استاد درس خارج حوزه قم ضمن اشاره به چیستی خصائص الشریعه گفت: حداقل دو فایده بر شناخت خصائص مترتب است و هر دوی آنها منهجی و روشی هستند و اگر این دو درست باشد باید به فلسفه شریعت بهعنوان علم ضروری نگاه کنیم. فایده اول این است که یک آگاهی و احاطه علمی را به فقیه میبخشد که در هنگام مواجهه با نصوص و استنباط و فهم ادله، با قدرت بیشتر و آگاهی بیشتر و سعی بر تحفظ خود از فروغلطیدن به اشتباهات، وارد استنباط شود. فایده دوم این است که گاهی اوقات فقه در بیرون میآید به جای اینکه …
توضیحات بیشتر »گزارشی از آیین تجلیل از مقام علمی آیتالله مرتضوی و رونمایی از «شرح زیارت جامعه کبیره»
استاد مرتضوی در این اثر نکتهای را از خود بیان نمیکنند بلکه همه سخنان را مستند میکنند که نشاندهنده همان شیوه فقهی ایشان یعنی «وثوق السندی» است. ایشان اصرار دارند که باید ریشه روایی و قرآنی هرکدام از عبارات زیارت آورده شود تا اثبات شود هیچ غلو و بزرگنمایی در این زیارت وجود ندارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیین رونمایی از کتاب «شرح زیارت جامعه کبیره» برگرفته از دروس آیتالله سید حسن مرتضوی (از علما و اساتید باسابقه خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد) برگزار شد. در این مراسم که در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی برپا شد، …
توضیحات بیشتر »احکام شرعی نباید به خاطر قاعده تنفیر از دین تعطیل شود/ تاثیر مقبولیت اجتماعی در اجرای احکام
استاد فقه و حقوق دانشگاه آزاد ضمن نقد و بررسی قاعده تنفیر از دین تصریح کرد: طبق قاعده تنفیر نباید در رفتار بهگونهای عمل کنیم که زدگی از دین ایجاد کند با این حال معنایش این نیست که تصور کنیم اگر حکمی از احکام شرعی را اجرا کنیم تنفیر میآورد، آن را رها کنیم. شبکه اجتهاد: بسیاری از کارشناسان معتقدند اتفاقات چند ماه اخیر ناشی از بسته بودن مسیر گفتوگو و ابراز اعتراض و انتقاد از مسیر رسمی خود است. علیرغم تاکید چندباره مقام معظم رهبری نسبت به برگزاری کرسیهای نقد و آزاداندیشی در کشور، شاهد کمکاری نهادهای مسئول در …
توضیحات بیشتر »شهید صدر حداقل شرط مفسر قرآن را، مجتهد بودن میداند
حجتالاسلام مؤذنی، اجتهاد فقهی را یک وجه از شخصیت قرآنی شهید صدر توصیف کرد و گفت: از نظر شهید صدر حداقل شرط مفسر و بیانکننده مقصود قرآن در سطوح مختلف، مجتهد بودن است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین سید امید مؤذنی، معاون پژوهشی پژوهشگاه شهید صدر در نخستین نشست از سلسله نشستهای تخصصی تفسیر موضوعی شهید صدر با موضوع «تاریخچه تفسیر موضوعی شهید صدر» که در اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی که بهصورت مجازی پخش شد گفت: تفسیر موضوعی شهید صدر آخرین فرآورده علمی شهید صدر است که به دست ما رسیده است. وی، شهید آیتالله محمدباقر …
توضیحات بیشتر »ادبیات «فقه اجتماعی» با فقیهان جسور تقویت میشود
نویسنده کتاب «درآمدی بر فقه اجتماعی» معتقد است، فقه اجتماعی، به فقیهانِ با جسارت نیاز دارد تا با جرئت علمی و تلاشی فقیهانه، دیدگاههای خود را ـ هرچند خلاف مشهور ـ ابراز کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، منظور از «فقه اجتماعی» این است که فقه در ارتباط با جامعه و ناظر به حکومت و نگاه کلان به صدور حکم در حوزه مسائل اجتماعی بپردازد. در واقع «فقه اجتماعی» در مقابل «فقه فردی» که نگرشی کلنگر و حاکم بر تمام ابواب فقه است قرار دارد. در این نگاه، استنباطهای فقهی باید براساس فقه اداره نظام اجتماعی انجام شود و تمامی ابواب …
توضیحات بیشتر »زعامت آیتالله بروجردی و نوسازی نهاد مرجعیت
شبکه اجتهاد: زعامت آیتالله بروجردی، فصل نوینی در تاریخ مرجعیت شیعه بود. این نقطه عطف تاریخی، رهآورد شرایط گوناگون بود. پس زمینه تاریک – روشن از آن را چنین میتوان دید: ۱- سنت مرجعیت شیعی، آن بود که مراجع طراز اول، در حوزههای بزرگ عصر خود بودند و گام به گام، با تربیت نسلهای متوالی شاگردان، موقعیت و منزلت علمی خویش را تثبیت دادند و به مرور ایام، دانایی و پارسایی خود را شهره آفاق ساختند. مکتب اجتهادی، از عصر وحید بهبهانی تاکنون، در این فرآیند به کشف و عرضه مراجع زمانه پرداخت، اما میتوان گفت که مرجعیت آیتالله بروجردی …
توضیحات بیشتر »رونمایی از دوره ۷ جلدی «انوار المواهب» ترجمه و شرح مکاسب
«انوار المواهب» دوره ۷ جلدی ترجمه و شرح مکاسب شیخ مرتضی انصاری (ره) است که بهتازگی از سوی استاد محسن غرویان ترجمه و تبیین و توسط انتشارات دارالفکر به زیور طبع آراسته شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، آئین رونمایی از دوره ۷ جلدی «انوار المواهب» که شرحی بر مکاسب شیخ انصاری است، با حضو مؤلف اثر استاد محسن غرویان و سخنرانی استاد محمدحسن صافی گلپایگانی در مؤسسه «اندیشه اسلامی معاصر» قم برگزار شد. استاد صافی گلپایگانی: شیخ انصاری مشعلدار بزرگ مباحث فقهی و اصولی در عصر حاضر است. ایشان با تالیفات ارزنده خود، تحول عظیمی را در عالم اجتهاد …
توضیحات بیشتر »تمدنسازی نوین اسلامی بدون تقریب مذاهب امکان ندارد/ تقریب مذاهب هم الگوی حکمرانی میخواهد/ نباید تقریب را در گفتوگو و همایش خلاصه کرد
استاد عبدالحسین خسروپناه ضمن اشاره به ضرورت استفاده از ظرفیت تقریب مذاهب در تمدن نوین اسلامی تصریح کرد: ادعای بنده این است که تمدنسازی نوین اسلامی بدون تقریب مذاهب امکان ندارد و تقریب مذاهب هم الگوی حکمرانی میخواهد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست الگوی حکمرانی تقریب مذاهب در تمدنسازی نوین اسلامی با حضور استاد عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، چند قبل در پژوهشکده باقرالعلوم(ع) برگزار شد که گزیده سخنان وی را در ادامه میخوانید؛ ما در این عنوان چند متغیر داریم یکی اصطلاح الگوی حکمرانی، یکی اصطلاح تقریب مذاهب و یک واژه هم تمدنسازی نوین اسلامی. منظور از …
توضیحات بیشتر »فقیه آگاه؛ بررسی اندیشه آیتالله صافی گلپایگانی
«تشکیل حکومت اسلامی در زمان غیبت از منظر آیتالله صافی»، «تزاحم قانون و مصلحت از منظر آیتالله صافی»، «استقلال حوزه از منظر آیتالله صافی»، «وحدت شیعه و سنی از منظر آیتالله صافی»، «مخالفت آیتالله صافی با فلسفه و عرفان» و «نظر آیتالله صافی در حوزه زنان و موسیقی» برخی از سرفصلهای این پرونده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیتالله شیخ لطفالله صافی گلپایگانی از مسنترین و نامآشناترین مراجع و فقهای فقیه جهان تشیع سال گذشته چشم از جهان فروبسته و امت اسلامی را در غم خود فرونشاند. بعد از ارتحال این فقیه والامقام جریانات فکری در فضای مجازی تلاش کردند …
توضیحات بیشتر »گنجینهای در حدیث و فقه/ محمدباقر ملکیان
اختصاصی شبکه اجتهاد: کتاب من لا یحضره الفقیه تألیف محمّد بن علی بن الحسین بن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق از مهمترین کتب روائی شیعه، و دومین کتاب از جمله کتب اربعه آنهاست. کثرت نسخههای خطی از این کتاب، نقل قولهای فراوان از آن، شروح و حواشی متعددی که پیرمون آن نگاشته شده و… ما را از بحث درباره جایگاه ارزنده این کتاب بینیاز میکند. در این یادداشت مختصر قصد دارم به معرفی یک نسخه ارزشمند از این کتاب بپردازم، اما قبل از معرفی آن نسخه مناسب است به ین مطلب اشاره کنم که کهن ترین نسخههای این کتاب، …
توضیحات بیشتر »پاسخگوسازی فقه با تکیه بر عناصر مکانیکی درست نیست/ نظریه «تبدّل موضوع» امام، ظرفیتی که کمتر توجه شد/ لزوم حرکت دینامیکی درون اجتهادی
استاد مبلغی معتقد است پاسخگوسازی فقه با تکیه بر عناصر مکانیکی درست نیست، اما فعال سازی عناصر درونی روش استنباط و تبدیل این عناصر به یک «حرکت دینامیکی درون اجتهادی» کاری ضروری است که کمتر انجام شده است، رویکرد ایجاد و تقویت حرکت دینامیکی میتواند به گشایش افقهای جدید منتهی شود و یک پویش فقهی را پدید بیاورد. او با اشاره به گذشت چند دهه از نظریه تبدّل موضوع توسط امام خمینی خاطرنشان کرد: متاسفانه این نظریه هنوز به جایگاه شایستهای در مباحث اصولی دست نیافته و از ظرفیتهای آن در تبیین رابطه فقه با واقعیتها و تحولات اجتماعی بهرهبرداری …
توضیحات بیشتر »سالهای نخستین حوزه علمیه قم به روایت روزنوشتهای یک طلبه
شبکه اجتهاد: شرححال نویسی در دوران قاجار با تذکرهنویسیهای فراوان این دوره دنبال شده است. تذکرههایی که عمدتاً کلی و مختصرند و در آن نویسندگان ضمن شرح احوال و نسب خود به ذکر تحصیلات و خلقیات و تواناییهای خود پرداختهاند. هرچند رفتهرفته ذکر وقایع، جزئیات، ویژگیهای فردی، احساسات و… به ترجمههای خودنوشت تذکرهها راه پیدا میکند و حتی به مسائل شخصی، عادات و اشتباهات نیز تسری پیدا میکند (بهآبادی و دیگران، ۱۳۹۸: ۹۰). مسیری که در جریان مشروطه مورد توجه برخی مشاهیر ایرانی قرار میگیرد، اما در دوران اختناق سیاسی پس از مشروطه و بهویژه در دوره پهلوی اول رو …
توضیحات بیشتر »ابتکار امام در طرح «نقش عنصر زمان و مکان در اجتهاد و استنباط فقیه» تحول عمیقی در فقه ایجاد کرد/ زمان و مکان ممکن است ملاکات حکم را از اساس تغییر دهد/ برخی از عنصر زمان و مکان استفاده میکنند ولی بیمبنا حرف میزنند!
اساسا جمهوری اسلامی که حضرت امام اعلام کردند، بر اساس دخالت عنصر زمان و مکان در اجتهاد ایشان نسبت به موضوع دولت است. امروه موضوع دولت، حق شهروندان است و وقتی «شهروند» میگوییم، یعنی مسلمان و غیر مسلمان ندارد، قوم فارس، کرد، لر و بلوچ ندارد از این رو جکهوریت لازمه حکومت خواهد بود. امام هم بر همین اساس، حکومتی تشکیل دادند که ماهیت آن با حکومتهای گذشته متفاوت است. البته برخی از فقها همین را برنتابیدند؛ چون نتوانستند عنصر تغییر موضوع را در عرصههای اجتماعی ببینند و نتوانستند با حضرت امام همراهی کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام و …
توضیحات بیشتر »درآمدی بر منهج فقهی حضرت آیتالله خامنهای
حجتالاسلام والمسلمین محمدی قائینی با اشاره به منهج فقهی رهبر معظم انقلاب گفت: با توجه به نیازهای روز جامعه، رهبری در پاسخگویی به مسائل اهتمام جدی به علوم جدید و بررسی تاریخی دارند. به گزارش شبکه اجتهاد، در ادامه برگزاری سلسله نشستهای مکتبشناسی فقهی حضرت آیتالله خامنهای، حجتالاسلام والمسلمین محمد محمدی قائینی، استاد دروس خارج حوزه علمیه قم با موضوع «درآمدی بر منهج فقهی آیتالله خامنهای» به ارائه مباحث خود پرداخت. آنچه میخوانید خلاصهای از ارائه این استاد حوزه علمیه در دو نشست اخیر است. در رابطه با منهج علمی و فکری مقام معظم رهبری در مباحث فقهی به نکاتی …
توضیحات بیشتر »برای ورود به منطق فهم حدیث، نیازمند اصول فهم جدیدی هستیم/ افراط و تفریط در برخورد با حدیث
استاد دانشگاه قرآن و حدیث، ضمن برشمردن برخی آفات سیطره روایات فقهی بر سایر روایات، گفت: ما منکر تأثیر اصول فقه بر فهم برخی حوزههای دیگر نیستیم ولی اصول عقاید هیچ ربطی به فقه ندارد یعنی ۲۰ درصد اصول در منطق فهم مؤثر است ولی همان ۲۰ درصد هم اثر ناقص دارد؛ بنابراین اگر بخواهیم وارد منطق فهم حدیث شویم، نیازمند اصول فهم جدیدی هستیم. بحث بر سر وجوب نماز نیست بلکه نماز انسانساز صرفا با رعایت احکام شرعی محقق نمیشود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی، استاد دانشگاه قرآن و حدیث و رئیس پژوهشکده حدیث پژوهشگاه قرآن …
توضیحات بیشتر »رمزگشایی از اهداف آیتالله شیخ عبدالکریم حائری در تأسیس حوزه قم
آیتالله شیخ عبدالکریم حائری، صاحب بینش سیاسی عمیق بوده و میتوان ایشان را یک نوع کنشگر سیاسی خاموش با سیاست سکوت به حساب آورد که با بردباری و دوراندیشی، حوزه قم را تأسیس کرد، ولی چون شرایط روز را برای ورود مستقیم به عرصه سیاسی فراهم نمیدید، تمام همّ و غم خود را روی تأسیس و حفظ حوزه گذاشت و با این کار مهمترین کانون برای ایفای نقش اجتماعی و فرهنگی و سیاسی را پایهگذاری کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، به مناسبت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم، نشستی با عنوان «زمینهها و بسترهای سیاسی و فرهنگی حوزه علمیه قم»، …
توضیحات بیشتر »برجستهکردن روایات اهل بیت(ع) در طرح پژوهشی تاریخ در روایات
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) از اجرای طرح کلان پژوهشی تاریخ در روایات خبر داد و تأکید کرد: در این طرح ضمن اینکه کوشیدهایم نوآوری و ابداعات روایات را برجسته کنیم ولی یادمان نرفته که با هدف برجستهسازی روایات اهل بیت(ع) این کار را انجام دهیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین محسن الویری، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) در نشست علمی «معرفی کلانطرح تاریخ در روایات»، گفت: اگر بتوانیم روایات تاریخی را از منابع روایی مانند بحارالنوار استخراج و دستهبندی کنیم، منبعی بیکران در اختیار محققان قرار خواهد گرفت. وی افزود: مراد ما از روایت تاریخی هم روایتی است که تمام یا بخشی …
توضیحات بیشتر »گزارشی از آئین بازگشایی «کتابخانه تخصصی علوم حدیث» با ۶۰ هزار جلد کتاب
کتابخانه تخصصی علوم حدیث در قم با حضور جمعی از علما و فرهیختگان و سخنرانی اساتید رضا استادی، سیدهاشم حسینیبوشهری، محمدعلی مهدویراد، محمدمهدی معراجی، سیدمحمود علوی و دکتر عباس صالحی بازگشایی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، همزمان با ایام میلاد باسعادت صدیقه طاهره، حضرت فاطمه زهرا(س)، آئین بازگشایی کتابخانه تخصصی علوم حدیث، به همت دفتر آیتالله سیستانی در قم با ۶۰ هزار جلد کتاب و ۲۰ هزار عنوان دیجیتالی اعم از پایاننامه و نشریات دیجیتالی با حضور جمعی از علما، فضلا و استادان برجسته حوزه علمیه فعالیت خود را آغاز کرد. بخشهایی از سخنان اساتید مدعو در بازگشایی کتابخانه تخصصی …
توضیحات بیشتر »روش پژوهش در حدیث با رویکردی اصولی
در فهم دینی مهمترین منبع اثباتی، قرآن کریم و روایات شریف است. استنباط از منابع دینی محتاج رعایت قواعد فهم است و باید روشهای فهم در آن رعایت شود که دانش فقه الحدیث عهدهدار کشف مراد جدی از متن حدیث است. اثر حاضر با بررسی قواعد فقه الحدیثی، با رویکردی به مباحث علم اصول، به تبیین قواعد فهم پرداخته است. و فرایند کشف مراد جدی از متن را مورد بحث قرار داده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، شناخت هر دینی وابسته به منابع اثباتی آن است و مهمترین منبع اثباتی دین مقدس اسلام قرآن کریم است که افزون بر منبع …
توضیحات بیشتر »بازگشایی «کتابخانه تخصصی علوم حدیث» در آئینه تصاویر
شبکه اجتهاد: همزمان با ایام میلاد باسعادت صدیقه طاهره، حضرت فاطمه زهرا(س)، آئین بازگشایی کتابخانه تخصصی علوم حدیث، به همت دفتر آیتالله سیستانی در قم با ۶۰ هزار جلد کتاب و ۲۰ هزار عنوان دیجیتالی اعم از پایاننامه و نشریات دیجیتالی با حضور جمعی از علما، فضلا و استادان برجسته حوزه علمیه فعالیت خود را آغاز کرد. کلیک کنید: گزارشی از آئین بازگشایی «کتابخانه تخصصی علوم حدیث» با ۶۰ هزار جلد کتاب
توضیحات بیشتر »نسخه پژوهی کتاب کافی، ضرورتی اجتناب ناپذیر/ حسین عاملی
اختصاصی شبکه اجتهاد: نوشتن نسخههای خطی “الکافی” مانند تمام نسخ خطی، از دورۀ شکوفایی صنعت چاپ در عصر قاجار بسیار کاهش پیدا کرد. اما پیش از آن و بهویژه در عصر صفوی، اوج استنساخ و وفور نسخ خطی این کتاب را شاهد هستیم. توجه به این نسخهها در مطالعات کافی پژوهان امری ناگزیر است. برای نمونه، نسخۀ الکافی به خط شیخ حر عاملی از نسخ مهم است. این نسخه یکی از نسخههای اساسی و اصلی برای تصحیح و مراجعه عالمان پس از وی بوده است. حتی در زمان حیات شیخ هم عالمان زیادی در جلسه درس وی شرکت کرده و …
توضیحات بیشتر »تطور و تکمیل فقه به معنای کمبود و نقص در آن نیست/ حکمرانی، تطبیق فقه بر واقعیتهای متغیر زمانی و مکانی است/ نباید دانش فقه را صرفاً اخروی معرفی کنیم
وقتی در مقام تعیین تکلیفی برای حکومت هستیم نمیتوانیم بدون ملاحظات، آن را جایز بدانیم. حکومت هم نمیتواند حکم فردی را در جامعه جاری کند بلکه باید این مسئله را در مقیاس اجتماعی، فرهنگی و پیوستهای مختلف بررسی کرده و تناسب یا عدم تناسب آن را کشف کند. لذا حکم فردی و ترویج اجتماعی کاملاً متفاوت است ولی نمیتوان ناکارآمدی را ابتدا مرهون این گزارهها دانست. وقتی نگاه و توجه دقیق صورت گیرد مشخص میشود که فقه مانع نبوده بلکه اجرای ناقص، مانع تحقق اهداف و ناکارآمدی شده است. اختصاصی شبکه اجتهاد: اصطلاح فقه حکومتی سالهاست در میان فقهپژوهان حوزه …
توضیحات بیشتر »در صدرِ حمایت از حوزه علمیه
شبکه اجتهاد: خاندان صدر یا صدر عاملی، شاخهای از سادات موسوی از اعاظم فقهای اصولی و رجالی عالم تشیع در قرن سیزدهم بهشمار میآیند. این خاندان از نوادگان امام موسی کاظم(ع) هستند و از دیرباز به علم و اجتهاد شهرت دارند و در طول چند قرن اخیر عالمان و شخصیتهای مؤثری از این خاندان برخاستهاند. جبل عامل لبنان خاستگاه اولیه خاندان صدر بوده و جد اعلای آنان، سیدصالح موسوی عاملی از علمای بزرگ شیعه در لبنان بود. صدها شخصیت فرهیخته دانشگاهی در عرصههای علم، ادب، فرهنگ، صنعت، طب، اجتماع و سیاست از این خاندان به جامعه تقدیم و بارها در …
توضیحات بیشتر »کرسی تخصصی «نقد نظریه عدالت در فقه» برگزار گردید + صوت
دومین پیش اجلاسیه کرسی تخصصی نقد نظریه عدالت در فقه، به همت پژوهشکده فقه و حقوق و مرکز همکاریهای علمی و بین الملل پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سالن کوثر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار گردید. به گزارش شبکه اجتهاد، این نشست با حضور حجتالاسلام والمسلمین سیف الله صرامی به عنوان ارائه دهنده و استاد محمد قائینی و حججاسلام والمسلمین دکتر سید رضا مؤدب و دکتر قاضیزاده به عنوان شورای داوران به مدیریت حجتالاسلام والمسلمین خادمی کوشا برگزار گردید. در این جلسه حجتالاسلام صرامی به ارائه بحث پرداخت و بیان داشت: نظریه مرحوم صانعی دو مدعا دارد؛ مدعای …
توضیحات بیشتر »نظریه انقلاب نسبت و موقعیت آن در استنباط فقهی
یافتههای پژوهش نشاندهنده این است که نظریه انقلاب نسبت بهعنوان یک نظریه اصولی موردپذیرش است و اشکالهای مطرح بدان قابل پاسخ بوده و بر اساس ضابطهمند کردن آن برای اجرا، اشکال اصلی این نظریه که ترجیح بلا مرجح بودن تقدم نسبت سنجیهاست قابل برطرف کردن است؛ بنابراین در موارد تعارض بیش از دو دلیل باید مطابق این شیوه به بررسی نسبتهای بین دلیلها پرداخت و به استنباط احکام اعم از اصولی و فقهی پرداخت و با توجه به ثمرههای متعددی که پذیرش این نظریه در بحثهای اصولی و همچنین فرعهای مختلف فقهی دارد، میبایست مطابق این روش و بر اساس …
توضیحات بیشتر »نگاهی به مقالات سه فصل «پژوهشهای فقهی»
«جستاری در موضع فقیهان امامیه نسبت به کفر یا عدم کفر مخالفان مذهبی»، «نگرش فقهی به مفهوم حق؛ از آغاز تاکنون»، «تحرک علمی فقه بازتابی از موضوعشناسی ساختاری» و «نگاهی دوباره به مستندات تاریخی ارتداد»؛ برخی از مقالاتی هستند در این گزارش معرفی میشوند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فصلنامه علمی- پژوهشی «پژوهشهای فقهی» با انعکاس جدیدترین یافتههای فقهی اساتید حوزه و دانشگاه به جامعه علمی، به صاحب امتیازی پردیس فارابی دانشگاه تهران، مدیرمسئولی دکتر حمیدرضا زارع و سردبیری دکتر محمد علی مهدوی راد عرضه میشود. براساس این گزارش، «پژوهشهای فقهی» در فصل زمستان شش مقاله، فصل پاییز شش مقاله و …
توضیحات بیشتر »تاریخ حدیث مکتوب شیعه در عینیّتِ کتب اربعه/ عباس مفید
اختصاصی شبکه اجتهاد: گزارشات متعدد در منابع حدیثی عامه و گاهی در منابع شیعی داریم که کتابت حدیث (که یک قاعده عقلایی و منطقی است بخصوص در عصری که رسانههای جدید وجود نداشته) در عصر نبوی و بیشتر در عصر امامان، توسط اصحاب انجام میشده است، برای نمونه گزارش کتاب سعد بن عباده را داریم که کلمات پیامبر را ثبت کرده است (کتاب الام شافعی، ج۶، ص۲۷۳). مراد از کتاب، مجموعهای از نوشتههاست که به آن صحیفه میگفتند. در صحیح بخاری است که ابوهریره میگوید من دیدم عبدالله بن عمرو بن عاص احادیث پیامبر را مینوشت. انس بن مالک هم …
توضیحات بیشتر »حدیث فقهی مشترک و همگرایی اندیشه فقهی مذاهب اسلامی
حجتالاسلام سیدمحمدحسن حکیم گفت: تاکید بر احادیث فقهی مشترک و اتکای بر آن در بحث فقهی زمینه و بستر دانشی جدی و بر حقیقی را پدید میآورد که بر پایه آن همگرایی اندیشهای فقیهان مسلمان در دسترس به نظر میرسد. چراکه عمدهی اختلافات فقهی یا ناشی از تفاوت و تغایر در مستند بحث است یا مرتبط با کیفیت تلقی و برداشت و قواعد مرتبط با آن؛ سد خطا و کاستی در استناد و یکسان سازی مستندات بحث فقهی نه تنها از اختلاف ناشی از تفاوت در مستندات پیشگیری میکند، بلکه درصد بالایی از خطای در تلقی و برداشت را نیز …
توضیحات بیشتر »تأثیر فقه بر تدوین کتب اربعه حدیثی
اختصاصی شبکه اجتهاد: رابرت گلیو دیرزمانی است با مطالعاتش حول حدیث و فقه شیعه میشناسیم. او استاد دانشگاه اکستر انگلستان است و مقالاتی در عرصه شیعه پژوهی مانند: پیوند حدیث و فقه؛ مجموعههای رسمی احادیث امامیه (۲۰۰۱)، اسلامِ متن گرا؛ تاریخ و دکترین مدرسهی شیعیِ اخباری (۲۰۰۷)، پذیرش اجتهاد و مشروعیت خطاپذیریِ اجتهادی در اسلام (۲۰۰۶)، تردیدِ اجتناب ناپذیر؛ دو نظریه فقهی شیعی، نگاشته و در سال ۱۳۷۸ کتابش با عنوان «تاریخ مکتب اخباری» در شانزدهمین دوره جایزه جهانی کتاب سال ایران برنده بخش مطالعات اسلامی در رشته تاریخ و حدیث شده است. گلیو این روزها در مرکز اسلامشناسی اکستر، …
توضیحات بیشتر »پیرامون نُسخ، شروح و حواشی تهذیب الاحکام/ محمدجعفر اسلامی
اختصاصی شبکه اجتهاد: تعداد نسخههای خطی تهذیب شیخ طوسی شگفتانگیز است. عدد این نسخهها براساس گزارش فنخا به حدود ۹۵۱ نسخه خطی میرسد؛ اما قطعاً نسخههای این کتاب، بیشتر از این تعداد است. فنخا نسخههای مربوط به ایران را شناسایی کرده؛ در حالیکه در مکتبههای مختلف جهان نسخههای نفیسی از تهذیب الأحکام وجود دارد؛ مانند کتابخانه کاشف الغطاء نجف، کتابخانه امیرالمؤمنین(ع)، حتی کتابخانههای اروپایی مثل کتابخانه ملی پاریس که نسخه کهنی از تهذیب در این کتابخانه نگهداری میشود که از نفیسترین نسخههای تهذیب الأحکام به شمار میرود. شاید کهنترین نسخه شناخته شده برای تهذیب نسخه کتابخانه گلپایگانی به تاریخ کتابت …
توضیحات بیشتر »