انگلیسی و ترکیه‌ای (آذربایجانی) در موضوعاتی چون: فقه کلامی، عقاید و کلام، علوم حدیث، علوم قرآنی و لغت عرب در اختیار کاربر قرار گرفته است. همچنین، نمایش تصاویر مرتبط با مراحل مختلف زندگی استاد محقق سید علی شهرستانی در بخش نگارخانه، متن قرآن کریم با قابلیت جست‌وجو در آیات و …

ممکن است برای پژوهشگر تاریخ فقه این گزاره که «متکلّمان در فقه، نص‌گرا هستند» در نگاه نخست قدری عجیب در نظر آید؛ شاید به این سبب که استدلالات کلامی این گروه بر پایه عقل و همچنین گرایششان به فقه تحلیلی موجب شکل‌گیری تصویری دیگر در ذهن می‌شود؛ اما حقیقت آن است که نام این جریان در تاریخ فقه (و فقه امامیه) به عنوان نخستین مخالفان شیوه‌های استنباط فرامتنی ثبت شده است. برای نمونه همواره به مخالفت این دسته با «قیاس» در کنار «ظاهریه» و همچنین برخی از فقیهان معتزلی (به ویژه پیروان ابراهیم نظّام) اشاره شده است. شبکه اجتهاد: به …

مجموعه فقهی علامه محمد الحسین آل کاشف الغطا (قدس سره) در ۲۷ جلد توسط مرکز احیای آثار اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم چاپ و منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، موسوعه علامه کاشف الغطاء در سه مجموعه کلامی، فقهی و متفرقات در مرکز احیای آثار اسلامی وابسته به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در حدود ۶۰ مجلد توسط محققان مرکز احیا در حال انجام است. مجموعه کلامی موسوعه علامه کاشف الغطاء در ۱۴ جلد، دی ماه ۱۳۹۶ منتشر و در اختیار علاقمندان قرار گرفت و مجموعه متفرقات (تاریخ، سیاسی و ادبی)، …

شبکه اجتهاد: در میان محدّثان متأخّر شیعه، شاید هیچ کس به پرکاری و در عین حال تأثیرگذاری علامه مجلسی رحمه الله، نباشد. در کارنامه او، علاوه بر تک‌نگاری‌های فارسی و عربی، با نگاشته‌های حدیثی درازدامن هم رو به رو هستیم: ملاذ الأخیار (شرح تهذیب)، مرآه العقول (شرح کافی)، و بحار الأنوار. متأسفانه بسیاری از ما، علامه مجلسی و همه فعالیت علمی او را تنها در حلیه المتقین و بحار الأنوار خلاصه می‌کنیم، در حالی که علامه مجلسی نه آن است و نه این، هر چند هم آن است و هم این؛ تفصیلش باشد برای وقتی دیگر. در این یادداشت قصد …

کتاب حاضر در سه بخش فراهم شده است. بخش اول: کلیات؛ در این بخش مفهوم تسامح و قاعده تسامح تبیین می‌شود. بخش دوم: نقد و بررسی ادله قاعده؛ این به به ادله موافقان و مخالفان این قاعده پرداخته است. بخش سوم: پیامدها و آثار قاعده؛ در این بخش آثار سوئی که در نگاه جزئی به نابسامانی استنباط در تعیین حد و مرز این قاعده می‌انجامد و در نگاه کلی به آسیب‌هایی که در حوزه اجتهاد و اجتماع به وجود می‌آید تبیین می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب حقیقت مستحبات، برون داد رساله دکتری زهره خانی با عنوان «تسامح در ادله …

برخی از موضوعاتی که فقه می‌تواند یا قرار است در آن ورود پیدا کند حتماً باید پس از مطالعه نسبت به بُعد آینده‌ای مورد توجه فقه قرار بگیرد تا ضروریات جدید بر آن بنا شده و درباره آن چاره‌اندیشی و پاسخ مناسبی برای آن داده شود؛ در غیر این صورت فتوایی که داده می‌شود اصلاً نمی‌تواند ناظر به موضوعاتی باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین احمد مبلغی رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در سخنانی نسبت به اهمیت آینده‌پژوهی در حوزه فقه گفت: آینده‌پژوهی برای فقه ضرورت دارد، چرا که موضوعاتی که حوزه‌های علمیه باید پاسخگوی آن باشند، …

روش فقه اخلاق باید تثلیثی باشد یعنی یا انجام می‌دهیم یا ترکش می‌کنیم و یا مشکوک است که مجرای احتیاط است. منبع نیز همان گستره حجج الهیه است که از پیامبر شروع می‌گردد و تا فرد عاقل ادامه می‌یابد. به گزارش شبکه اجتهاد، در ادامه سلسله جلسات فقه گروه فقه اخلاق حکومتی مؤسسه فتوح اندیشه؛ نشست علمی و آنلاین «ساختارهای ماهوی فقه اخلاق حکومتی» با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی صانعی کرمانی، استاد سطح عالی حوزه قم برگزار شد. حجت‌الاسلام و المسلمین مجتبی صانعی کرمانی با اشاره به فلسفه وجودی فقه اخلاق، بیان کرد: خاستگاه فقه اخلاق، فقه ربوبی است و …

پس از عرضه موفق نرم افزار ویندوزی جامع الاحادیث و همچنین پایگاه ارزشمند جامع الاحادیث، این بار جامع الاحادیث را رایگان بر روی موبایل همراه خود تجربه کنید. به گزارش شبکه اجتهاد، با توجه به احساس نیاز و درخواست مکرر کاربران نور، نرم افزار جامع الاحادیث همراه مبتنی بر سیستم عامل اندروید تولید شد و به صورت رایگان در اختیار حدیث پژوهان و عموم علاقه مندان قرار گرفت. این گزارش می‌افزاید، نرم افزار جامع الاحادیث همراه، نسخه موبایلی پایگاه اینترنتی جامع الاحادیث است که برای استفاده در تلفن‌های همراه با سیستم عامل اندروید تهیه شده و به صورت آنلاین و …

اختصاص شبکه اجتهاد: یادداشتی با عنوان «به نام عقل به کام اخباری گری» از جناب آقای دکتر رسول جعفریان در سایت شبکه اجتهاد منتشر شد که به معرفی رساله‌ای با نام «حجت بالغه» می‌پرداخت. نویسنده محترم در مقدمه‌ای به نسبت طولانی متعرض تاریخچه‌ی نزاع اصولی اخباری و زمینه‌های فکری و معرفتی آن شده است که خالی از لغزش‌هایی نیست. از همین رو کوتاه نکاتی چند را متذکر می‌گردم: ۱. نزاع اخباری و اصولی را در قالب چالش‌های عصر حاضر تعریف و تبیین نمودن ناشی از یک پیش‌داوری است و حب به اینکه همه دنیا را هم دغدغه و به‌نوعی همفکر …

عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر با بیان اینکه جامعه امروز ما با وجود افزایش مناسک دینی به شدت دچار بی‌اخلاقی است، گفت: باید برگردیم و مردم را به اخلاق و صفای باطن به جای کمیت‌گرایی در مناسک دعوت کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق کاملان، عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر، گفت: تعبیری جرج جرداق دارد و می‌گوید که علی بن ابیطالب(ع)، از شدت عدل در مسائل اجتماعی در محراب عبادتش به شهادت رسید. مسئله خوبی عدل و بدی ظلم دو قضیه ضروری در حوزه عقل عملی است و به علت بدیهی بودن، برهان‌بردار نیستند. …

شبکه اجتهاد: بی‌مهری‌ها به فقه محدود به این روزها نیست؛ هزار سال پیش غزالی گفت: فقه از علوم معنوی و اُخروی نیست و یک دانش دنیوی است. و امروز آمده‌اند و می‌گویند؛ «فقه نه تنها از علوم اخروی نیست بلکه از علوم دنیوی هم نیست چون اساسا بی‌فائده است»! و گفتند؛ «فقه با تکنولوژی و ساختار زندگی فردی و اجتماعی سازگار نیست و برخی احکامش دارای قبح اجتماعی است و امروز مردم را به بی‌دینی فقهی کشانده»! و سخنانی از این دست که همواره می‌خوانیم و می‌شنویم. به باور این قلم، اگر «واقعیت فقه» به‌درستی دریافت شود تمام این بی‌مهری‌ها …

مجموعه آثار شیخ صدوق، با ارائه ۴۶ عنوان کتاب، به کلیه ابعاد علمی، اخلاقی شیخ صدوق که در زمینه معارف اسلامی منشأ آثار بسیاری است، می‌‌پردازد. همچنین مجموعه آثار شیخ کلینی مشتمل بر ۱۹۱ جلد کتاب، برای ارج نهادن به شخصیت این عالم و محدث نامدار امامی است که توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تهیه و تدوین شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، محمد بن على بن بابویه معروف به شیخ صدوق از بزرگان علماء امامیه و مفاخر شیعه و یکى از بنیانگذاران جمع و نقل حدیث و فقه شیعى است. بزرگى که در معرفى او به عناوینى از …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: چطور ما می‌توانیم بگوئیم فقه مُرده؟ مگر مرگ فقاهت امکان دارد؟ مرگ فقه مساوی با مرگ دین است. این‌ها تعبیراتی است که عرض کردم یا ناشی از بی‌اطلاعی است یا خدای ناکرده اغراض دیگری است یا البته گاهی اوقات تحلیل ناشی از ضعف هم می‌شود یعنی بعضی‌ها قدرت تحلیل صحیح و دقیق ندارند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در ابتدای درس خارج فقه خود با موضوع صلاه مسافر که به‌صورت مجازی برگزار می‌شود، بیان داشت: این روز‌ها می‌بینیم که چقدر حملات به حوزه‌های علمیه مخصوصاً …

ششمین شماره فصلنامه تحلیلی ـ انتقادی حوزه با صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، و مدیرمسئولی دکتر سید عباس صالحی و سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرضا ایزدپناه به‌تازگی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فصلنامه تحلیلی‌ـ ‌انتقادی حوزه «مجله حوزه»، (دوره شماره ۶ و از پیاپی۱۸۱) ویژه حوزه‌های دینی، با عنوان «نماد روشن‌فکری حوزوی» با صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با محتوای مقالات، گفت‌وگو و پرونده ویژه «گام دوم و نسل جوان» چاپ و منتشر شد. مقالات: این شماره با سخن مدیرمسئول، سید عباس صالحی با عنوان «گام دوم انقلاب و تمدن نوین اسلامی» آغاز و …

محور اصلی در این گفتارهای تفسیری سنت‌های تاریخی در قرآن کریم است که شهید صدر به‌ژرفا و فراگیری شگفتی به آن می‌پردازد، اما این کتاب بیش از آنکه کتابی درباره سنت‌های تاریخی باشد، درواقع بیانگر روشی نو و بی‌سابقه برای تفسیرِ موضوعی است که شهید صدر خود آن را روش استنطاق نامیده است؛ روشی که او با پی‌ریزی آن سطح پژوهش‌های علمی در این عرصه را به مرحله‌ای جدید وارد می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «سنت‌های تاریخی در قرآن کریم» گفتارهایی تفسیری از استاد شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر است. وی این درس‌ها را پس از پیروزی انقلاب اسلامی …

شبکه اجتهاد: انقلاب معرفتی وحید بهبهانی، به رغم آن که در ظاهر، در نقد یک جریان قدیمی با عنوان اخباری گری بود، و اما فی الواقع، تلاشی برای باز کردن مسیر برای سازگاری بیش از پیش دین با امر دنیا و عرف بود. دقیقا همین نکته بود که بسیاری از اخباری‌ها را نگران می‌کرد، نگران این که علم اصول، در حال از بین بردن اصل شریعت است. در اینجا، مروری بر رساله آداب المتعلمین (رساله‌ای از دوره ناصری) داریم که هرچند اساس آن در دفاع از عقل است، اما در باطن، در جهت کاستن مقام عقل، در حد یک خدمتگزار …

فایل PDF ارج‌نامه مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سید‌هادی خسروشاهی با عنوان «هادی نامه» با مقالاتی از اساتید و اندیشوران، به کوشش حجت‌الاسلام دکتر رسول جعفریان در دسترس علاقه‌‌مندان قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «هادی نامه» که به منظور گرامیداشت مقام علمی و فرهنگی مرحوم استاد سید‌هادی خسروشاهی تهیه شده است، شامل ۵۴ مقاله از سوی اساتید و اندیشوران حوزه دین و اندیشه در ۱۰۷۹ صفحه می‌باشد. این ارج‌نامه به کوشش حجت‌الاسلام والمسلمین رسول جعفریان (استاد تاریخ و رئیس کتابخانه دانشگاه تهران) به زیور طبع آراسته شده و با قیمت ۱۵۵ هزار تومان از سوی نشر مورخ روانه بازار نشر …

شبکه اجتهاد: در سالروز شهادت مولای متقیان حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه‌السلام، لزوم واکاوی پیدایش و خاستگاه فکری خوارج به ویژه در برهه کنونی که به بلیه «داعش» و تندروی و افراط گری گرفتار آمده‌ایم غیر قابل انکار است. فقاهت علوی زمینه ساز عقلانیت امت اسلامی در وهلۀ نخست باید گفت دوران ۵ ساله حکومت امام علی(ع) در بستر فقاهت شکل گرفت؛ فقاهتی که در قول، فعل و تقریر آن حضرت به منصۀ ظهور رسید. از سوی دیگر تلفیق فطرت، عدالت و قلب سلیم با فقاهت، حکمت را شکل می‌دهد؛ و اینچنین آن حضرت، شعور عمومی مردم را در بستر …

بایسته‌های فقه کار آمد با توجه به تعریفی که از کارآمدی داریم این است که نگاه به فقه متفاوت است یعنی کسانی که فقه را حداقلی معنا می‌کنند و مرادشان از فقه دستوراتی است که بین خالق و مخلوق  است و رعایت حریم‌های بین افراد است و طهارت و نجاست حلیت و حرمت مراد است و از حوزه اجتماعی فاصله می‌گیرد در حوزه و بین فقها چنین نظریات و افرادی وجود دارد مخصوصا در عصر غیبت تعبیر از حداقلی فقه می‌شود یعنی فقه باید زنده و وجود داشته باشد تا زمان ظهور امام زمان، که این مبنای صحیحی است. اختصاصی …