حکومت و قانون

شبکه اجتهاد: در نامه نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیه نفی سَبیل را مبنای اصلی برای منع تصویب اف ای تی اف دانستند. که البته مهم‌ترین آیه برای استشهاد و استناد در این موضوع همین آیه است. لیکن دو نکته باید با دقت در کانون توجّه قرار بگیرد: اول اینکه مفسرین بزرگ شیعه در این که نفی در این آیه از زمره قوانین تکوینی است یا تشریعی، اختلاف نظر و احتمال دارند. یعنی برخی قائل هستند که نفی در این آیه حکم فقهی و تشریعی نیست. بلکه یک قانون تکوینی است و لذا حجیّت فقهیِ …

شبکه اجتهاد: با طلوع بخت دولتمردان صفویه در اواخر قرن ۹ و اوایل قرن ۱۰ به ناگاه، علمای شیعی با پناهی مواجه شدند که می‌‌تواند آنان را از گزند آزار و اذیت حکومت‌‌های سنی مملوکیان[۱] و بعدها عثمانی‌‌ در امان دارد. آزار و اذیت‌‌هایی که فحولی بی‌‌‌نظیر چون محمد بن مکی(شهید اول) را از ایشان گرفته بود. همو که برخی وی را موسس دستگاه مرجعیت در فضای شیعی می‌‌دانند.[۲] شاهان صفوی خیلی زود فهمیدند که امور دولتشان بیش از اینکه نیاز به مرشد و مرید و حکیم داشته باشد، نیاز به فقیه دارد که احتیاجات دولت جوان‌شان را برآورده سازد. با …

برخی وکلا با تمسک به یک سلسله بهانه‌هایی که رنگ و بوی قانونی نیز دارد، دادرسی‌ها را به تأخیر می‌اندازند؛ باید بر روند فعالیت این افراد نظارت دقیقی صورت گیرد و نباید اجازه داد این دسته از وکلا به صورت لجام گسیخته، هر کاری دلشان می‌خواهد انجام دهند؛ و یا در برخی روزنامه‌ها مشاهده می‌کنیم که یک وکیل آگهی داده است «طلاق در مدت یک هفته»، حال باید این موضوع بررسی شود که این شخص با چه کسانی زد و بند انجام می‌دهد که این گونه برای خود تبلیغ می‌کند و اطمینان دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید احمد …

این کتاب از سه بخش تشکیل شده است: در بخش نخست، با هدف تبیین نظریّه‌ی «انسان ۲۵۰ ساله» که به مثابه محور و زیربنای اساسی مباحث این کتاب می‌باشد. بخش دوّم این کتاب مشتمل بر چهار گفتار از سخنرانی‌های معظّمٌ‌لّه در مسجد کرامت مشهد است. همچنین با هدف غنای مطالب و تکمیل مباحث و نظرات معظّم له در موضوع زندگی امام سجّاد (علیه السلام)، مجموعه مصاحبه‌های مجلّه‌ی پاسدار اسلام با ایشان که در سال ۱۳۶۱ صورت گرفته نیز به همراه برخی اضافات و ارجاعات در بخش سوم کتاب آورده شده است. شبکه اجتهاد: «زندگى ائمّه(علیهم‌السّلام) را ما باید به عنوان درس …

سومین شماره دوفصلنامه «نظام ولائی» با آثار و گفتاری از: سید صمصام الدین قوامی، داود مهدوی‌ زادگان، احمد رهدار، سید محمدحسین متولی امامی، اسماعیل پرور، محقق خراسانی، مجید تقی‌زاده و عباسعلی مشکانی سبزواری در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، شماره سوم دوفصلنامه الکترونیکی «نظام ولائی»، (پاییز و زمستان ۱۳۹۹) با هدف تولید و ترویج اندیشه و علم در حوزه فقه سیاسی، نظام سیاسی و حکومت اسلامی (ولایت فقیه)، به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی عباسعلی مشکانی سبزواری و سردبیری ذبیح‌الله نعمیان در ۱۵۶ صفحه منتشر شد. «تأملی در فقه کاربردی»، «مدیریت امام خامنه‏‌ای؛ مدیریت «رفتار» و «فرهنگ» سازمانی»، …

حجت‌الاسلام علی‌اکبریان گفت: قانون، از یک سو، باید دارای قابلیت الزام داشته باشد؛ از سوی دیگر، اگر فتوای یک شهروند، اجتهاداً یا تقلیداً مغایر قانون باشد، حکومت، حتی اگر قانون را مطابق شرع بداند، نه حق الزام او به قانون را دارد و نه در صورتی که آن شهروند قانون را بر اساس فتوای خود حرام بداند حق اطاعت از آن را دارد. برای حل این مشکل، قانون باید با حکم ولایی، مشروعیت بیابد. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی ترویجی «فتوای معیار در قانون گذاری» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی اکبریان، عضو هیئت علمی گروه فلسفه فقه و حقوق …

کتاب «امام علی (علیه‌السلام) و حقوق انسانی» به همت پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (علیهم‌السلام) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به زیور طبع آراسته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «امام علی (علیه‌السلام) و حقوق انسانی» که به کوشش حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری منتشر شده در بردارنده مقالاتی درباره عدالت در حوزه حقوق انسانی است. یکی از مهم‌ترین مسائل امروز بشری در حوزه‌های مختلف به ویژه در حوزه عدالت اجتماعی، رعایت حقوق انسانی است که در زمینه‌های مختلفی چون حقوق شهروندی، حقوق بشر، حقوق بشر‌دوستانه و … مورد توجه قرار گرفته است. بررسی زندگانی امیرالمؤمنین(علیه السلام) بیانگر …

بحث مقبولیت و مشروعیت را عمدتاً آقای مصباح و آقای جوادی آملی طرح می‌کنند که به نظر من این دوگانه، دوگانه‌ی موفق و درستی برای تبیین نسبت ولیّ و امت نیست. فرض اولیه این است که ما یک مردم داریم و یک ولیّ که می‌خواهند ببینند چه نسبتی با همدیگر دارند. گویا نظام سیاسی را مثل یک هرم ببینیم. یک مثلث که مدیران نظام در رأس آن هستند و مردم هم در قاعده قرار دارند. ظاهراً چنین شکلیً مفروض است؛ درحالی که می‌شود جامعه، دایره‌ای در نظر گرفته شود که ولیّ در نقطه‌ی ثقلش قرار دارد. وجه امتیاز این ولیّ …

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه در حاکمیت از منظر اسلام علاوه بر عنصر قدرت، عنصر رأفت و رحمت هم باید حاکم باشد و این از امتیازات اسلام است، گفت: براساس روایات، اگر مسلمانی بمیرد و دین بر عهده داشته باشد و یا خانواده او در سختی باشند وظیفه حاکمیت، رسیدگی به آنهاست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد ارسطا، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، در نشست علمی «حقوق عمومی و کتاب عیون اخبار الرضا(ع)»، گفت: علم حقوق به زیرشاخه‌هایی تقسیم می‌شود که یکی از آنها حقوق عمومی است؛ تعریف این علم هم همان روابط میان اشخاص است که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: رهبری معظم انقلاب در بیانات اخیرشان فرمودند: «وقتی آمریکا از برجام خارج شد دستور قرآن این است که تو هم تعهد را رها کن، با این حال باز هم دولت محترم ما تعهدات را رها نکرد». یادداشتی در فضای مجازی منتشر شده، که منسوب به یکی از استادان حوزه علمیه قم است. در این یادداشت که ظاهراً بی‌تعریض به سخن رهبری انقلاب نیست، ابتدا ادعا شده است که تنها دلیل قرآنی نقض عهد پیمان‌شکنان، آیه‌ی مبارک «إِمَّا تَخَافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِیَانَهً فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ عَلَى سَوَاءٍ» است. آنگاه در بررسی دلالت یا عدم دلالت این آیه بر نقض …

شبهاتی که در ناتوانی فقه سیاسی مطرح‌شده است، ناشی از توجه نداشتن به منابع غنی فقه و سرچشمه‌های بیکران آن است. قرآن کریم چراغ فروزان، سنت پیامبر (ص) و امامان راستین (ع)، خورشید جهان تاب و عقل انسانی، سرچشمه‌ای بیکران هستند. در کنار این‌ها، ادله دیگری برای کشف و استخراج احکام فقهی هم داریم مانند اجماع و بیش از ۱۰۰ قاعده اصولی و بیش از ۲۰۰ قاعده فقهی. همچنین منابع فراوان سیره عقلا و عرف که موردقبول شرع باشد؛ کارگشایی بسیار مؤثری برای تعیین‌ حکم شرعی دارد. نیز ادله ثانویه، برای تعیین حکم شرعی در موارد خاص است مانند مورد …

روزآمد کردن نرم افزارِ نظام اسلامی وظیفه فضلای صاحب نظر است. البته این به‌روزرسانی به معنای دستکاری در منظومه مفاهیم دینی نیست بلکه به معنای کشف حقایق متناسب با نیازهای داخلی و بین المللیِ نظام اسلامی است و تغذیه عقبه فکری نظام اسلامی و به‌روزرسانی نرم افزار آن را باید فضلا و متفکرین صاحب صلاحیتی به‌عهده بگیرند که از جمود فکری و تحجر، و همچنین از افکار التقاطی به‌دور باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، اعضای مجلس خبرگان رهبری بعد از پایان اجلاس یک روزه خود، عصر امروز (دوشنبه ۴ اسفند) با رهبر معظّم انقلاب دیدار کردند. گزیده بیانات حضرت آیت‌الله …

حسن البنا از قوانین فقهی و حقوقی فقهای گذشته و دیدگاه‌های مختلف مذاهب فقهی درباره ضرورت جهاد و بیانیه‌ها و قراردادهای جنگی، آگاهی کامل دارد. او تفاوت میان جهاد، به‌عنوان یک تکلیف فردی و به‌عنوان یک تکلیف جمعی و گروهی را بیان می‌کند و درباره این موضوع به نقل فتاوی معتبر فقهی می‌پردازد. او می‌گوید اساساً جهاد مسلحانه و نظامی و وظیفه جمعی برای جامعه اسلامی به منظور افزایش ایمان جامعه است. به گزارش شبکه اجتهاد، حسین روحانی صدر، کارشناس گروه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در یادداشتی برگرفته از کتاب «امام حسین‌پژوهی برای جهان معاصر» …

دکتر علیرضا زهیری در معرقی کلان پروژه «کاربست الگوی حکمرانی خوب در جمهوری اسلامی ایران»، گفت: در بررسی و امکان سنجی بوم شناسانه الگوی حکمرانی خوب در ایران و تطبیق آن با ارزش‌های دینی جنبه‌های نظری و اهداف علمی این کلان پروژه را دربر می‌گیرد و بررسی‌های ساختاری و کارکردی و امکان تحقق حکمرانی خوب ذیل اهداف کاربردی این کلان پروژه قرار خواهد گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، یکی از کلان پروژه‌هایی که اخیرا در گروه علوم سیاسی پژوشکده علوم و اندیشه سیاسی مطرح شد و مورد تصویب قرار گرفته است، کلان پروژه «کاربست الگوی حکمرانی خوب در جمهوری اسلامی …

دومین همایش کتاب سال حکومت اسلامی با پیام آیت‌الله احمد جنتی و با حضور آیات حسینی بوشهری، مقتدایی، کعبی و اراکی در دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری در قم با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد سیدهاشم حسینی بوشهری، رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در این مراسم، با اشاره به اینکه پژوهشگران حوزوی باید در زمینه رفع نیازهای حکومت اسلامی و نظام اسلامی قلم فرسایی کنند، گفت: بعد از انقلاب اسلامی شاهد رشد پژوهشگران حوزوی در زمینه نظام سیاسی و حکومت اسلامی هستیم. وی با بیان اینکه امروز نیازمند تحقیق در زمینه اندیشه سیاسی اسلام و …

کتاب «فقه و اجتهاد حکومتی» در سه بخش تدوین یافته است. بخش اول با عنوان «نگاه کلی به دیدگاه عالمان شیعی در لزوم تشکیل حکومت اسلامی» و «مفهوم شناسی فقه حکومتی» در سه فصل ارائه گردیده است. بخش دوم با عنوان «فقه سیاسی و حکومتی»، «چشم انداز»، «راهبرد‌ها و آرمان‌های آن» بررسی شده است. بخش سوم به «اجتهاد در حکومت اسلامی» و «نگرش سیستمی به دین» می‌پردازد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فقه اسلامی با استعداد پایان ناپذیر و تکامل یاب خویش، ناظر به اداره جامعه و حکومت است، و از توانمندی لازم جهت اداره نظام اجتماعی برخوردار است. حکومت، در …

شبکه اجتهاد: مجموعه ۶ جلدی فقه نظام سیاسی آغازی بر ارائه چهره کامل و جامع از نظام سیاسی بر پایه نگاه به مکلف کلان در قبال مکلف خرد می‌باشد، در ابتدای جلد یکم، تفاوت‌های فقه نظام و فقه کلان با فقه خرد بیان شده است، نگاهی که از نگرش متفاوت به موضوع یا مکلف در فقه نظام برخاسته است و مکلف را جامعه ترکیب یافته از حاکم و مردم و فعل مکلف را رفتارهای این جامعه می‌داند. در اثر همین تفاوت و نگاه کلان به مکلف و فعل مکلف، احکام فقه خرد از انسجام و نظام یافتگی برخوردار می‌شوند. از …

استاد محسن اراکی ضمن اشاره به این نکته که چارچوب کشور ما مبتنی بر اسلام است ولی محتوای آن از بیرون گرفته شده است، به شروط هفتگانه تحقق نظام سیاسی اسلامی در کشور تصریح کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست پایانی سلسله نشست‌های «نظام حکمرانی دینی» با سخنرانی استاد محسن اراکی، عضو مجلس خبرگان رهبری و مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و جمعی از شخصیت‌های سیاسی و علمی کشور در مجتمع فرهنگی آدینه برگزار شد. پس از پیروزی جمهوری اسلامی نهادهای اسلامی زیادی بر اساس زیرساخت نظام جمهوری اسلام شکل گرفت و دستاوردهای زیادی داشتیم، اما وضعیت …

شبکه اجتهاد: از فروع مطرح در فقه، چگونگی برخورد جامعه اسلامی با اهل بغی است که گزاره‌های متعددی در تبیین آن دخالت دارد؛ مانند اینکه آیا باغی محکوم به کفر است یا عنوان بغی تأثیری بر اسلام او ندارد؟ احکام مسلمان و کافر در موارد متعدّدی؛ مانند أکل از ذبیحه آنان، ازدواج با آنان، غیبت آنان و نگاه به موی زنانشان متفاوت است، به همین دلیل پژوهش درباره کفر و اسلام اهل بغی پژوهشی اهمیت دارد تا جامعه اسلامی وظیفه خود را در چگونگی برخورد با آنان بداند؛ از این‌رو در این نوشتار با تبیین دو مفهوم بغی و کفر، …

رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ضمن تشریح ابعاد وحیانی و عقلانی ولایت فقیه اظهار کرد: تعبیر مرحوم امام این است که اگر خداوند شریعت را جعل کرده و برای انجام است و تحقق این شریعت هم جز به واسطه حاکمی که بداند و بتواند آن شرایع را اعمال کند انجام نمی‌شود پس معلوم است که فقیه باید باشد وگرنه آن شریعت روی زمین می‌ماند. مرحوم صاحب جواهر می‌گوید شاید امام غایب هزار سال دیگر ظهور نکند پس ما در مقام قضاوت به چه کسی مراجعه کنیم؟ به گزارش شبکه اجتهاد، وبینار «رویکردی عقلانی، وحیانی به ولایت …

رهبر انقلاب در سالروز قیام ۲۹ بهمن مردم تبریز، گفتند: انقلاب اسلامی، مدیریت کشور را از یک حکومت استبدادی و پادشاهی و فردی تبدیل کرد به یک حکومت مردمی و جمهوریت و مردمسالاری. امروز حاکم بر سرنوشت ملت ایران، خود مردمند. مردمند که انتخاب می‌کنند. ممکن است بد انتخاب کنند، اما مردم انتخاب می‌کنند. این خیلی چیز مهمی است. آن روز این حق وجود نداشت و کشور یک کشور استبدادی بود. همه چیز دست خودشان بود. به گزارش شبکه اجتهاد، رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز چهارشنبه در ارتباط تصویری با شماری از مردم تبریز، قیام تاریخی و فراموش‌نشدنی ۲۹ …

یک عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، اظهار کرد: جا افتادن مقوله ولایت فقیه در عصر حاضر و متناسب با اقتضائات دنیای مدرنیته نیازمند بازخوانی علمی و بحث جدی فقهی است و طبیعی است که فقه شیعه به عنوان هسته مرکزی اداره جامعه باید بتواند خودش را به گونه‌ای بازتولید و بازخوانی کند که توانایی اداره روزآمد جامعه را داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، در راستای برگزاری همایش ملی «بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و توسعه علوم انسانی»، مجموعه نشست‌های کارگروه سیاست، با حضور سیدسجاد ایزدهی و دیگر اعضای هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار …

استاد علیدوست گفت: فتوا همیشه تابع اسنادی از قرآن، حدیث، عقل و اجماع است و از هیچ مصلحت موقت تبعیت نمی‌کند. فتوا ابدی است و تا زمانی که صاحب فتوا به اشتباه خود پی نبرد، تغییر ناپذیر است؛ چرا که اسناد هادی به آن، تغییر ناپذیر است. چنانچه، نظر فقیه مستند به مصلحتی موقت در یک قضیه معین و جزئی باشد و فقیه، در آن قضیه از ولایت خود استفاده کند و به انشای حکم بپردازد آنچه از او صادر شده، حکم حکومتی است. حکم حکومتی دقیقاً شبیه حکم قضائی است با این تفاوت که در حکم قضائی، صدور حکم …

با توجه به رابطه‌ای که بین احکام فقهی و نظام‌های حقوقی معاصر می‌تواند برقرار شود در مجموع می‌توان سه مدل ارتباطی ادغام، تعامل و استقلال را تبیین نمود. این تقسیم بندی مبیّن میزان و نحوه بهره‌گیری نظام حقوقی از احکام فقه اسلامی و به عبارتی نقش نظارتی مقررات فقهی بر فرایند قانون‌گذاری است؛ البته عنصر اجتهاد نیز تنها می‌تواند در طول ورود احکام فقهی به عرصه قانون‌گذاری واجد نقش در نظامات حقوقی شود بنابراین اساساً ورود عنصر اجتهاد تنها می‌تواند در دو مدل ادغام و تعامل قابل طرح باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، در راستای برگزاری همایش ملی «بیانیه گام …

تقنین برای تفکیک جرم سیاسی از جرم عادی دو شیوه مرسوم است: یکی احصای مصادیق جرم سیاسی و دوم ارائه ضابطه که هریک مزایای و معایبی دارند اما در مجموع مزایای روش دوم به جهت ثبات و دوام قانون و فراگیری، بیشتر است و در ارائه ضابطه نیز سه نظریه مهم وجود دارد: نظریه ذهنی که به صرف انگیزه اتکا دارد و نظریه عینی که به صرف ماهیت عمل توجه دارد و نظریه مختلط که برای جلوگیری از سو استفاده از این قانون به انگیزه و ماهیت عمل توأمان نظر دارد. لیکن در ماده یک و دو طرح هر دو …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: صرف اینکه انسان منصبی را در حکومت جائر بپذیرد و حقوقی بگیرد تا بتواند با آرامش زندگی کرده و دنیای او تأمین شود، نمی‌توان مشروعیت برای آن قائل شد. سیدمرتضی در این مورد بحث کرده که برخی صحابه به اذن ائمه با دولت‌های جائر همکاری داشتند، مثلاً امام علی(ع) پذیرفتند در شورایی باشند که خلیفه دوم آن را تعیین کرد؛ این سؤال وجود دارد که اگر خلافت خلفا فاقد مشروعیت بود، چرا امام در این شورا حاضر شدند؟ به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین سیدجواد ورعی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه …

حجت‌الاسلام غفوری گفت: گاهی انسان یک گناه کبیره‌ای مرتکب می‌شود اما آن گناه را علنی نمی‌کند در این صورت هیچ فقیهی نمی‌آید درباره چنین انسانی حکم صادر کند اما زمانی که فرد گناه کبیره‌ای را علنی می‌کند فقیه در برابر این اقدام، احکام اسلام را جاری می‌سازد؛ سلمان رشدی ارتداد خودش را علنی کرد حتی به علنی کردن آن اکتفا نکرد بلکه به ترویج کفر خود اقدام کرد بر همین اساس او محارب اسلام، قرآن و پیامبر اکرم (ص) است. حتی محاربه سلمان رشدی تنها این نبود که مسأله‌ای را در احکام اسلامی انکار کند و یا به اصل و …

مرتد کیست و حکم آن چیست؟ / از آزادی بیان تا ارتداد / افسانه غرانیق و آیات شیطانی / کتاب آیات شیطانی؛ وقتی سیاست صهیونیسم، انگلیس و آمریکا به هم پیوند‌ می‌خورد / حکم تاریخی امام(رحمه الله) و بن بست فرهنگی غرب / آیات شیطانی؛ حقیقت تنفر مذهبی آمریکا / در برابر اهانت به مقدسات اسلامی منفعل نباشیم / سازمان ملل قانون منع توهین به مقدسات را تصویب کند‌ شبکه اجتهاد: در عصری به سر‌ می‌بریم که شبهات علیه دین افزایش یافته است و قدرت‌های غربی از طریق وسایل ارتباط جمعى که در اختیار همگان قرار گرفته است در صددند …

مردم‌سالاری دینی در مقابل دموکراسی غربی و مخالف با هر چهار مبنای اساسی آن است. اولاً جدایی دین از سیاست در مردم‌سالاری دینی معنایی ندارد. در مرتبه دوم، اومانیسم است که مردم‌سالاری دینی انسان‌محور نیست بلکه اراده و خواست خداوند مطرح است. در مرحله سوم، عقل محوری است که در نگاه مردم‌سالاری دینی، عقل در کنار وحی ارزشمند است؛ و در مرحله چهارم، لیبرالیسم است که آن نیز در نگاه مردم‌سالاری دینی مقبول نیست. نتیجه اینکه مردم‌سالاری دینی تشکیل حکومت ولایی با مشارکت حداکثری است. اختصاصی شبکه اجتهاد: سلسله نشست‌های تخصصی آشنایی با اصول و مبانی نظام اسلامی، باحضور علما …

شبکه اجتهاد: همواره تاریخ فقه شیعه از کلینی تا خمینی (ره)، به مسأله ولایت فقیه توجه داشته است. اما چه شد که تنها امام خمینی توانست این ایده را به یک امر سیاسی واقعی تبدیل کند ولی دیگر فقیهان، از چنین قدرت و توانی برخوردار نبوده‌اند؟ بخشی از جواب، به شرایط سیاسی، تاریخی و ظرفیت‌های اجتماعی ارتباط دارد. در برخی مقاطع تاریخی، شرایط سیاسی و یا رشدیافتگی مردم، برای یک انقلاب سیاسی فراهم نبوده و تبعاً فقیهان ناظر به ظرفیت زمانه خود اقدام می‌کرده‌اند. اما بخش دیگری از جواب، مربوط به منظر سیاسی حضرت امام (ره) در مطالعات اسلامی است. …