اجتهاد و اصول فقه

از جمله مواردی که باید به مسائل اصول فقه افزوده شود، بحث شئون بیان‌کنندگان شریعت است. بخش عظیمی از فقه ما باید به وظیفه مبینان شریعت بپردازد. در کتاب «فقه و مصلحت» یکسری شئون برای مبینان شریعت برشمرده‌اند. سؤال این‌جاست که آیا ما باید در همه مسائل با همین اصول فقه پیش برویم؟ آیا مثلاً متد استنباط ما در روایات جهاد و صلح غیر از متد استنباط ما باشد در روایات عبادات و معاملات؟

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی استاد خارج فقه حوزه علمیه قم و عضو مجلس خبرگان رهبری در نوشته پیش‌روی، تصویری کلی از کلان شاخه مهم فقه تمدن، و توضیح شاخه‌های منشعب از آن را ارائه داده است.

شبکه اجتهاد: یکی از موضوعات بحث‌ برانگیز در آراء اقتصادی شهید صدر این است که ایشان، آراء مختلف موجود در اندیشه اسلامی را که برای نظام‌مندی مکتب اقتصادی اسلام مفید بود، به کار می‌گرفت؛

در تحقیقات هیچ فقیهی از فقهای اسلام ـ شیعه و سنی ـ آن هم در عرصه اقتصاد، در آن ترازی که آقای صدر (قدس‌الله ‌روحه) اقدام فرمودند و ارائه کردند، استنباط فقه نظام نداریم. البته علمای ما در مسائل اقتصادی تحقیقات زیادی داشتند اما در هیچ‌یک از تحقیقات، یک نظام منسجم مبتنی بر منابع دینی، آن هم به‌طور کامل و براساس روش‌های متعارف استنباط عرضه نشده است.

شبکه اجتهاد: دستاوردهای فکری و عملی عمر ۴۶ ساله شهید سیدمحمدباقر صدر آنقدر شگفت و خارق‌العاده‌ است که برای آشنایان راهی جز اینکه او را نابغه بخوانند، باقی نگذاشته است.

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیستانی، دو ساختار پیشنهادی برای دسته‌بندی منطقی و چینش مباحث دانش اصول‌فقه دارد:

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدکمال حیدری در کربلا متولد شد. وی در درس برخی از علمای نجف از جمله آیت‌الله شهید صدر و آیت الله خویی حاضر شد. سه تن از برادرانش به‌دست رژیم بعثی عراق به شهادت رسیدند و خود نیز تحت تعقیب قرار گرفت و در همان سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی ایران، عراق را به مقصد ایران ترک کرد. در قم، فقه، فلسفه، عرفان را ادامه داد و اکنون به تدریس خارج فقه و شرح فصوص الحکم ابن عربی و غیره می‌پردازد. نگرش‌ها و دیدگاه‌های متفاوت او در زمینه علوم اسلامی گاه جنجال‌برانگیز و خبرساز بوده است.

اولین ویژه نامه علمی - پژوهشی با موضوع «فقه نظام ساز» توسط فصلنامه راهبرد فرهنگ شورای عالی انقلاب فرهنگی چاپ و منتشر شد.

شبکه اجتهاد: بهره‌گیری از حساب احتمالات در اعتبار بخشی روایات به خصوص روایات مرسل، یکی از روش‌های جدید رجالی است که نیازمند بحث و بررسی بیشتر و اتقان بخشی می‌باشد و پیش از آن قابلیت ارائه در مقام عمل را ندارد. اما با این حال برای بازکردن فضایی جدید برای بحث و بررسی، صحبت پیرامون آن بسیار مفید خواهد بود.[۱]

شبکه اجتهاد: در کتاب «قاعده فقهی عدالت» که در سال ۱۳۹۲ منتشر شد به سه رویکرد فقهی به عدالت اشاره کردم: ـ عدالت به‌مثابه قاعده فقهی؛ ـ عدالت به‌عنوان یکی از مقاصد شریعت؛ ـ عدالت معیار در نظام‌سازی و فقه حکومتی.

گرچه امام باقر(ع) اندیشه عموم را به چالش کشید و اندیشه مرجعیت اهل بیت علیهم السلام را به طور آشکار ارائه کرد و در سخت‌ترین مجالس از نگر سیاسی بر آن تصریح کرد، اما ایشان و امامان بعدی در حالت‌های عادی نسبت به این مبنا شدیداً در تقیه بودند

شبکه اجتهاد: فقه اسلامی فقهی غنی است. فقها در طول تاریخ تلاش بسیار گسترده‌ای جهت شناخت، معرفی، تحکیم و تثبیت آن انجام داده تا این فقه امروزه در اختیار ما قرار گرفته است؛ ولی در عین حال، فقه ابعادی بیشتر از آنچه نشان داده، دارد.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام و المسلمین محمد قائینی از نجف‌زادگانِ ساکن قم است. شاگردی در محضر اساتیدی همچون آیت‌الله خویی در نجف و آیات منتظری و تبریزی در قم، او را به یکی از بهترین اساتید خارج فقه و اصول حوزه علمیّه قم بدل کرده است. می‌خواستیم با ایشان در مورد امکان نظام‌سازی از ساختار فعلی دانش اصول سخن بگوییم؛

شبکه اجتهاد: انتشارات مدرسه علمیه ولی‌عصر از زمستان سال ۱۳۹۳ شمسی و در طی دو سال، سه مجلد از مجموعه «فلسفه علم اصول» را به جامعه علمی کشور تقدیم کرده است. این اثر به قلم اندیشمند نوآور، حضرت آیت‌الله صادق آملی لاریجانی و با همکاری تنی چند از شاگردان ایشان گرد آمده است.

چهل و ششمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی» به صاحب امتیازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل و مدیر مسئولی حجت‌الاسلام والمسلمین حسن قلی‌پور با هفت مقاله علمی به چاپ رسید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، شماره جدید فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی» به سردبیری دکتر علی اکبر ایزدی فرد در ۵۰۰ نسخه از سوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل عرضه شد. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به موضوعات و چکیده مقالات که خوانندگان می‌توانند با استفاده از لینک پایانی متن کامل مقالات را به‌صورت رایگان دانلود نمایند. «مبنای فقهی مشروعیت قوانین با رویکرد قرآنی» …

«مکتب فقهی محقق اردبیلی» و «قواعد استظهار و کارآیی آن در حل مسائل مستحدثه» دو پروژه علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است که قرار است در سال جدید ۹۶ اتمام و به چاپ برسد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی اکبریان مدیر گروه فلسفه فقه و حقوق در مورد پروژه «مکتب فقهی محقق اردبیلی» توضیحاتی ارایه نمود و گفت: این تحقیق در سال ۱۳۸۶ با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد علی سلطانی آغاز شد و در سال ۱۳۹۱ شورای پژوهشی درحدود ۲۲۰ صفحه در پایان کار از ایشان تحویل گرفت. ولی از آن جا که …

دانش جراحی پلاستیک یکی از دستاوردهای جدید علم پزشکی بوده که به دو گروه روشی «زیبایی و ترمیمی» تقسیم شده است. سؤال محوری این مقاله دربارۀ ادلۀ فقهی عدم مشروعیت جراحی زیبایی است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هفتمین شماره دوفصلنامه تخصصی «مطالعات فقه امامیه» (پاییز و زمستان ۱۳۹۵)، با شش مقاله علمی توسط جامعه المصطفی العالمیه چاپ و منتشر شد. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به موضوعات و چکیده مقالات که خوانندگان می‌توانند با استفاده از لینک پایانی متن کامل مقالات را به‌صورت رایگان دانلود نمایند. راهکارهای فقهی در طراحی صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان در اقتصاد ایران/ حسن آقا …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ علی کورانی از محققین و مؤلفین جهان عرب، سالیانی است در زمینه فقه و اصول و مباحث جهان عرب، فعالیت علمی مفصلّی دارد. با وی در زمینه تأثیرات روش فقهی مقارن برای جلوگیری از نفوذ و جذابیت سلفیّه به گفت‌و‌گو نشستیم. تجربه سالیان حضور در میان اهل سنّت و همچنین مناظرات فراوان او با اهل سنّت، گفت‌وگوی خوبی را رقم زد. به کارگیری روش مقارن در استدلالات فقهی آیا می‌تواند فقه سلفیه را منزوی کند؟ شیخ علی کورانی: ابتدا خیلی متشکریم که به این بحث اهمیت دادید. فقه مقارن بحث مهمی است. به علت این‌که …

کتاب‌های «بررسی فقهی و حقوقی اصل حسن نیت در قراردادها» نوشته علی جعفری، «بررسی فقهی و حقوقی میراث فرهنگی» به قلم سید محسن فتاحی، «اعاده حیثیت و جبران خسارت معنوی ناشی از دعاوی کیفری» به کوشش جواد فخارطوسی و کتاب «درآمدی برمسأله روابط زن و مرد در جامعه اسلامی» به تحقیق علیرضا فجری رونمایی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم رونمایی از آثار جدید پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پیش از ظهر امروز در سالن همایش‌های این پژوهشگاه برگزار شد. سخنران ویژه این مراسم حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، استاد درس خارج و رئیس انجمن فقه و …

شبکه اجتهاد: چندی پیش یکی از دوستان متعهد در تماسی تلفنی با بنده خبر از مقاله‌ای در فضای مجازی داد که مدعای آن هماهنگی فقه شیعه با عمل داعش است. تعجب کردم و خود به مقاله‌ی مربوطه مراجعه کردم. مقاله‌ای بود با عنوان «مبانی تئوریکِ داعش در فقهِ سنتی» از «سیّد محمّد موسوی عقیقی». نویسنده مدعای اساسی‌اش را در این جمله خلاصه کرده است: «این نوشته به دنبال آن است که بگوید مبانی عملی و یا نظریِ داعش برگرفته از۱۲۰۰سال فقهِ سنّتی مصطلح است و چیزِ نوپیدایی نمی‌باشد. قصد منکوب کردنِ دین مبینِ اسلام نیست زیرا فقهِ سنّتی فقط بخشی …

شبکه اجتهاد: محمدحسین مختاری مازندرانی، زاده ۱۳۴۴ شمسی، در دوازده‌سالگی، دروس حوزه علمیّه را از زادگاه خود، قائم‌شهر آغاز کرد و در ۱۵ سالگی نیز وارد حوزه علمیه قم شد. او پس از اتمام دوره سطح، در دوره خارج، از محضر اساتیدی همچون آیات فاضل لنکرانی، تبریزی، وحید خراسانی، شبیری زنجانی و جوادی آملی استفاده کرد. او پس از اتمام دوره خارج و مدت‌ها تدریس در حوزه و دانشگاه، در سال ۱۳۸۲، جهت ادامه تحصیل راهی انگلستان شد و سرانجام در سال ۱۳۸۶، مدرک دکترای خود در رشته فلسفه غرب (شاخه هرمنوتیک) از دانشگاه دورهام دریافت کرد. او علاوه بر …

«فقه اجتماعی» از موضوعاتی است که با این عنوان، سابقه تاریخی زیادی ندارد و قطعا بدون درک صحیح جامعه و شرایط زمان و مکان امکان‌پذیر نیست لذا فقیه باید درک صحیح از جامعه داشته باشد و مسایل اجتماعی را به خوبی بشناسد تا بتواند فتوایی مطابق شرایط جامعه صادر کند. به گزارش شبکه اجتهاد، رییس سابق مرکز اسلامی‌ هامبورگ و استاد حوزه و دانشگاه می‌گوید: صورت صحیح فقه اجتماعی به معنای فقه الاجتماع است یعنی فقه همانطور که باید به جنبه‌های مختلف رفتار و عمل انسان بپردازد، باید به بُعد اجتماعی و سیاسی و رفتار سیاسی انسان هم بپردازد، اگر …

دومین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر» با هدف نشان دادن ظرفیت گسترده دانش فقه و علوم مرتبط در عرصه‌های گوناگون از سوی موسسه مفتاح کرامت به‌تازگی روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دومین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر» (پاییز و زمستان ۱۳۹۵)، با مدیر مسئولی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجواد ورعی محقق و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم چاپ و منتشر شد. بنابراین گزارش، در دومین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر»، هفت مقاله از اساتید، صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه فقه و اصول، همراه با چکیده مقالات به زبان عربی و انگلیسی به چاپ …

پیش کنگره بین‌المللی نکوداشت آیت‌الله العظمی بروجردی با عنوان «شکوه مرجعیت» پیش از ظهر امروز ۱۹ اسفندماه با حضور مراجع عظام تقلید و شخصیت‌های برجسته حوزه و بیوت مراجع عظام در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، پیش کنگره نکوداشت آیت‌الله بروجردی که با حضور حضرات آیات و علما در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، آیت‌الله سبحانی به بررسی ابعاد مختلف شخصیتی و علمی و اخلاقی آن مرجع عظام تقلید پرداخت و در ادامه آیت‌الله علوی بروجردی در سخنانی به ذکر جایگاه و اهمیت تفکرات آن مرحوم پیرامون فقه تشیع و همچنین مساله تقریب پرداخت. …

شبکه اجتهاد: با مراجعه به فهرست کتابخانه‌ها و نیز با مطالعه کتاب‌شناسی‌های مهم شیعه مانند «الذریعه» و تحقیقات دیگری که به عمل آمد، مشخص شد کتابی جامع و کامل که دربرگیرنده مسائل مختلف مربوط به کودکان باشد به روش فقه استدلالی و به شیوه سنتی حوزوی در فقه شیعه و اهل‌سنت وجود ندارد و فقها مسائل مربوط به کودکان را به‌تناسب بحث‌های فقهی در ذیل مباحث مختلف، پراکنده بیان کرده‌اند. البته در فقه اهل‌سنت، یکی دو کتاب به‌طور مستقل در این موضوع نوشته شده است، مانند «جامع احکام الصغار». همچنین اخیراً در فقه شیعه بعضی از محققین، مسائل مربوط به …

به همت مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اجلاسیه «توسعه مباحث فقه، نیازها و ضرورت‌ها» با حضور اساتید سطوح عالی و خارج حوزه‌های علمیه شب گذشته در مدرسه عالی دارالشفا برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین رحمانی دبیر اجلاسیه در ابتدا گفت: غایت توسعه فقه مباحثی است که باید در امر توسعه فقه به آن توجه داشت. در اینجا مطرح می‌شود، چه کسی می‌تواند به توسعه فقه شکل دهد؛ هر کسی نمی‌تواند در زمینه توسعه فقهی دخیل باشد؛ توسعه فقه به معنی توسعه اجتهاد فقهی است. عضو هیئت رئیسه مجمع عمومی جامعه مدرسین تصریح کرد: هر کاری …

به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله  نوری همدانی در دیدار با رئیس و اعضای هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی پیامی به مراسم نکوداشت مقام علمی مرحوم آیت‌الله واعظ‌زاده خراسانی پیامی ایراد کرد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید: آیت‌الله محمد واعظ زاده خراسانی در سال ۱۳۲۸ بعد از اینکه در نجف و مشهد مراحلی از علم را طی کرده بودند، به قم آمدند. اولین برخورد من با ایشان، در کلاس درس آیت‌الله بروجردی بود که ایشان نوشته‌ای را به آقا دادند. روش آیت‌الله‌ بروجردی در سر کلاس این بود که اگر طلبه‌ای نوشته‌ای به ایشان می‌داد، برای احترام و اکرام …

لازمه نیل به نظامات جامع و غیر قابل تشکیک، آن است که در درجه اول، رابطه هر یک از این اصول با یکدیگر مشخص شود و ویژگیهای متمایزکننده آنها نشان داده شود. در این صورت، می‌توان به حلّ بسیاری از موارد تزاحم این اصول با یکدیگر دست یافت. به گزارش شبکه اجتهاد، ششمین کرسی ترویجی پژوهشگاه پژوهشگاه فقه نظام با موضوع «فقه نظامات اجتماعی مستلزم و صورت بندی اصول (با تأکید بر نظام سیاسی)» در مکان این پژوهشگاه برگزار گردید. دراین جلسه حجت‌الاسلام دکتر قاسم شبان نیا به ارائه نظریه خود در موضوع مذکور پرداخته و حجج‌الاسلام دکتر سید سجاد …

هیچ علمی در دنیا به اندازه فقه اهل بیت(ع) وسیع و دقیق نیست و برای فقیه شدن زحمت فراوانی لازم است اما متاسفانه امروز جامعه اسلامی از نعمت انبوه فقها عاری شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله حسین نوری همدانی در دیدار جمعی از وکلا و کارشناسان علم حقوق به مسأله مهم فقه و فقاهت اشاره کرد و اظهار کرد: علم فقه و فقیه شدن ساده نیست و متخصص شدن در فقه و حقوق دشواری خاص خود را دارد؛ هر ساله چند صدهزار نفر طبیب و مهندس در دانشگاه‌ها فارغ التحصیل می‌شوند در حالی که در حوزه، بعد از …

مدیر حوزه‌های علمیه گفت: همین طور که امروز جامعه اسلامی نیازمند عرصه‌ها و ابواب جدید فقهی است، علم اصول نیز باید بتواند هم در ابواب جدید فقهی پایه ریزی شود و رشد داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی در دیدار اعضای هیئت مدیره انجمن علم اصول فقه حوزه اظهارداشت: معتقدم علم اصول ما تورم ندارد، چرا که اصول ما برگرفته از مفاخر فکری و میراث عظیم حوزه‌های ما است. عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: وقتی در دانشگاه حضور پیدا می‌کنم، با مباحثی مواجه می‌شوم وقتی اگر اصول ما پیاده شود درخششی ارزشمند از خود نشان می‌دهد …