واقعیت آن است که گرچه ایران از جمله کشورهای اسلامی پیشرو در زمینه تصویب قانون مرجع در حوزه بانکداری اسلامی است و کل نظام بانکی (شامل ۲۱۳۰۰ شعبه) اسلامی به حساب میآیند، اما با این حال هنوز هم مشکلاتی در اجرای صحیح بانکداری اسلامی با قابلیت ایجاد اقناع عمومی در داخل و سطح بینالمللی نسبت به اسلامی بودن آن وجود دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، علی دیواندری رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، طی یادداشت تحلیلی آورد: بانکها و موسسات مالی اسلامی، لازم است ویژگیهای خاصی داشته باشند و مقام ناظر وظیفه دارد همواره وجود این ویژگیها را مورد …
توضیحات بیشتر »تجملگریزی = ریاکاری؟
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱۴) رابطهی بین صرفه جویی و الگوی مصرف چیست؟ آیا الگوی مصرف، بیانگر امری بیش از ترغیب مردم به صرفه جویی است؟ صرفهجویی یک برنامهی عملی است در عرصهی فردی و اجتماعی که از نتایج آثار اجرای الگوی مصرف است. لذا باید اول الگویی تنظیم و تدوین و ارائه بشود. در پاسخ سؤال دوم باید عرض کنم، ترغیب مردم به صرفهجویی یکی از مصادیق و از نمودهای عملی الگوی مصرف است. الگوی مصرف یک معنای جامعتر و وسیعتری دارد که تنها به عرصهی فردی محدود نمیشود و شامل عرصهی دولتی نیز میگردد که …
توضیحات بیشتر »اسراف همیشه «قبیح» نیست!/مهدی مهریزی
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱۳) اسراف؛ مفهومی عقلی است یا شرعی؟ نکتهی اول اینکه بحث اسراف یا چیزهایی از این قبیل، مفاهیم عقلایی است، یعنی مفهومی نیست که دین آورده باشد و ما بخواهیم آن را بکاویم . مثلاً ما مفهوم اسراف را از طریق روایت دریافت نکردهایم. یعنی وقتی که قرآن میفرماید: ان الله لایحب المسرفین؛ مخاطبش یک تلقی از اسراف دارد. میگوید خدا آنچیزی را که شما میفهمید چیست، دوست ندارد. نه اینکه بخواهد یک معنی جدیدی ایجاد و ابداع کند، لذا در همهی فرهنگها این مفاهیم عقلایی، که اسراف هم از این موارد است، …
توضیحات بیشتر »تکلیف قانونی و شرعی مردم در پرداخت جریمههای بانکی؟!
مهمترین اشکالی که متفکران اقتصاد اسلامی به صنعت بانکداری غربی وارد کردهاند قرارداد پایه آنها در بخش سپردهها و اعتبارات است که از قرض با بهره استفاده کرده است و از نظر شریعت اسلام حرام است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان چهره نام آشنای حوزه در موضوع اقتصاد اسلامی و عضو شورای فقهی بانک مرکزی در گفتوگو با حوزه به تفاوت بانکداری غربی با بانکداری اسلامی پرداخته است. برخی مردم تصور میکنند چون در کشوری اسلامی هستیم بانکها در ازای پرداخت تسهیلات نباید سود بگیرند چون این ربوی است. آیا این تصور درست است؟ موسویان: تفاوت بانک …
توضیحات بیشتر »زهد: «سرکوب غرایز» یا «مصرف کم»؟
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱۲) آیا مراد از زهد و قناعت، کم مصرف کردن است یا دل نبستن به دنیا؟ مراد اصلی از زهد، بیرغبتی به دنیاست. در تاریخ قدیم داریم که عالمی از زهد صحبت میکرد، به او گفتند شما خودتان یک اسب به این گرانقیمتی دارید، چهطور از زهد صحبت میکنید؟ گفت اجازه بدهید تا به شما نشان بدهم. چند وقت بعد جنگی پیش آمد. گفتند که پول و اسلحه و اسب میخواهیم. در قدیم اسب برای جنگ نیاز بوده است. این زاهد بلافاصله رفت و اسبش را هدیه داد. ولی آن کسانی که اشکال …
توضیحات بیشتر »تجملگرایی و ذبح توحید
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱۱) دین مبین اسلام با جعل قواعدی مانند «الناس مسلّطون علی أموالهم»، قایل به آزادی افراد در تصرفات مالیشان شده و از طرفی، با بیان حرمت اسراف، تبذیر، لباس شهرت، تجمل و مانند آن، توجه خود به جامعه و آیندهی آن را به رخ کشیده است. آیا این امر، سرگردانی اقتصاد اسلامی بین نگاه اومانیستی و سوسیالیستی را نمیرساند؟ فکر میکنم چون ذهنهای ما به فقه فردی عادت کرده است، وقتی مسایل، اجتماعی میشود، نمیتوانیم پیش برویم. انگار برایش جهت و دلیلی نمیتوانیم پیدا کنیم. ما خیلی راحت میتوانیم در یک حوزهی خانوادگی …
توضیحات بیشتر »بررسی فقهی و حقوقی اجرای اجباری عین تعهد در حقوق ایران
در حقوق قراردادها مهمترین مسأله اجرای بموقع تعهدات قراردادی است بطوریکه قواعد زیادی در زمینه نقض قرارداد وضع شده است در حقوق ایران بنابر نظر مشهور ساز و کار نظریه اجرای اجباری عین تعهد حاکم میباشد که اجرای آن گاه مشکلات و بیعدالتیهایی را بدنبال دارد که آن را از کارایی لازم بی-بهره میسازد حال با عنایت به اینکه این اصل استثنائات زیادی از جمله خیار تأخیر ثمن، تخلف از شروط ضمن عقد، خیار تفلیس، اجاره و مزارعه و ... را به خود دیده است آیا میتوان در صورت نقض تعهد قراردادی این حق را برای طرف دیگر قائل بود که در انتخاب حق فسخ و اجرای عین تعهد مختار باشد؟ بنظر میرسد که با تمسک به منابع فقهی و قانون مدنی و در راستای هماهنگی با حقوق کشورهای توسعهیافته و نظام حقوق تجارت بینالمللی می توان پایگاه این حق انتخاب را تحصیل و تقویت نمود.
توضیحات بیشتر »آیندگان، مالک منابع نیستند
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱۰) به لحاظ فقهی، آیا منابع زیرزمینی هر کشور، متعلق به مردمان و ساکنان همان کشور است یا آنکه محدودههای قراردادی سرزمینی منجر به اختصاص آن به کشور خاصی نشده و متعلق به تمام مردم جهان است؟ بحث منابع زیرزمینی از قبیل معادن و از جمله نفت، جزو انفال است و به طبیعت حال، انفال مربوط به امام است. آنچه مشهور بین فقهاست، معادن با استخراج تملک میشود. کسی که متصدی استکشاف معدن و استخراج آن معادن باشد از نظر فقهی مالک محسوب میشود و یکی از موارد خمس نیز همین بحث …
توضیحات بیشتر »قانونی که درحال تصویب است مساله ربا در بانکها را حل نمیکند
علما و مراجع تقلید بارها بر ربوی بودن معاملات بانکی در کشور تأکید کرده و خواستار اصلاح این روش بوده و هستند و معتقدند بانکداری راه حلال را پیشه نکرده و در حال تبدیل شدن به بانکداری اسلامی توأم با رباست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام سیدناصر موسوی لارگانی نماینده مردم در سه دوره مجلس شورای اسلامی و نایبرئیس اول کمیسیون اقتصادی مجلس دهم و دکتر غلامحسین تقی نتاج مدیرعامل بانک قوامین که تحقیق و پژوهشهای بسیاری در زمینه بانکداری اسلامی داشته، در میزگردی حضور یافتند و نظام بانکداری و موانع پیش روی بانکداری اسلامی را مورد بررسی قرار دادند. …
توضیحات بیشتر »بررسی چیستی اقاله از منظر دانشیان فقه و حقوق شیعه
إقاله، یکی از نهادهای انحلال قرارداد در فقه و حقوق شیعه است. از نخستین پرسش ها درباره هر چیزی، پرسش از ماهیت و چیستی آن چیز است. اگرچه از دیرباز فقیهان شیعه، با رویکردی تطبیقی و نگاهی انتقادی نسبت به دیدگاه رایج فقیهان اهل سنت درباره ماهیت اقاله، سخن می راندند، ولی نوعاً با نگاهی صرفاً چیستی شناختی، از منظر فقه شیعه، به این نهاد انحلال قرارداد، نمی نگریستند. نوشتار حاضر، با رصد نمودن دیدگاه های موجود نزد دانشیان فقه و حقوق شیعه، در پژوهشی بنیادی نظری، به روش توصیفی تحلیلی، چیستی این نهاد فقهی حقوقی انحلال قرارداد را از منظر دانشیان فقه و حقوق شیعه، به بررسی می نشیند تا در پی بیان و بررسی دیدگاه ها و دلایل آن ها، استواری فرضیه عقد بودن ماهیت إقاله، تبیین گردد.
توضیحات بیشتر »اصول پنجگانه حاکم بر بانکداری اسلامی
«سود مشروع»، «تعاون»، «توسعه و عمران»، «تقدیر معیشت» و «تعمیق معنویت و ارتباط با خدا»، پنج رکن مهم و اساسی بانکداری اسلامی است. اهمال در یکی از این اصول بانکداری را از اسلامی بودن و فعال شدن در عرصه اقتصاد باز میدارد. شبکه اجتهاد: مهمترین اصل بانکداری، جلب سود مشروع است و کسانی که تصور میکنند ما بانکداری اسلامی را بنا میکنیم بدون اینکه سودی در کار باشد قطعاً با بانکداری آشنایی کامل نداشته و نمیتواند خدمتی را در این زمینه به جامعه ارائه کنند. با توجه به آیه “وَأحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا”، جلب سود بر اساس اسلام …
توضیحات بیشتر »تجارت با دشمن
اختصاصی شبکه اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف»(۹) اولین مسأله در موضوع این است که ما اگر شیوهای از معامله را بپذیریم و این به اصطلاح جزء چارچوبهای ممنوعهی معاملات ما نباشد یا به تعبیر دیگر از فیلتر مکاسب محرمه، سالم رد شود، این معامله بهطور طبیعی برای ما مشکلی ندارد؛ خواه بیع باشد، اجاره باشد، یا هر نوع معاملهی دیگر. پس ما یک فیلتر جدی داریم که البته بحث مهمی است و خود آن نیاز به گفتوگوی مستقل دارد. اگر از آن فیلتر رد شد ما دیگر مشکلی در اصل معامله نمیبینیم. مهم این است که آن فرد مالک …
توضیحات بیشتر »خلاء نظارت و حسابرسی شرعی ضعف اصلی لوایح بانکی بانک مرکزی/ شورای فقهی بدون ابزار نظارت کارایی ندارد
کامران ندری با اشاره به عدم توجه پیشنویس لایحه بانکداری و قانون بانک مرکزی بر ایجاد نظارت و حسابرسی شرعی، گفت: بدون داشتن سازوکار حسابرسی شرعی بانکها، تشکیل شورای فقهی کارایی لازم را نخواهد داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، کامران ندری مدیر گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی با تایید این نکته که سازوکار تعیین شده برای شورای فقهی بانک مرکزی در پیشنویس لایحه قانون بانک مرکزی تفاوتی با وضعیت موجود ندارد، به فارس گفت: نقش، وظایف و اختیاراتی که برای شورای فقهی در پیشنویس لایحه قانون بانک مرکزی تعیین شده همان چیزی که در حال حاضر …
توضیحات بیشتر »رویکرد علما در مقولهی الگوی مصرف / ناصرالدین انصاری قمی
اختصاصی شبکه اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف»(۸) یکی از سؤالهایی که ممکن است در مورد سبک زندگی علمای بزرگ شیعه به وجود آید این است که آیا زندگی آنان مبتنی بر قناعت و اکتفا به اقل مصارف بوده یا سعی در تأمین رفاه حداکثری برای خانوادهی خود داشته و زهد را در بی اعتنایی به دنیا میانگاشتهاند؟ پیرامون زندگی فقهای شیعه باید به این نکته توجه داشته باشیم که زندگی عامهی مردم در سالها و قرون گذشته با زندگی در این زمانها تفاوت داشته است. زندگی در آن موقع برای سطح جامعه و عموم مردم، در کمال سادگی و …
توضیحات بیشتر »عقود امانی غیر مضمونه
در یک تقسیمبندی بدیع، میتوان عقود امانی را به عقود امانی مضمونه و عقود امانی غیرمضمونه تقسیم کرد. در تألیفات فقهی، درباره عقود امانی «غیرمضمونه» بررسیهایی انجام گرفته است، اما درباره شق دیگر این تقسیمبندی صحبتی به میان نیامده است، اگر چه جستهوگریخته از سوی برخی فقها مورد بحث قرار گرفته است. طبق نظر غالب فقها، اکثر عقود امانی مضمونه باطل است، مگر در موارد استثنا تصریحشده (مانند عاریه مضمونه)، پس خود را بینیاز از پرداختن به ماهیت و آثار آن میدانستند، اما اقلیت فقهای که این قسم را صحیح دانستهاند، در حد بضاعت خود به ماهیت و آثار این تقسیم پرداختهاند قائلان به بطلان در بیان دلایل خود به دلایلی مانند ۱٫ مخالفت با مقتضای ذات عقد؛ ۲٫ مخالفت با شرع و سنت، استناد کردهاند که با توجه به تعریفها مقتضای عقد و تعریف شرع و سنت، میتوان دلایل قائلان به بطلان را مخدوش کرد و با مخدوششدن دلایل و با بهکارگیری اصل صحت قائل به صحت عقد امانی مضمونه در اکثر عقود امانآور شد، عقود امانی مضمونه نیز از لحاظ تشکیل خود به انواعی مختلف تقسیم میشود. آنچه مهم است این تقسیم تنها ظاهری نیست و آثاری دارد از جمله آثاری که میتوان بیان کرد درباره تلف مال است که در عقود امانی مضمونه در هر صورت امین ضامن است، اما در عقود امانی غیرمضمونه تنها در صورت تقصیر، امین ضامن است. همچنین، در نوع مسئولیت که در عقود امانی مضمونه مسئولیت امین از نوع مسئولیت مطلق است، اما در عقود امانی غیرمضمونه مسئولیت امین از نوع مسئولیت محض است. هدف این مقاله بیان تفصیلی مطالب یادشده است.
توضیحات بیشتر »بررسی تطبیقی نظریه بطلان قرارداد مغارسه
قراردادهای مربوط به بخش کشاورزی در فقه اسلامی بخش قابل توجهی از مباحث فقهی را به خود اختصاص دادهاست. شناسایی انواع قراردادهای مربوط به زمین برای به دست آوردن محصول، بررسی مبانی مشروعیت این قراردادها و تبیین ارکان و آثار آنها، مقدمه ضروریِ وضع قوانین مطلوب در جوامع اسلامی به ویژه جمهوری اسلامی ایران است. همچنین، وجود قراردادهای متنوع در بخش کشاورزی و تزریق آنها به شبکه بانکی کشور، سبب افزایش انگیزه فعالیت در این بخش خواهد شد. یکی از این قراردادها، عقدی به نام مغارسه است که بر اساس نظر غالب فقهای متقدم و متأخر امامیه و اهل سنت باطل است. فقیهان امامیه بدلیل توقیفی بودن عقود و غرر در این معامله، اصل را بر فساد آن نهادهاند. فقیهان اهل سنت نیز با در آوردن آن در قالب یکی از عقود معین، آن را بیع، اجاره و مساقات فاسد میدانند. در این نوشتار با مطالعه تطبیقی این قرارداد، ماهیت و اشکال مختلف آن شناسایی شده و ادله بطلان، مورد نقد و بررسی قرار می-گیرد. نتیجه مقاله حاضر آن است که مغارسه عقدی مستقل است که با رعایت قواعد عمومی قراردادها مشروع خواهد بود. اگرچه تصحیح این قرارداد از طریق عقود دیگر مانند اجاره، صلح و بیع بدون اشکال است.
توضیحات بیشتر »اسراف در مصارف مذهبی
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۷) با توجه به روایتهایی که داریم، مثل لاسرف فی الخیر و لاخیر فی السرف، که به اسناد مختلف در منابع حدیثی آمده است، آیا میتوانیم نتیجه بگیریم که برگزاری مناسبات مذهبی به هر شکل و کیفیت و تجملی از نظر اسلامی مطلوب است؟ من تخصص فقه ندارم، نمیدانم در آن زمینه چه بگویم. اما از نگاه روششناسی بحث میکنم. ما باید اول روشن کنیم که فقه و علم چه جایگاهی دارند؟ اگر که یک موضوع اقتصادی مطرح میکنیم، باید روشن شود که فقه چه بحثی را میخواهد مطرح کند و علم …
توضیحات بیشتر »ضرورت اصلاح ساختار بانکداری/ شورای فقهی به تنهایی معجزه نمیکند
نظری شاهرودی با تاکید بر این که شورای فقهی در بانک مرکزی به تنهایی معجزه نمیکند، تصریح کرد: اصلاح ساختار بانکداری هماهنگ با چارچوبهای دینی، راه توفیق در نظام بانکی کشور است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین حسن نظری شاهرودی، در خصوص دیدگاه خود مبنی بر ارتقای شورای فقهی به سطح یکی از ارکان اصلی بانک مرکزی به حوزه گفت: گرچه این اقدام فی نفسه خوب است؛ اما با توجه به این که مشکل بانکداری در کشور ما یک مشکل ساختاری است، میبایست اول از همه این ساختار را با نگاه دینی و آموزههای اسلامی اصلاح کنیم. وی افزود: …
توضیحات بیشتر »هنوز «مصرف مطابق شأن» مبهم است!
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۶) مراد از روحیهی مصرفگرایی چیست؟ آیا وجود این روحیه در افراد، فی نفسه مذموم است؟ پاسخ به این سؤال، تابع این است که ما مصرفگرایی را چهگونه معنا کنیم. باید دقت بیشتری در مفهوم مصرفگرایی داشته باشیم. شاید بعضی از سوء تفاهمها و اختلاف نظرها در این موضوع به همین مفهومشناسی برگردد. من میخواهم در سه سطح، مفهوم مصرفگرایی و مصرف را معنا کنم تا شاید بتوانیم بگوییم که حکم مسأله، متناسب با اینکه به موضوع چهگونه نگاه میکنیم، متفاوت میشود. اجمالاً میگوییم مصرفگرایی یعنی گرایش به مصرف. گرایش به مصرف یعنی …
توضیحات بیشتر »حق آیندگان از منابع زیرزمینی
اختصاصی شبکه اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف»(۵) از لحاظ فقهی، منابع زیرزمینی هر کشور متعلق به مردمان و ساکنان همان کشور است یا آنکه محدودههای قراردادی سرزمینی منجر به اختصاص آن به کشور خاصی نشده و متعلق به تمام مردم جهان است؟ یکی از چیزهایی که معلوم نیست مبدأ آن از کجاست، همین منابع زیرزمینی است. مثلاً فرض کنید گاز زیرزمینی که مشترک بین ایران و عراق است. نمیتوان گفت که مبدأ آن از ایران بوده است یا از عراق، و مثل آب نیست که بگوییم از سرچشمه بالا دارد میآید. در یک چنین چیزهایی باید قاعدتاً خودشان به …
توضیحات بیشتر »بررسی ارث حق خیار زوجه از معاملات زوج
یکی از مسائل ارث، ارث حق خیار برای زوجه از معاملات زوج است. متاسفانه حقوق موضوعه ایران نیز به حکم این مسئله تصریح نکرده و تنها در ماده ۴۴۵ ق.م مقرر داشته است: «هریک از خیارات، بعد از فوت، منتقل به وارث می شود»، هرچند اطلاق این حکم ماده مذکور در ارث بردن حق خیار برای زوجه از معاملات زوج است، ولی پذیرش این حکم متعارض با مفاد ماده ۹۴۶ ق.م است، زیرا ارث خیار از نوع ارث حقوق است و ماده اخیر، اعم از قبل یا بعد از اصلاح ۱۳۸۷، حتی خود اموال غیرمنقول زوج را قابل ارث برای زوجه نمی داند، چه بماند حقوق آن که اینجا همان خیار باشد. این وضعیت در اقوال فقیهان نیز مشاهده می شود، زیرا آنان از یک طرف ادعای اجماع بر ارث تمامی خیارات کرده و از طرف دیگر در ارث برخی از خیارات و از جمله ارث حق خیار از معاملات زوج اختلاف نموده اند و بدین ترتیب هم در مواد ۴۴۵ و ۹۴۶ ق.م و هم در اقوال فقیهان نسبت به ارث حق خیار زوجه از معاملات زوج تعارض پدید آمده است. این تحقیق درصدد حل این تعارض با استناد به حقوق امامیه است.
توضیحات بیشتر »تلاش های فقهی برای مقابله با مصرف گرایی
اختصاصی شبکه اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۴) نمونههایی از ارائهی الگوی مصرف در باب الگوی مصرف، نمونههایی هم از روایات و فقه ذکر می شود. اولاً روایاتی داریم مثل روایت داود رقی از امام صادق علیه السلام: «ان القصد امر یحبه الله عزّوجلّ و ان السرف یبغضه الله عزّوجلّ حتی طرحک النواه فانها تصلح لشیء و حتی صبک فضل شرابک» این در حقیقت روایتی است که به کنترل مصرف دعوت میکند؛ میانهروی در مصرف؛ میانهروی در همهی امور. ولی مثالی که میزند جالب است که مصرفتان را کنترل کنید که این میانهروی امری است که محبوب خداست. اسراف …
توضیحات بیشتر »نقش صوری شورای فقهی در لایحه جدید قانون بانک مرکزی
با وجود دستور رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره تبدیل شورای فقهی به یکی از ارکان بانک مرکزی، مسئولان این بانک در لایحه جدید قانون بانک مرکزی، همچنان نقش و جایگاه مشورتی برای شورای فقهی در نظر گرفتهاند. به گزارش شبکه اجتهاد، در چند روز اخیر، حججاسلام غلامرضا مصباحی مقدم و عباس موسویان دو تن از اعضای شورای فقهی بانک مرکزی خبر دادند که مقام معظم رهبری در پاسخ به نامه اسحاق جهانگیری معاون اول دولت یازدهم، دستوری صادر کردند مبنی بر اینکه شورای فقهی بانک مرکزی به عنوان یکی از ارکان این بانک تاسیس شود. این در حالی است که …
توضیحات بیشتر »فقهالاقتصاد مهجور است
اختصاصی شبکه اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۳) چرا بحث از اسراف و تبذیر در فقه شیعی کمرنگ است و در باب مشخصی از آن سخن گفته نشده است؟ آیا نمیتوان همین امر را موجب بی انگیزگی فقها در ارائهی الگویی از مصرف از میان ادلهی شرعی دانست؟ ما بحث اقتصاد اسلامی را به طور دقیق و ریز در حوزه کار نکردهایم و متخصص هم نداریم. افراد بسیار کمی در اقتصاد با رویکرد اقتصادی کار کردهاند. آقای مصباحی مقدم که در مجلس هستند از قدیم یادم است ایشان در اقتصاد اسلامی کار کردند و خود ما هم یک بخشی …
توضیحات بیشتر »توضیحاتی درباره دستور رهبری برای تشکیل شورای فقهی بانک مرکزی
عضو مجمع تشخیص مصلحت با اشاره به پاسخ رهبر انقلاب به نامه معاون اول رئیسجمهور ابراز داشت: ایشان فرمودند که شورای فقهی باید بهعنوان یک رکن در بانک مرکزی برای نظارت بر عملکرد شرعی ایجاد شود. رهبری پای مسأله شورای فقهی را محکم و آن را ابلاغ کردند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین غلامرضا مصباحی مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، با اشاره به دستور رهبر معظم انقلاب برای تشکیل شورای فقهی در بانک مرکزی گفت: منشأ مسأله این است که دو هفته قبل در شورای فقهی بانک مرکزی قائممقام محترم بانک مرکزی آقای دکتر کمیجانی نامهای را از …
توضیحات بیشتر »تفاوت فتوا در «اسراف» و «تبذیر»
اختصاصی شبکه اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۲)/ در این نوشته، امور زیر بررسی خواهد شد: معنای اسراف و تبذیر ۲- اقوال فقها در مصادیق اسراف و تبذیر ۳- بررسی مصادیق خفی اسراف و تبذیر. یکم: معنای لغوی اسراف و تبذیر الف) اسراف اسراف در لغت به چهار معنا بهکار رفته است: خروج از اعتدال (ضدالقصد) غفلت و جهل کشش و جاذبه تبذیر.[۱] برخی از مفسرین، اسراف در آیهی کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لاتُسْرِفُوا (اعراف /۳۱) رابهمعنای تجاوز از حلال معنا کردهاند[۲] که به نظر می رسد تطبیقی از معنای اول اسراف باشد. مرحوم نراقی در عوایدالایام[۳]، بعد از …
توضیحات بیشتر »امام صادق (ع) را توصیه به زهد نکنید!
اختصاصی شبکه اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱): ارتکازات شرعی در موضوعات مختلف، اگر با تلاش و تدقیق فقهی همراه نباشد، گاه نتیجهی عکس میدهد. برای فقهپژوهان، بارها اتفاق افتاده است که پس از بررسی یک مسألهی فقهی، به نتیجهای عکسِ مرتکز متشرعی در آن مسأله دست یافتهاند؛ امری که روشن میکند ارتکاز متشرعه در آن مسأله، ناشی از روایات معصومین (علیهمالسلام) و ادلهی شرعی نبوده است، بلکه فهمهای نادرست یا روشهای نامناسب تبلیغ دین، آن را موجب شدهاند. مسألهی الگوی مصرف نیز از همین قبیل است. تصور عمومی متشرعه از الگوی مصرف معیار در شریعت اسلام، اکتفای به …
توضیحات بیشتر »پایان مناقشات مربوط به شورای فقهی در نظام بانکداری
هم مجلس شورای فقهی را در لایحه بانکداری خود گنجانده است و هم وزیر اقتصاد چندی پیش از پیشبینی شورای فقهی در لایحه بانکداری دولت خبر داده است. به این ترتیب هر دو لایحه دولت و مجلس، شورای فقهی را برای نظارت بر اجرای شرع مقدس اسلام در اقدامات نظام بانکداری لحاظ کردهاند. به گزارش شبکه اجتهاد، علاوه بر همه نواقص و ایراداتی که کارشناسان امر در سالهای گذشته به قوانین بانکداری کشور وارد میدانستند، همواره بسیاری از علما و فقها، شبهاتی را درباره کم و کیف رعایت کردن مسائل شرعی به ویژه حوزه بانکداری بدون ربا مطرح میکردند. همین …
توضیحات بیشتر »درنگی بر فروش گوشت حرام به کافران
این پرسش از دیرباز مطرح بوده است که آیا می توان گوشت حیواناتی را که فاقد تذکیه شرعی است و در نگاه شریعت «میته» تلقی می شود، به غیر مسلمانان که باوری به تذکیه شرعی ندارند فروخت و از منافع آن سود جست یا این فروش حرام و نارواست؟ هر چند فروش میته به لحاظ بهره وری های غیرخوراکی، چه به مسلمان و یا کافر، از سوی شماری از فقیهان جایز قلمداد شده است، اما در حوزه بهره وری های خوراکی، مشهور فقیهان از نظریه حرمت فروش میته، حتی به غیرمسلمانان، جانب داری نموده و آن را نپذیرفته اند؛ اما در این مقاله از روا بودن فروش گوشت حرام به کافران دفاع شده و ضمن واکاوی و نقد مستندات قائلان به حرمت، دلایلی نیز بر اباحه این فروش برپا گشته که از نظر پژوهشیان خواهد گذشت.
توضیحات بیشتر »۹ تصور اشتباه درباره «ربا»
بنده سه میلیون تومان از بانک وام گرفتهام و باید پنج میلیون تومان برگردانم؛ آیا این ربا در بانکداری کشور نیست؟ آیا نرخ سود بالای بانکی، نشانه ربوی بودن نظام بانکی ما نیست؟ چرا کشورهای غربی با سه درصد سود وام، ادعای اسلامی بودن ندارند ولی نظام بانکی ما با نرخهای بالای بیست درصد خود را اسلامی و غیر ربوی میداند؟ شبکه اجتهاد: سؤالات فوق از جمله پرسشهایی است که هر روزه از سوی مشتریان نظام بانکی طرح میشود. سؤالاتی که در کنار اینکه نشانگر نارضایتی افراد از عملکرد نظام بانکی است حاوی نکتهای مهمتر و دقیقتر نیز است و …
توضیحات بیشتر »