دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

اختصاصی شبکه اجتهاد: متن پیش‌رو یادداشتی از شهید سید محمدباقر صدر است که هم‌زمان با ایام ولاد‌ت سیدالشهدا (ع) نوشته شده و در مجله «الأضواء»، سال پنجم، شماره (۶- ۷)، رمضان- شوال/ ۱۳۸۴ ه. ق. به چاپ رسیده است. «الاضواء الإسلامیه» از جمله مهم‌ترین منشورات «جماعه العلماء» در نجف اشرف بود که تحت نظارت هیئتی از علمای جوان که ارتباط وثیقی با شهید صدر داشتند، منتشر می‌شد. این مجله به عنوان چهره‌ رسانه‌ای جماعه العلماء و برای ابراز نظرات و دید‌گاه‌های این گروه حوزوی منتشر می‌شد و در مدت کوتاهی توانست از طریق خط فکری و سیاسی خود و ترسیم …

اگر ما راضی باشیم که برادران اهل تشیع و حوزه‌هایشان گزندی ببینند، دقیقاً داریم تیشه به ریشه خودمان می‌زنیم. همچنین حوزه‌ها و مراجع اهل تشیع نباید راضی باشند که گزندی به برادران اهل سنتشان برسد؛ چون باز هم آن نتیجه عاید خودشان می‌شود. شبکه اجتهاد: مفتی عبدالحلیم قاضی از جمله افراد نادری است که هم در حوزه‌های اهل‌ سنت تدریس کرده و هم در شهر قم مشغول تدریس است. او از استادان برجسته دارالعلوم زاهدان و نیز از استادان دانشگاه ادیان و مذاهب قم است. وی معتقد است زمینه‌های بسیاری برای همکاری ملموس و عینی میان حوزه‌های شیعه و سنی …

آقای حاج سیدابوالحسن نواب به شوخی به ما می‌گفتند بروید به جان ابوبکر بغدادی دعا کنید؛ اگر حرکت داعش را شروع نمی‌کرد تا پنجاه سال دیگر علمای ما در حوزه، ضرورت ارتباط و تعامل با اهل سنت را درک نمی‌کردند. ما سال‌های قبل از حرکت داعش، باید تلاش می‌کردیم به علمای حوزه علمیه قم ضرورت مسئله وحدت را بقبولانیم… شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحامد علم‌الهدی، معاون امور ایران در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، برای ما از غریبی تقریب بین علمای قوم و قم گفت و همه را به همکاری دعوت کرد. البته ایشان تحقق وحدت را به دست علمای …

شبکه اجتهاد: سالهاست که متون سیاسی دوره اسلامی را مرور می‌کنم و می‌بینم که یکی از مهم ترین مباحث، بحث عدل و ظلم است، اما در بیشتر آنها، به ارتکازات ذهنی عامه در باره این مفهوم تکیه می‌شود و عمدتا به عنوان یک امر اخلاقی به آن نگاه می‌شود. در قرآن هم کلیات عدل آمده و با تعبیر زیبای رسول خدا (ص) بالعدل قامت السموات و الارض و مانند آن، و نیز به حکم عقل، در این متون از عدل ستایش فراوان شده است. اما یک نکته مهم، تعریف عدل است. بسنده کردن به ارتکازات ذهنی عرف در باره عدل، …

شبکه اجتهاد: ماجرای پول‌های مجازی و به‌ویژه بیت‌کوین، یکی از بحث‌هایی است که می‌تواند به مثابه یکی از موضوعات مستحدثه در فقه اسلامی مورد بحث قرار گیرد تا تکلیف آن روشن شود. برای طرح این مسأله گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام دکتر محمدمهدی چگینی، یکی از پژوهشگران پژوهشگاه فقه نظام در این حوزه انجام دادیم. یکی از الزامات پژوهش‌های فقهی و استخراج احکام، موضوع‌شناسی است. از این منظر ابتدا پدیده بیت‌کوین و پول مجازی را تشریح بفرمایید. چگینی: آغاز بیت کوین درواقع بازگشت می‌کند به ۹ الی ۱۰ سال پیش و پیدایش این موضوع برمی‌گردد به اینکه دولت‌ها وقتی درصدد چاپ پول‌ها …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان سبب شده است که بار دیگر جمعی از حوزویان که مدتی‌ است علم اخلاق را برداشته‌اند نسبت به سخنان ایشان موضع بگیرند. اما مگر پناهیان چه می‌گوید که این عزیزان چنین برآشفته می‌شوند و عنان از کف می‌دهند و تصمیم می‌گیرند هر طور شده پاسخ بدهند. به نظر می‌رسد به‌رغم ادعای اخلاق‌ورزی این جماعت، مشکل آن‌ها با مضمون سخن نیست، بلکه با سخن‌گو است. این طیف که مدتی است خود به تئوری‌پردازان درجه دو یک جناح سیاسی تبدیل شده‌اند و پس از آنکه اندیشه‌ای به شاخصه جناح سیاسی‌شان تبدیل می‌شود خود را …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به مناسبت فرمان مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مبنی بر «حمایت از کالای ایرانی» و همزمان با سی‌ونهمین سالگرد مرحوم آیت‌الله شیخ غلامحسین عبدخدایی(ره) معروف به (تبریزی) اولین امام جمعه مشهد، گفتگویی را با فرزند برومندشان آیت‌الله دکتر محمدهادی عبدخدایی عضو مجلس خبرگان رهبری، استاد حوزه علمیه مشهد و سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در واتیکان، صورت دادیم که تقدیم می‌گردد. اجتهاد: سال‌هاست رهبر فرزانه انقلاب در آغاز سال شعار و عنوانی را مطرح می‌فرمایند، این عناوین با توجه و تدبیر عمیق رهبری انتخاب شده و راهبردی برای ملّت و دولت ایران است که باید بدان …

تمام درگیری انبیاء سرِ مسائل سیاسی بوده، نه سرِ برگزاری کلاس اخلاق! دلیل این‌همه اذیت پیامبر(ص) این بود که دنبال قدرت بود. حدیث شریف و مشهور «انّی بُعِثتُ لِاُتَمّمَ مَکارِمَ الاخلاق» از سند محکمی برخوردار نیست! اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان در مصلای تهران به مناسبت بزرگداشت رسول اکرم(ص) که از شبکه سوم سیما پخش می‌شد، پیرامون شخصیت رسول خدا(ص) و هدف از بعثت نبی گرامی اسلام برای مردم سخنرانی کرد. این سخنان به‌سرعت‌ در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شد و مورد بحث قرار گرفت تا جایی که برخی از اساتید حوزه و دانشگاه را برانگیخت تا به این سخنان …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: زعمای حوزه نباید کاری کنند و سخنانی بر زبان جاری کنند که فضلاء و اساتید انقلابی را حسّاس کرده و در مقابل خود قرار دهند، نباید به گونه‌ای سخن بگویند که تضعیف این نظام علوی را به همراه داشته باشد تا در نتیجه واکنش  دلسوزان این نظام را در پی داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله وحید خراسانی چندی قبل بیاناتی داشته‌اند که سؤالاتی را برای اذهان عمومی به وجود آورده است. در ابتدا به فرازهایی از آن اشاره می‌کنیم و سپس در قالب پرسش و پاسخ از آیت‌الله علی‌اکبر …

 اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید محمدهادی میلانی(ره) از فقها و مراجع بزرگ جهان تشیع بود که تحصیلات حوزوی خود را در نجف اشرف نزد اساتید بزرگی در منقول و معقول آغاز و به اتمام رساند. اساتید خارج فقه و اصول ایشان عبارتنداز ‌آیات عظام: میرزای نائینی، آقا ضیا عراقی، شریعت اصفهانی، شیخ محمدحسین غروی اصفهانی معروف به کمپانی و حاج‌آقا حسین قمی. آیت‌الله میلانی در علوم معقول نیز سال‌ها به تحصیل پرداخت و اساتید برجسته این علوم را درک نمود. ریاضیات را از محضر علامه سید ابوالقاسم خوانساری، فلسفه را نزد ‌آیات عظام حاج شیخ محمدحسین غروی اصفهانی معروف به …

ملاحظه می‌کنید که همین الان هم در فضای سنتی مذهبی، مجالس خاص و قمه‌زنی و رفتارهای ناشایست و نامطلوب بیشتر مقبول است تا اینکه مثلاً کسی بخواهد برای وحدت جهان اسلام و رفع سوء‌تفاهم‌ها‌ و تقریب بین مسلمین اقدامی کند… شبکه اجتهاد: قاعدتاً وقتی با چند شخص محدود ارتباط داریم یا چند رسانه خاص را بررسی می‌کنیم و فقط راه حجره و مدرس را طی می‌کنیم، خطر را درک نمی‌کنیم و اوضاع را مطلوب و آرام می‌پنداریم؛ حال‌آنکه اگر مقداری از لاک خودمان بیرون بیاییم و به اطرافمان نگاه کنیم، دشمن غدار را روبه‌روی خود می‌بینیم و خواب و خوراک …

انسان متحیر می‌ماند که بن‌مایه‌های فکری، مبنای تحلیل و مذاق «تشیع انگلیسی» به دین و تشیع چیست که از طرفی ادعای مرجعیت دارند و از طرف دیگر هرچه چهره تشیع و نمای بیرونی مکتب اهل‌بیت طاهرین را تخریب می‌کند را دامن می‌زنند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن مهاجرنیا، عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چندی قبل در گفت‌وگویی پشت‌پرده‌ اهانت‌های تشیع انگلیسی به نظام اسلامی و تعرض آنها به سفارت ایران در لندن را بررسی کرده است که در ادامه از نظرتان عبور خواهد کرد: مسأله تعرض به سفارت ایران را چگونه ارزیابی …

شبکه اجتهاد: اظهار نظر پیرامون طب اسلامی امروزه بازار گرمی دارد اما نکته‌‌ای که از آن غفلت‌ می‌شود اینکه موافقان و مخالفان بی آنکه التفاتی داشته باشند ذیل تلقی و رویکرد خاصی از «علم دینی» به نفی یا اثبات‌ می‌پردازند و آن هم ضعیف ترین وجه ممکن از علم دینی است! در یک طبقه بندی کلان، دیدگاه‌های موجود در فضای «علم دینی» را در یک سیر تکاملی‌ می‌توان در سه رویکرد دسته بندی کرد: ۱- رویکرد انتزاعی و مسأله محور: رویکردی که با نگاه انتزاعی به کثرات علم، علم را به گزاره‌های آن تقلیل‌ می‌دهد و مستقیماً به بررسی تک …

شبکه اجتهاد: احادیث زیادی از اهل بیت علیهم السلام درباره‌ی تقیه وارد شده است؛ مانند «تقیه، دین من و پدران من است.» اما برخی بر این باورند که تقیه در فرایند ارتباط با دیگران، مکلات بسیاری را به وجود آورده است. احادیث زیادی از اهل بیت علیهم السلام درباره‌ی تقیه وارد شده است. مانند «تقیه، دین من و پدران من است.» اما برخی بر این باورند که تقیه در فرایند ارتباط با دیگران، مشکلات بسیاری را به وجود آورده است. از جمله این که اعتماد را از بین برده و باعث به وجود آمدن مشکلات درونی و شخصیتی شده است. …

شبکه اجتهاد: موضوع حریم خصوصی و تفکیک آن از فضای عمومی از مهمترین موضوعات حقوق ملت در هر نظام حقوقی است وهر سیستمی با توجه به مبانی شکل دهنده قوانین و مقررات چارچوب‌های خاصی را برای این موضوع در نظر می‌گیرد. در نظام حقوقی ایران با توجه به اصل چهارم قانون اساسی که ابتنای هر قانون و مقرره‌‌ای را بر اساس قوانین شرعی امری بنیادین دانسته است تکلیف مبنای حریم خصوصی روشن است و این قواعد فقهی است که شاکله اصلی قوانین را ترسیم می‌کند. در قران کریم حرمت تجسس مورد تاکید بوده و سوره مبارکه حجرات با عبارت لاتجسسوا …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در ادامه نام‌گذاری‌های هوشمندانه سال‌ها با محوریت اقتصاد، سال جدید را سال «حمایت از کالای ایرانی» نام‌گذاری کردند. این اقدام بسیار مهم می‌تواند گره بسیاری از مشکلات اقتصادی کشورها بگشاید. حمایت از کالای ایرانی به معنای حمایت از تولید ایرانی، کارگر و کارفرمای ایرانی و معیشت خانواده ایرانی است. بدون شک نهادینه شدن حمایت از کالای ایرانی می‌تواند آینده کشور را تضمین کند، چراکه این‌یک روش تجربه‌ شده در بسیاری از کشورهای جهان است. با توجه به اهمیت این موضوع، با حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی، رئیس مؤسسه اسراء گفتگو کردیم. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: وقتی از مدگرائی صحبت می‌شود، در نگاه اول، رابطه آن با مفاهیم تجمل و حب دنیا در نظر جلوه می‌کند. اما پرسش اصلی این است که آیا اساسا تجمل و حب دنیا، از عناوین محرم در شریعت هستند تا ملازمه آنها با مدگرائی، موجب سرایت حرمت به آن شود یا خیر؟ در این خصوص با حجت‌الاسلام نجفی بستان، استاد حوزه علمیه قم گفتگوی کوتاهی انجام دادیم. او معتقد است، مدگرائی فی‌نفسه، حرام نیست، بلکه این عناوین دیگر است که موجب تغییر حکم آن می‌شود. اجتهاد: آیا مدگرایی با تجمل و حب دنیا ملازمه‌ای دارد؟ نجفی بستان: ابتدا …

چرا روایت مشاهدات یک طلبه از تغییر فکر و سبک زندگی طیفی از طلبه‌ها برای پاره ای از روشنفکران و رسانه‌های غربی تا این اندازه مهم می‌شود؟ شبکه اجتهاد: نهضت مشروطیت ایران از دو طیف فکری دینی و سکولار ( دنیوی و این جهانی اندیش) تغذیه می‌کرد. وقتی به رهبران و فعالان طیف سکولار نظر می‌افکنیم، متوجه می‌شویم که خیلی از آنان سابقه تحصیلات حوزوی داشتند و در کسوت روحانیت بودند. افرادی مانند سید حسن تقی‌زاده، سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی، یحیی دولت آبادی یا حتی کسروی سابقه تحصیل علوم دینی داشته‌اند. همین وجهه حوزوی آنان باعث شده بود که برخی …

شبکه اجتهاد: شهیدمحمدباقرصدر را بیشتر با دیدگاه‌های اقتصادی‌اش در «اقتصادنا» می‌شناسیم و اندیشه‌های فلسفی‌اش در زمانه‌ای که فلسفه در حوزه، میوه ممنوعه بود. او مانند امام موسی صدر و امام خمینی(ره) با نگرشی نو نسبت به علوم اسلامی، حوزه علمیه و رابطه بین مردم و روحانیت برای نظام سازی در عرصه اجتماع و سیاست شناخته می‌شود، اما شناخت کامل و جامعی نسبت به اندیشه و افکار او به دست نیامده است. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عباس نصیری فرد، رئیس مجمع تبیین و ترویج تمدن نوین اسلامی، نویسنده و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با قدس به تبیین منظومه فکری شهید محمدباقر صدر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه در پیش‌روی دارید، خلاصۀ‌ای از سخنرانی‌های آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر در بحث‌های پس از درس خارج است که در فاصله سال‌های ١٣۴۴ تا ١٣۴٨ هجری شمسی ایراد شده و به موضوع وضعیت حوزه و وظایف و آیندۀ آن می‌پردازد. یکی از نشانه‌های اخلاق انسان عامل ، میل وی به تجدید و نوآوری در روش‌های عمل یا گرایش نوگرایی در روش‌هاست . ما یک «نظریه» داریم و یک «عمل». نظریه ، اسلام است و هیچ شک و شبهه‌ای وجود ندارد که دین ما ثابت و غیرقابل‌تغییر و تجدیدناپذیر است و چنین فرضی امکان ندارد که در زمانی این دین …

شبکه اجتهاد: شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر از نوابغ معاصر بود که نظریه‌پردازی‌ها و نوآوری‌های متعددی را در عرصه‌های مختلف علوم اسلامی به‌ارمغان آورد. تا آنجا که رهبر معظم انقلاب در تعبیری بلیغ، سطح آفرینش علمی او را چنین بیان می‌کند: “مرحوم آقای صدر به‌معنای واقعی کلمه، یک نابغه بود. ما در زمینۀ مسائل فکری و اسلامی و در زمینۀ فقه و اصول و بقیۀ چیزها، آدم‌های پیشرفته زیاد داریم؛ منتها نابغه خیلی نادر است. ایشان جزو نادرهایی بود که حقیقتاً نابغه بود. ذهن و فکر ایشان فراتر از کارهایی که دیگران می‌کنند، حرکت می‌کرد… . در میان‌ چهره‌های‌ برجستۀ حوزه‌های‌ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام علی فاضلی هیدجی، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم، در گفتگوی اختصاصی با اجتهاد، به بررسی امکان استدلال به دلیل حرمت اسراف برای اثبات حرمت یا کراهت مدگرائی پرداخت. او که شاگردی آیات عظام وحید خراسانی و میرزا جواد تبریزی را در کارنامه دارد، معتقد است اسراف دارای معیارهای پنج‌گانه است و به این راحتی نمی‌توان چیزی را مصداق اسراف دانست. اجتهاد: مراد از اسراف در لسان آیات و روایات چیست؟ فاضلی‌: نکته‌ای که در رابطه با اسراف حتماً باید مطرح شود، این هست که اسراف هم در لغت، هم درآیات و روایات به معنای زیاد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه در پیش‌روی دارید، خلاصۀ‌ای از سخنرانی‌های شهید سید محمدباقر صدر در بحث‌های پس از درس خارج است که در فاصله سال‌های ١٣۴۴ تا ١٣۴٨ هجری شمسی ایراد شده و به موضوع وضعیت حوزه و وظایف و آیندۀ آن می‌پردازد. سازماندهی حوزه ؛ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر به‌نظر بنده لزومی ندارد از درستی مقولۀ سازماندهی حوزه و ضرورت آن به‌جهت ارتباط این مقوله با آیندۀ حوزه ، گفت وگو کنیم ؛ زیرا من این مطلب را امری ضروری برای حوزه می‌دانم که ترک آن به‌هیچ‌وجه شایسته نیست. همچنین باور دارم که سطح فکری من و شما از مرحلۀ نزاع بر سر درستی مقولۀ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: از قواعد مشهور بین فقها شیعه، قاعده نفی سبیل کافران بر مؤمنان است. خداوند متعال در سوره نساء آیه ۱۴۱ می‌فرماید: لَنْ یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً. آیه شریفه، اخبار به نفی غلبه و سلطه تکوینی کافران بر مؤمنان را بیان نمی‌دارد؛ زیرا اخبار به نفی غلبه و سلطه تکوینی کافران بر مؤمنان، باوجدان وقوع خارجی آن، کذب کلام الهی را می‌رساند که نمی‌توان بدان ملتزم شد. پس ازآنجاکه آیه شریفه در مقام تشریع است، خدای متعال در احکام الهی حکمی را که موجب غلبه و سلطه کافران بر مؤمنان گردد، وضع نکرده است. به‌جرئت می‌توان …

عضو شورای فقهی بانک مرکزی با بیان این که معاملات پول های رمزی غَرری است گفت: پول مجازی پدیده مرموزی ‌است که اصل وجود، اعتباردهنده، هدف از انتشار و ترویج و ارزش آن همگی مبهم است و هریک از این عوامل به تنهایی موجب غرری شدن معامله می شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان، عضو شورای فقهی بانک مرکزی و نظریه‌پرداز بانکداری اسلامی طی مصاحبه‌ای با مجله فرهنگ و علوم انسانی عصر اندیشه به بررسی ابعاد پول رمزی از جمله بیت کوین پرداخته است که در ادامه می‌خوانید. ما لزوماً به دنبال تبیین فقهی پدیده بیت‌کوین به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: نام‌گذاری سال ۹۷ از سوی رهبر انقلاب به نام سال «حمایت از کالای ایرانی» اگرچه در نگاه اول، این‌گونه می‌نماید که یا ربطی به دانش فقه ندارد و یا در نگاه خوش‌بینانه، می‌توان از ظرفیت‌های رویکرد فعلی به فقه برای تئوریزه کردن فقهی این نام‌گذاری در راستای تشویق بیشتر مردم در عمل به این شعار کمک گرفت، اما واقعیت این است که این نام‌گذاری اگرچه به غرض حمایت از تولید داخلی و تحقق اقتصاد مقاومتی صورت گرفته است، لکن در واقع، رویکرد فعلی به فقه را با چالش بزرگی مواجه کرده است. متعاطیان رویکرد سنتی به فقه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مد و مدگرایی پدیده‌ای است که کمابیش در میان همه اقشار جامعه وجود دارد، اما در این میان، جوانان و نوجوانان بیش از دیگران به مد اهمیت می‌دهند. در رابطه با مدگرایی، از جهات مختلفی فقهی می‌توان، بحث کرد. از یک‌جهت می‌توان از باب تشبه به کفار، وارد این بحث شد و بحث مد را از حیث موضوع و حکم، بررسی کرد و از جهت دیگر می‌توان از باب اسراف وارد شد و بحث کرد که آیا مدگرایی از باب اسراف، اشکال دارد یا خیر. در رابطه با جواز استدلال به حرمت اسراف برای اثبات حرمت مدگرائی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: هر ساله به پایان سال که نزدیک می‌شویم، بحث از مد سال آینده نقل محافل مختلف به خصوص جوانان می‌شود. این مسئله این پرسش را به ذهن متبادر می‌کند که آیا مدگرائی حرام است یا خیر. در این رابطه با حجت‌الاسلام سید منیرالدین خباز قطیفی، استاد عرب زبان حوزه علمیه قم و شاگرد مطرح آیت‌الله سیستانی گفتگو کردیم. او در عین شهرت به فقاهت و تدقیق اما نظرات خلاف مشهوری در رابطه با مدگرائی دارد. او نه تنها مدگرائی را از باب استلزام اسراف حرام نمی‌داند بلکه اساسا نصوص اسراف را ظاهر در معنای حرمت نمی‌انگارد. گفتگو …

شبکه اجتهاد: درباره سیره رسول خدا (ص) و تاریخ اسلام، بررسی‌های مختلف و متعددی شده است. یک نمونه جدید از این آثار که با نگاهی مناسب جوانان پرسشگر امروزی تالیف شده مجموعه دو جلدی «تاریخ سیاسی اسلام» تالیف استاد رسول جعفریان است

اختصاصی شبکه اجتهاد: طرفداران مدگرائی، همواره با این اتهام مواجهند که عملشان مصداق اسراف است. در اینجا این پرسش مطرح می شود که آیا مصداقیت مدگرائی برای اسراف درست است؟ و بر فرض صحت، آیا اساسا اسراف حرام است و حرمت آن نیز مطلق و بدون قید است؟ در این رابطه با حجت‌الاسلام محمد باقری شاهرودی، مدرس سطوح عالی حوزه و عضو هیئت استفتاء مرحوم آیت‌الله تبریزی گفتگو کردیم. او معتقد است مواردی که در روایات مذموم شمرده شده است، اسراف نیست بلکه توهم اسراف است. به باور استاد مرکز فقهی ائمه اطهار قم، مراد از اسراف، تجاوز از حدّ …