اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: همایش ملی «اتحاد حقوقی جهان اسلام» به همراه چهار کمیسیون حقوقی، با حضور علما، اساتید، فضلا و طلاب حوزه علمیه قم در سالن همایش‌های مجتمع علوم انسانی جامعه المصطفی العالمیه برگزار گردید.

نوزدهمین اجلاسیه اساتید سطح عالی و خارج حوزه علمیه قم با تأکید بر «فقه و نیازهای جامعه و نظام» با حضور چند صد نفری اساتید و مدیران مراکز فقهی در سالن همایش‌های مدرسه امام کاظم(ع) برگزار شد.

استاد دانشگاه شهید بهشتی ضمن تأکید بر تجددی نظری در طرح‌های فقهی تصریح کرد: اگر بتوانیم مواد فقهی را در چارچوب‌های نظام مدون امروز قرار دهیم، نظام حقوقی اسلامی در کنار نظامات حقوقی دیگر تبلور بیشتری خواهد داشت.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دانش فقه و اصول در طول حیات خویش از دو حیث شکلی: همانند تبویب‌ها و ساختارهای جدید و محتوایی همانند: اصلاح و تغییر پاره‌ای مبانی، افزایش منابع و ارائه تفاسیر خاصی از آن‌ها و تفاوت در روش‌ها و رویکردها؛ تطورات فراوان و تحولات بسیاری را تجربه کرده است.

این پژوهش در حوزه فقه، با تکیه بر عمومات برخی از محکم ترین ادله فقهی همچون ادله احترام انسان، ادله ممنوعیت تنبیه و آزار و شکنجه، اصل برائت و قواعد اقرار، و نقد مبانی ادعایی تجویز شکنجه، ناتوانی این مبانی، بر تخصیص و نقض عمومات فوقانی حاکم در حیثیت و تمامیت جسمانی و روانی شهروندان را اثبات می‌کند.

شبکه اچتهاد: هدف مصنف از این کتاب، خلاصه کردن اصول فقه و دوری از اطنابی است که باعث ملالت و خستگی طلاب علوم دینیه درفراگیری اصول فقه می‌باشد که این اطناب و اطاله کلام در اصول گاهی بی ثمر و بدون فایده می‌باشد ایشان در مقدمه کتاب می‌نویسد:

اختصاصی شبکه اجتهاد: سال‌ها حضور آیت‌الله مصطفی اشرفی شاهرودی در حوزه علمیّه مشهد، او را به یکی از بزرگان و زعمای این حوزه بدل نموده است. مستشکل درس حضرت امام (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) این روزها علاوه بر تدریس خارج اصول، خارج فقه خود را به بررسی مسائل مستحدثه اختصاص داده است.

یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های امام خمینی(ره) در علم اصول، نظریه «خطابات قانونیه» است. ایشان در این نظریه بر این باور است که شارع مقدس در جایگاه قانون‌گذار، به بیان وظایف و تکلیف شرعی مکلفان پرداخته است.

نرم‌افزار جامع‌الاحادیث ۳,۵ از بهترین نرم افزارهای حدیثی است که موسسه نور آن را تولید کرده است. این نرم‌افزار ترکیبی از چند نرم افزار، از جمله جامع الاحادیث ۲.۵ و گنجینه روایات نور می‌باشد.

به نظر می‌رسد استناد گستردۀ علامه حلی بدین روایت، و توصیف روایت به «مقبول» توسط شهید اول و محقق کرکی، منشأ ادعای مقبوله بودن این روایت توسط شهید ثانی شده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: شما را نمی‌دانم ولی من از گذشته‌های دور، یعنی از همان زمان که با فقه و اصول آشنا شدم، هیچ‌گاه نتوانستم با سازوکار موجود ارتباط صمیمانه‌ای برقرار سازم. اصول فقه با همه مسائل لازم و جذابیت‌هایی که داشت، مشحون از مسائلی بود که ضرورت آن‌ها در جریان استنباط روشن نبود.

شبکه اجتهاد: حذف یا بقاء مباحث بی‌ثمر یا کم‌ثمر در دانش اصول، موضوعی است که به‌شدت مورد نزاع حوزویان است. حجت‌الاسلام والمسلمین علی شفیعی، سعی در اتّخاذ موضعی میانه دارد. مدیر گروه فقه‌کاربردی پژوهشکده اسلام‌تمدنی، مشکل دانش اصول را نه در حذف مباحث بی‌ثمره و نه در بقاء آن‌ها می‌داند. دغدغه او عدم هماهنگی مباحث فعلی دانش اصول با مقتضیات جوامع انسانی است.

در بین ظرفیت‌های متعدد جهان اسلام برای رسیدن به وحدت کلمه و انسجام مسلمین، دانشگاه الازهر از اهمیت وافر و چشمگیری برخوردار است. مقبولیت بالا در بین مسلمین جهان و همچنین پیروان ادیان دیگر،کرسی‌های متعدد علمی در رشته‌های مختلف در دنیا و وجود چهره‌های برجسته علمی و انقلابی از جمله بهترین ابزارهای تقریبی‌ هستند که تمامی این موارد در دانشگاه الازهر به طور بالقوه و یا بالفعل موجود است.

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به این که می‌توان روح الشریعه را به مثابه یک عنصر روشی نیرومند در اجتهاد به کارگرفت، گفت: بهره‌گیری از روح الشریعه در بسیاری از زمینه‌ها و حوزه‌های نوپیدای حیات بشری از جمله حقوق بشردوستانه، دارای اهمیت و کاربرد ویژه است.

فقه نظام، یعنی فقه انسان اجتماعی، یعنی فقهی که تکلیف جامعه را معین و جامعه به موجب آن، وحدت در اراده اجتماعی پیدا می‌کند. یکی از وظایف علوم انسانی اسلامی تولید فقه نظام است که ناظر به رفتارهای جامعه اسلامی است.

شماره هفتم «فصلنامه نقد کتاب فقه و حقوق» به سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد علی احمدی ابهری و صاحب امتیازی موسسه خانه کتاب منتشر شد.

شهید صدر به دو گونه اجتهاد قائل است: «اجتهاد منفعلِ سرگردان و بی‌هدف» و «اجتهاد هدف‌دار و مکتبی». از نظر ایشان اجتهاد نوع دوم نظام‌ساز و تمدن ساز است. بخشی از این اجتهاد در حوزه، مدرسه و کتابخانه است و بخش مهمی از ان نیز با حضور در اجتماع به دست می‌آید. فقه آیت‌الله صدر نه اضطرار‌اندیش و اکل‌میته‌ای بود و نه منفعل و گشاده در مقابل همه چیز و هر مکتبی.

مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان، جلد اول مجموعه فلسفه فقه را که تقریر درس خارج آیت‌الله علیرضا اعرافی است، با عنوان «هرمونتیک» و با تحقیق و نگارش علی بخشی منتشر کرد.

برخی با دقّت‌های عقلی - فلسفی وارد مباحث اصولی شده و معتقد هستند تنقیح مسائل اصولی با به کارگیری قواعد فلسفی میسر می‌شود، برخی دیگر به کارگیری فلسفه را در اصول فقه از آن جهت که علم اصول علمی اعتباری است ممنوع دانستند. بدین ترتیب هر دو گروه تأثیرات خاصی را در فقه رقم می‌زنند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دفتر تدوین متون درسی حوزه علمیه، سال‌هاست که به غرض تدوین متونی جدید برای فصول درسی حوزه‌های علمیه تشکیل‌شده است. کتاب‌هایی که این دفتر تاکنون موفّق به تدوین آن شده است، کمتر در مجامع حوزوی مورد اقبال قرارگرفته‌اند

شبکه اجتهاد: همزمان با نشست تخصصی «شیوه مواجهه فقه با علوم و عرصه‌های جدید در مطالعات بین‌رشته‌ای، مطالعات نظام سازی و مسائل مستحدثه» با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست استاد خارج فقه و اصول و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم؛

نشست علمی و مراسم رونمایی از فصلنامه «جستارهای فقهی و اصولی» که به‌تازگی از سوی شورای اعطا مجوز حوزه علمیه قم موفق به دریافت رتبه «علمی پژوهشی» شد، با حضور علما و اساتید حوزه و دانشگاه در مشهد برگزار می‌شود.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد و عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی، از سررشته‌داران حرکت‌های تحول‌آفرین در حوزه شناخته می‌شود

سومین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جستارهای فقهی و اصولی» با شش مقاله علمی از جمله «نقد و تحلیل ادلّه‌ی حجیّت «سیر‌ه‌ی متشرّعه» و «پژوهشی در مصلحت و اضطرار شرعی در فقه خانواده» از سوی اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی منتشر شد.

شبکه اجتهاد: اصالت صلح یکی از مبانی همزیستی با ادیان و مذاهب دیگر است. این اصل پاسخی به این مسأله است که آیا در برخورد با مخالف، اصل بر صلح و خودداری از تنش است؟ مرز این صلح تا کجاست؟ این مسأله بهانه‌ای شد که با استاد حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدعلی ایازی گفت‌وگویی داشته باشیم.

حسین عندلیب، مدیر مسئول دوفصلنامه تخصصی «معارف فقه علوی» با اشاره به فراخوان دریافت مقالات برای این مجله گفت: موضوعات پذیرش مقاله شامل بررسی مسائل فقهی حقوقی، بررسی مقایسه‌ای مسائل فقهی حقوقی در مکتب اسلام و سایر مکاتب و مسائل مرتبط با فقه اجتماعی؛ فقه حکومتی و فقه تمدنی است.

جلسه دفاع پایان نامه زهرا تاجر، طلبه سطح سه حوزه علمیه خراسان با عنوان «بررسی تطبیقی قائلین به حرمت تقلید در شیعه و اهل سنت» در مدرسه علمیه نرجس(س) برگزار و به کسب امتیاز عالی موفق شد.

شبکه اجتهاد: در سال‌های اخیر، ساختارهای نوینی برای دانش اصول‌فقه ارائه شده است که به آن‌ها در مجلّه الکترونیکی «تحوّل ساختاری دانش اصول» اشاره گردیده است

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین سید میرتقی حسینی گرگانی، از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم، سالیانی است به مباحثی تقریبی چون اصول و فقه مقارن پرداخته است و کتابی نیز در همین موضوع، به نام «نبراس الاذهان فی اصول فقه المقارن» تألیف نموده‌اند. با وی در رابطه با بایسته‌های اصول و فقه مقارن به گفتگو نشستیم.

شبکه اجتهاد: عالمان بزرگ و واقع‌گرا و روشن‌ضمیر از دیرباز توجه داشته‌اند که بحث‌ها و مناظره‌ها مقایسه‌ای در هر زمینه‌ای که باشد (فقهی، کلامی، اصولی، تفسیری و حدیثی) و جز این‌ها دارای سهم بسزایی در تقریب بین مذاهب اسلامی و نیز در رسیدن به هدف شریعت دارد.