دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

یکی از مشکلاتی که سر راه ما حوزویان این است که هر چه درس شلوغ‌تر باشد، آن درس و آن استاد در تربیت و پرورش طلاب موفق‌تر است؛ درحالی‌که مطلب، برعکس است. تقریری که نوشته می‌شود باید توسط استاد بازبینی شود. مثل کلاس‌های دکتری در دانشگاه که حداکثر کلاس، هشت نفر هستند. حداقل آن‌هم ممکن است سه یا چهار نفر باشند ولی حداکثر دارد. در حوزه باید این نکته جا بیفتد که اصلاً تقریر برای چه نوشته می‌شود؟ اگر طلبه را به‌فایده تقریر نویسی با همان روشی که پیشنهاد شد، آشنا کنند، بعد از چهار سال، طلبه، به اجتهاد تجزی …

متأسفانه منتقدین فقه نظام آثار شهید صدر را خوب و کامل نخوانده‌اند و اگر خوانده‌اند به جهت سخت بودن ادبیات ایشان عمق مطلب را به طور کامل متوجه نشده‌اند. نظام شناسی باید از حالت تلاش فردی خارج شود و در متن برنامه‌های دروس خارج حوزه وارد شود. در مرحله سطح نیزباید مقدمات نظام شناسی و نظام سازی تدریس شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: امکان یا عدم امکان فقه نظام، بحثی است که در سالیان اخیر در حوزه‌های علمیه مطرح شده است. سخنان آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی اما آتشی به خرمنِ در حالِ فروخفتن بحث بود که آن را بار دیگر شعله‌ور …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سال ۱۳۰۹ هجری قمری در چنین ایامی در پی فتوای تاریخی میرزای بزرگ شیرازی، قرارداد تنباکو لغو گردید. نهضت تنباکو نمونه‌ای موفقیت‌آمیز از نقش ویژه مرجعیت در رهبری امت اسلام در ایستگاه‌های مهم و سرنوشت ساز است. پس‌ازاین جنبش بود که زعما و مراجع شیعه به نقش و تأثیر فتوا در حل بحران‌ها و بن‌بست‌هایی که جامعه اسلامی با آن مواجه بود پی بردند و در بزنگاه‌های تاریخی راه نجات و پیروزی را به امت نشان دادند. به همین بهانه، فتواهای تاریخی پس‌ازاین واقعه را مرور می‌کنیم. این فتاوای مهم و تأثیرگذار تنها گوشه‌ای از نقش تأثیرگذار …

شبکه اجتهاد: پس سخنان استاد ابوالقاسم علیدوست در نشست علمی «جُستاری در روایات طبی در پرتو ملاحظات فقهی ــ اصولی» که در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد، حجت‌الاسلام امیری، مدیر موسسه «فقه الطب» در یادداشتی به نظرات استاد علیدوست واکنش تندی نشان داد. اینک حجت‌الاسلام محمد عشایری منفرد در یادداشتی نظرات استاد خود را تقریر کرده و به‌نوعی پاسخی به این یادداشت نقادانه داده است. بسم‌الله الرحمن الرحیم. جناب حجت‌الاسلام علی امیری، مدیر محترم موسسه فقه الطب، بعد السلام و التحیه. درباره سخنانی که آیت‌الله علیدوست در «نشست علمی جستاری در روایات طبی» در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام ایراد کرده …

نه قواعد نفی ضمان و نه آنچه اقتضای حکومت است و نه برخی روایات خاص و اگر در موردی خاص به دلیلی خاص، ضمان نفی‌شده باشد، این امر مانع بقای عموم و کلیّت ضمان دولت و کارکنان آن نیست و طبعاً در موارد شک باید به این قاعده عمومی رجوع کرد. اختصاصی شبکه اجتهاد: وقوع دو حادثه ناگوار در دانشگاه آزاد تهران و فرودگاه کرج، علاوه بر اینکه موجبات ناراحتی هم‌وطنان را فراهم آورد، این پرسش فقهی را به ذهن می‌آورد که آیا مسئولین مربوطه، ضامن این خسارات جانی و مالی هستند یا خیر؟ و اینکه آیا تعمد یا عدم تعمد …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام محمد سروش محلاتی یادداشتی با عنوان «اشتباهات ما در حجاب» نگاشته است که نظرات او نیازمند بررسی جدی است. ابتدا خلاصه مطالب مورد ادعا را نقل کرده سپس آن را بررسی می‌کنیم. * مقاله می‌گوید: چون چارچوب حجاب توسط علما به‌درستی تبیین نشده است، لذا در وقوع نابسامانی بی‌تأثیر نیستند؛ زیرا حجاب از ابعاد شرعی بزرگ‌تر معرفی شده است. تقریبا همه فقها مطلق پوشش را برای حجاب کافی می‌دانند اعم از چادر یا مانتو، روسری و مانند آن و در هیچ رساله‌ای چادر را واجب نکرده‌اند بلکه پوشاندن بدن و موی را از نامحرم بر بانوان لازم شمرده‌اند. (توضیح‌المسایل مراجع/ج۲/ص۴۸۸) …

شخص قاضی باید هم اخلاق حرفه‌ای را در قضاوت رعایت کند و هم اخلاق اجتماعی. البته در اخلاق اجتماعی اختلاف است، به این معنا که آیا رعایت اخلاق منافی شأن قضاوت درجایی که قضاوت نمی‌کند لازم است یا نه؟ مثل‌اینکه آیا قاضی می‌تواند در خیابان مثل یک جوان، فعل مباحی انجام بدهد که جامعه از یک قاضی انتظار ندارد؟ در اینجا محل اختلاف است. برخی می‌گویند قاضی در حوزه خارج از قضاوت باید رفتار مطابق با شأنش انجام دهد ولی برخی از نظام‌های قضایی فقط رعایت اخلاق در قضاوت را لازم می‌دانند. اختصاصی شبکه اجتهاد: سخنان چندی پیش رئیس کل …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سیستم یا شبکه، مجموعه‌ای از عناصر است که با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و برای تحقق یک هدف در تلاش‌اند. در هر شبکه، تغییر هر جزء بر دیگر اجزاء و بر کل تاثیر دارد و هیچ یک از عناصر، اثری مستقل و جدا از مجموعه نمی‌گذارند و نمی‌پذیرند. مولفه‌ها یا پارامترهای اصلی سیستم یا شبکه عبارتند از: ۱) اجزاء و عناصر (متغیّرها) ۲) روابط بین اجزاء ۳) هدف ۴) مرز سیستم و محیط سیستم (تفکیک بین عوامل خارج از سیستم و عوامل داخلی آن) ۵) جریان سیستم (چگونگی پویایی متغیّرهای داخلی و خارجی برای رسیدن به هدف …

شبکه اجتهاد: اصطلاح «منطقه الفراغ» مفهومی است که مرحوم شهید سید محمدباقر صدر بخش آخر کتاب اقتصادنا به کار برد. برای این اصطلاح سابقه‌ای پیش از آن نیافتم. آیا شهید صدر با ابتکار خود مفهوم‌سازی کرده و یا از جایی اقتباس کرده است؟ نمی‌دانیم. احتمال این را دارد که این مفهوم با اصطلاح “مالانص فیه” یعنی جایی که نصی برای آن نیست، و یا منطقه “سکوت قانونی” که حقوق‌دانان بکار می‌برند همسان باشد؛ و شاید این عالم بزرگوار چنین مفهومی را از روایت منسوب به امام علی (ع) برگرفته باشد که فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى افتَرَضَ علیکم فَرَائِضَ فَلاَ تُضَیعُوهَا، …

آیت‌الله خامنه‌ای استعداد و تحصیلاتی که در مشهد داشتند و محضر آیت‌الله میلانی و شیخ مجتبی قزوینی کسب فیض کرده بودند موجب شد در درس آیت‌الله حائری هم خیلی شاخص باشند. با حاج آقا شبیری هم خیلی گرم بودند، جلساتی داشتند که سایر فضلای حوزه شرکت می‌کردند و خصوصی بود و هرکسی را در آن جلسات راه نمی‌دادند. آنجا بحث علمیشان، مبحث علم رجال بود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله مجدهاشمی از شاگردان قدیمی امام خمینی از جلسات خصوصی و علمی رهبر انقلاب با آیت‌الله شبیری و فعالیت‌های انقلابی‌اش همراه با شهید مفتح می‌گوید. متن زیر مشروح گفتگو با آیت‌الله …

اگر از یک دوره پنج تقریر وجود داشته باشد، شایسته است که یکی از آن‌ها منتشر شود و باقی مقررین در آن کتاب نگاه کنند. اگر مطلب جدیدی دارند یا اشکال مهمی به ذهنشان می‌رسد، می‌توانند، حاشیه و تعلیقه بزنند که با صرف وقت کمتر و صرف هزینه و مواد چاپی کمتر، خواننده را به مقصود خودشان برسانند و لازم نباشد که پنج تقریر را نگاه کنند و ببینند آیا حرف تازه‌ای در سایر تقریرات هست یا نیست. اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از رسوم حوزوی که هر طلبه‌ای با آن آشناست، بحث تقریر نویسی است. درگذشته، تقریر نویسی به‌عنوان یک …

واکنش‌ها به خبر، متفاوت بود؛ برای برخی، مایه مسرت بود اما برخی دیگر، سوگوار شدند. اصل خبر این بود: «پدر طب اسلامی، دستگیر شد». اختصاصی شبکه اجتهاد: طب اسلامی موافقان و مخالفان فراوانی دارد. موافقان آن، همچون «پدر» مذکور، طب جدید را مایه هلاکت مردم معرفی کرده و حامیان آن را خائنانی می‌دانند که دانسته یا ندانسته، مردم را به کام مرگ می‌فرستند. به باور ایشان، «طب اسلامی» همان اکسیر جاویدانی است که عمل به آن، حیاتی طولانی و سرشار از سلامتی را به دنبال دارد. از آن‌سو، مخالفان آن که فقهای مشهورشان هفته گذشته نیز در تهران گرد هم آمدند، …

آقایان می‌گویند ما در مواجهه با این علوم و موضوعاتی که زائیده فنّاوری و تمدن جدید است، منفعلانه برخورد می‌کنیم؛ یعنی مسائل را آن‌ها در چارچوبی که خودشان درست کرده‌اند، می‌سازند و ما منفعلانه باید پاسخگوی این مسائل باشیم. ما باید از این انفعال خارج شویم. خودمان مبتنی با نیازهای انسان ایدئال و انسانی که جهات دیگری در آن در نظر گرفته‌شده، مسئله تولید کنیم. این‌یک حرف کلی است که از قدیم مطرح شد و بخشی از آن‌ها، منظورشان از نظام سازی این بوده که ما باید حتی جهت علم اقتصاد را هم عوض کنیم. اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث از …

چرا باید فکر کنیم در حوزه علمیه قم اصالت اجتهادی کمتر است و فضای آن بیشتر سیاسی و سطحی و اجتماعی است؟ این حرف نه دقیق است و نه حکیمانه. شرایط پیچیده جهانی علیه بحرین، عراق و تمام جهان اسلام اقتضا دارد از این ادبیات پرهیز کنیم و به نگرش همگرایانه روی آوریم و از مقایسه‌‌ها و مفاضله‌‌ها بپرهیزیم. قم و نجف هر دو نقش‌های با اهمیتی دارند؛ نقش هر دو کاملاً تکاملی و تکمیلی است. اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ محمد سند بحرانی چندی قبل و برای چندمین‌بار در مصاحبه‌ای (اینجا و اینجا بخوانید) با یک منطق برتری اظهار …

یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: در قرآن در مورد دیه تفاوتی بین زن و مرد مشاهده نمی‌شود، اما در فقه ما و در دسته‌ای از روایات این تفاوت به وجود آمده است. به گزارش شبکه اجتهاد، دیه یا خون‌بها از قوانین اسلام است و بر اساس تعاریف فقهی، مال یا پولی است که به سبب کشتن انسان یا نقص عضو به کسی که صدمه دیده است یا به بازماندگان او پرداخت می‌شود. در تعریف حقوقی، دیه کیفر نقدی است که از مجرم به نفع مجنی‌علیه یا قائم مقام او گرفته شود. میزان دیه از سوی شارع(دادگاه) برای جنایت تعیین …

شبکه اجتهاد: درباره تقیه و ابعاد آن هنوز تحقیق جامعی صورت نگرفته است منتهی یک نکته معمولاً در این زمینه مورد غفلت قرار می‌‌گیرد و آن اینکه می‌‌بایست برای درک ابعاد تقیه در فقه شیعی در سده‌های دوم و سوم یعنی تا قبل از سال ۲۶۰ ق و آغاز دوران غیبت به مناسبات فقهای سنی و دولت و به‌ویژه سهم خلیفگان در فرآیند تدوین فقه اسلامی توجه داشت. در عصر عباسی این مناسبات خلفا با فقها و نوع نگاهی که خلفا به فرایند تدوین داشتند بود که می‌‌توانست در نوع واکنش امامان شیعه نسبت به فقه حاکم تأثیر داشته باشد. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید محمدباقر حجت از شاگردان برجسته و قدیمی آیت‌الله سید محمدهادی میلانی و از مجتهدان با تقوا مقیم مشهد بود. ایشان در سال ۱۳۳۷ هـ.ق معادل ۱۲۹۸ هـ ش در کربلا و در خاندان علم و اجتهاد و تقوا متولد شد. خاندان علمی آیت‌الله حجت پدر آیت‌الله حجت از علما و فقها مقیم کربلا و عموی ایشان بنام آیت‌الله سید عبدالحسین حجت از علما و فقها و مراجع تقلید صاحب رساله در کربلا بود. آیت‌الله حجت از طریق پدر تقریباً با چهار واسطه به فقیه بزرگ سید علی طباطبائی صاحب ریاض می‌رسد. آیت‌الله سید علی طباطبائی …

اگر کسی به هر دلیلی اندیشه‌های آیت‌الله ‌ها‌شمی شاهرودی را نمی‌پسندد شخصا ورود کند و نقد کند؛ اما اینکه یک تقابل ساختگی و تصنعی و جعلی میان آیت‌الله ‌ها‌شمی شاهرودی و میان استادشان آیت‌الله شهید صدر ایجاد کند تا از این رهگذر طرفی ببندد و در این دعوایی که ایجاد می‌کند بتواند دیدگاه خودش را پیش ببرد، این روش هم غیر اخلاقی و هم غیر علمی است و به نظر می‌آید که باید از شجاعت و صراحت لازم برخوردار باشیم و اخلاق و عِلمیّت را رعایت بکنیم و مطالبی را به بزرگان نسبت ندهیم که آنها به صراحت خلاف آن …

اینکه ما بیاییم و بگوییم که ما همین فقه را داریم و همین فقه پاسخگوی همه نیاز‌ها‌ی ماست بنده این را قبول ندارم. من اعتقادم این است که منطق اجتهاد ما و اصول فقهی که الان ما داریم بر اساس نگاه‌ها‌ی جزء نگرانه به فقه تولید شده است و از عهده‌‌‌‌‌ی تبیین نظام مند فقه بر نمی‌آید. اساسا دلیل اینکه بعد از ۴۰ سال این ضرورت پیدا شده است باز هم فقه و فقهای ما از برآورده کردن این غرض عاجز مانده‌‌‌اند خودش یک شاهد هست برای اینکه این روش جواب نمی‌دهد. به گزارش شبکه اجتهاد، پس از اظهارات آیت‌الله …

فرمایشی که برخی فضلا دارند که بین اجتهاد رایج با فقه موجود فرق گذاشته‌اند، در یک مرحله حرف درستی است. در گام نخست باید با استفاده از روش فقه گذشته به استنباطات جدیدی نائل شویم؛ کما اینکه درگذشته هم نسبت به پاسخگویی به مسائل مستحدثه، این مسئله اتفاق افتاده است؛ اما در یک پله بالاتر اگر نسبت به تکامل و بالندگی فقاهت به معنای روش استنباط هم بیندیشیم، خدشه‌ای نسبت به فقه جواهری و فقه سنتی وارد نمی‌شود؛ بلکه ما توانستیم بر اساس همان بنیان‌ها یعنی تعبد به وحی و قاعده‌مندی در فهم به فقه سرپرستی جامعه دست یابیم. اختصاصی …

شاید وقتی هانری کربن به شاگرد ایرانی­اش پیشنهاد داد برای ادامه تحصیل به فرانسه بیاید، تصور نمی­‌کرد که روزی نگاه شیعه شناسان دنیا به وی معطوف شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: کتر محمدعلی امیرمعزی، استاد مدرسه مطالعات عالی دانشگاه سوربن است. وی که صاحب معتبرترین کرسی شیعه‌­شناسی غرب است، شخصیتی کم نظیر را برای خویش رقم زده است. او در سوربن، بصائرالدرجاتِ صفّار را درس می­‌دهد، پیرامون کافیِ کلینی مقاله می­‌نویسد، دانشجویان علاقه­‌مند به شیعه شناسی را از سراسر دنیا شیفته خود می‌­کند و تمام این کارها را به زبان فرانسه انجام می‌­دهد. نگاه هانری کربن در شیعه شناسی، به تشیع …

شبکه اجتهاد: دوری زمانی یک واقعه یکی از عناصری است که در اطمینان و عدم اطمینان به صدور آن مؤثرند. اما عناصر دیگری چون «اهمیت حادثه» در کارند. اهمیت حادثه موجب می‌شود تا اهتمام به نقل آن افزایش یابد. در زمان وقوع انقلاب مشروطه شاید صدها حادثه‌ی دیگر نیز رخ داده باشد، ولی اکنون بسیاری از آن حوادث به دست فراموشی سپرده شده‌اند؛ اما اصل این واقعه از مسلمات تاریخی است، چرا؟ چون حادثه برای همه اهمیت داشته و اهتمام به نقلش زیاد بوده است. امروزه کسی که در اصل وجود پیامبری به نام ابراهیم (ع) در هزاران سال قبل …

اختصاصی شبکه اجتهاد: «اضواء علی علمی الدرایه و الرجال» پرتوها، نگاه‌ها و روشنگری‌هایی درباره‌ی دانش درایه و رجال، به قلم سیّد ‌هاشم ‌هاشمی از فضلای ارجمند عراقی مقیم قم است؛ کتابی تخصصی و قابل توجّه که در دوازده فصل به نگارش درآمده است. در این زمینه کتاب بسیار نوشته شده است؛ یعنی بحث‌های آکادمیک و بحث‌های تأمّل برانگیزانه، بحث‌های پسینی یا بحث‌های پیشینی درباره‌‌ی دانش درایه و رجال کم نداریم. مخصوصاً در این سال‌های اخیر. شاید به ذهن بیاید که این مباحث تکراری است، اما علت معرفی و تأکید من بر کتاب «اضواء علی علمی الدرایه و الرجال»، شمول آن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: قدسی کردن افراد و نهادها، شمشیری دو لبه است؛ از یک سو، این امر موجب اقبال مردم و متدیّنانِ به امر قدسی، به سوی آن فرد و نهاد گردیده و ضمانت عمل به دستورات صادره از آن فرد یا نهاد را افزایش می‌دهد و از سویی دیگر، موجب می‌شود خطاهای احتمالی آن فرد یا نهاد، دامن امر قدسی را نیز گرفته و قدسی بودنِ آن را با چالش مواجه سازد. نمونه‌های این رویکرد فراوان است و گویا خیال تمام شدن نیز ندارد. از قضا تقریبا در تمام موارد نیز خطاهای آتی آن فرد یا نهاد، دامنگیر امر …

خداوند در شریعت خود مقاصد و اهدافی دارد، یعنی در بحث انزال کتب نظام و هدف وجود دارد و عدالت نیز پیشین دینی است و روش شارع نیز برای عقل قابل فهم است. شما باید نصوص را اصل قرار دهید و مقاصد را نیز نصوص تفسیر می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست استاد خارج فقه و اصول و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفتگویی بر لزوم نظامی سازی فقه‌های اجتماعی سیاسی تاکید کرد. عضو هیئت علمی گروه فقه و حقوق اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی «رابطه دو طرفه نصوص دینی و اهداف شریعت» را …

دکتر عبدالوهاب فراتی معتقد است باید فقیه حاکم را به گونه‌ای قانع کرد که قرار نیست حکومت دینی، الزاماً بر نظرات او استوار باشد. اینکه فقیه حاکم، به این نتیجه برسد که خود معیار دینی بودن امور در دولتش می‌باشد، برای حکومت اسلامی خطرآفرین خواهد بود. شبکه اجتهاد: شیوه‌ی تعامل جمهوری اسلامی ـ به‌عنوان یک حکومت دینی ـ با مراجع معظم تقلید، یکی از موضوعات مهمی بوده که میزان اهمیت آن در دوره‌های مختلف پس از انقلاب اسلامی، در برهه‌های مختلف و به کرّات به اثبات رسیده است. در این راستا، مباحثات گفت‌وگویی با دکتر عبدالوهاب فراتی داشته است. فراتی …

متأسفانه بعد از گذشت پنج سال از قوانین حدود و قصاص و دیات موضوع ماده ۲۱۶ ق.م.ا. مصوب ۱۳۹۲ و ماده ۵۴۹ ق.آ.د.ک. مصوب ۱۳۹۲ هنوز آیین‌نامه اجرایی آن تهیه و ابلاغ نشده است؛ حال سؤال این است که بر اساس کدام قانون و دستورالعمل احکام حدود و قصاص اجراء‌ می‌شود؟ اگر در اجرای حدود و قصاص مجری دچار اشتباه شود چه کسی مسئول است؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: ماده ۲۱۶ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ مقرر می‌دارد: «اجرای احکام حدود، قصاص و دیات براساس آیین‌نامه‌ای است که تا شش ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون توسط رئیس قوه قضاییه …

شبکه اجتهاد: این روزها دو خبر از مسئولان قوه قضائیه که هر دو روحانی نیز هستند، منتشر شده است. نخستین آن از قول حجت‌الاسلام مظفری، رئیس دادگستری خراسان رضوی است که فرموده‌اند: «ما به نمایندگی از ‌‌امام زمان و به نمایندگی از ‌‌خدا در امور مردم دخالت می‌کنیم. اگر فردی در زمان طاغوت در زندان بود، حبسش از مجازات اخروی او کم نمی‌کرد اما مجازات در جمهوری اسلامی از عذاب اخروی مجرمان و زندانیان کم می‌کند.» ‌‌و دومی، خبر سوء قصد به جان حجت‌الاسلام مزارعی رئیس دادگستری استان کهگیلویه و بویراحمد پس از شمشیر کشیدن ایشان بر مفسدان و گردن …

اینکه روحانیت به مردم وابسته باشد خوب است. مرحوم مطهری می‌فرمودند: خاصیت روحانیت شیعه این است که مردمی است. ولی این تیغ دو لب است چراکه وقتی مردمی شد حالت پوپولیستی ممکن است پیدا کند. به این معنا که آنچه مردم یا بانی دوست دارد را باید بگوید تا دعوت شود. بعد می‌بینیم طلبه سه نوبت‌کار می‌کند تا امورات خود را گذران کند، یا لشگری از کارمندان معمم خواهیم داشت که برای اینکه قدرت تبلیغی کمی دارند مجبور هستند کارمند شوند. حوزه‌های علمیه نه باید نه مثل اهل سنت باشند که دولتی هستند و سفارشی عمل می‌کنند و نه این‌قدر …

شهید صدر به‌عنوان یک دِین به نظام اسلامی، بهترین شاگردشان را خرج می‌کنند؛ اما برخی که از لحاظ نظری یا موارد شخصی با این نظام مشکل دارند می‌خواهند از لحاظ نظری ارتباط پشتوانه نظام با شهید صدر را قطع کنند و بهترین راه را نیز این دیدند که بگویند این نعم الخلف یا بهترین جایگزین، امتداد استادش نیست؛ در حالی که استاد خود همین‌گونه ادعا می‌کند و شاگرد هم تا به آخر خود را پیرو استاد در عرصه نظر و در جنبه پشتوانه بودن برای نظام اسلامی به حساب می‌آورد. اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی(ره) در سال ۵۸ …