شبکه اجتهاد: جریان تقریب، مدافعان و مخالفانی جدی در ایران کنونی دارد. مدافعان تقریب بیشتر در بدنهی حاکمیت یا طرفداران حاکمیت هستند و مخالفان تقریب، بیشتر در بدنهی حوزه. چرایی این حالت در ادامه تبیین می شود. ۱- برای تقریب بین مذاهب راهکارهای متفاوتی ارائه شده است. از راهکارهای حداقلی همچون «همزیستی» که پذیرش زندگی در کنار هم را توصیه میکند و «همگرایی» که به یافتن نقاط مشترک میپردازد و «همکاری» که برای اقدام، دشمن مشترک تعریف میکند تا راهکارهای حداکثری که در برخی موارد به نادیده گرفتن خطوط قرمز مذاهب منجر میشود. غرض نگارنده در این یادداشت، باز کردن …
توضیحات بیشتر »آیت الله، آنچه باید بگوید، آنچه باید بپرسیم / مصطفی درّی
شبکه اجتهاد: آیۀالله شبیری زنجانی، بنا به مشی مکتب قم، آنچنان به اصول فقه اهمیّت نمیدهد. به باور وی، اصول فقه ملغمهای از بحثهای بی ثمره، کم ثمره و دعواهای فلسفی و کلامی است که بحثهای پرثمر، بهسختی خود را در میان اینهمه جای دادهاند. همین عقیده باعث شده بود که در طول چند دهه تدریس خارج فقه، تنها چند سال را به تدریس بخشهایی از اصول عملیّه و مباحث تعارض بگذراند. شاگرد مبرز آیۀالله محقق داماد، اصول را به نجف واگذارده بود و خود به تدریس فقه میپرداخت؛ البتّه فقهی که هم رجال را در برداشت، هم از قواعد فقهی …
توضیحات بیشتر »توضیحی درباره همایش های مباحث بی ثمره علم اصول
شبکه اجتهاد: چندی است در قم و برخی شهرها، همایش ها و تجمعاتی با موضوع بررسی زوائد علم اصول با مشارکت و پشتیبانی مؤسسه فقاهت و تمدن سازی اسلامی برگزار می شود که بازتاب ها و واکنش های مختلفی را به دنبال داشته است. مدیر روابط عمومی این مؤسسه توضیحاتی را در همین رابطه برای شبکه اجتهاد ارسال کرده است: مؤسسه فقاهت و تمدن سازی اسلامی با درک ضرورت تحول حوزه های علمیه و اعتقاد جدی به فرمایش رهبر معظم، مبنی بر اینکه «اگر حوزه بخواهد از تحول بگریزد، منزوی خواهد شد اگر نمیرد و زنده بماند» و نیز با …
توضیحات بیشتر »اقتصاد اسلامی: دستگیر نیازمندان یا توجیه کننده لیبرال ها؟/ حسین مهدیزاده
شبکه اجتهاد: چند روزی است متنی از فتاوای علمای شیعه از شیخ طوسی تا دوران معاصر درباره احکام محتکر در حال دستبهدست شدن است که منظور آن توجه دادن به ظرفیت اجتماعی و حکومتی فقه بود. تأملاتی در این موضوع برایم پیش آمد که در چند نکته آن را مینویسم. ۱- اخلاق و فقه مسیحی که توسط کلیسا سرپرستی میشد، با نکوهش حرص، مالپرستی و تمایل به انباشت ثروت، آنچه را در اصل نیروی محرکه اصلی نظام سرمایهداری امروز شناخته میشود نکوهش میکرد: «در زندگی زمینی، برای برادرت، برای فقرا و برای نیازمندان باید گشادهدست باشی»(سفر تثنیه) «وای بر شما …
توضیحات بیشتر »نگاه دستوری به اصول فقه؛ اولین گام برای رشد اصول / هادی چیت ساز
شبکه اجتهاد: هر پدیدهای از افعال و رفتارهای انسان برای رشد خود نیاز به مدیریت دارد. علم هم یکی از افعال انسان است که بر اساس نیازها و ضرورتهای او به وجود میآید و برای رشد خود نیاز به مدیریت و نظارت آگاهانه دارد. مسائل علم، بهمرور زمان رشد کرده، افقهای جدید را به روی دانشمندان باز میکنند و کمکم ساختار دانش را شکل میدهند. ازاینرو هرچه بر تعداد مسائل افزوده شود، ضرورت مدیریتی که به علم «نگاه دستوری» داشته باشد، بیشتر حس میشود. نگاه دستوری، عبارت است از نوعی خودآگاهی و مدیریت دانشمندان نسبت به روند کلی دانش با …
توضیحات بیشتر »کاستی های متون آموزشی حوزه / علی نصیری
اختصاصی شبکه اجتهاد: مقالهای که در پی میآید، برگرفتهای از کتاب «سازمان روحانیت؛ کاستیها و بایستگیها» است که در سال ۱۳۷۴ یعنی ۲۱ سال قبل بهعنوان اولین کتاب تدوین یافت، اما به خاطر مصلحت حفظ اعتبار حوزه تاکنون از انتشار آن خودداری کردهام. البته بخشهایی از این فصل که مربوط به متون آموزشی است، به صورت مقالهای جداگانه در یادنامه شهید صدر انتشار یافته است: کاستیهای متون آموزشی حوزه مشکل اساسی متون آموزشی حوزه این است که نویسندگان آن ـ جز در مواردی اندک ـ آنها را به قصد متن آموزشی شدن تدوین نکردهاند و در همین راستا مخاطب ویژه …
توضیحات بیشتر »پایان مرجعیّت، ادامه آقازادگی! / مصطفی درّی
شبکه اجتهاد: شاید اگر ده سال پیش، آقازادهای پس از فوت پدر مرجعش، دفاتر وی را میبست و بطلان وکالتهای او را اعلام میکرد، هیچگاه خبر «شکستن مهر مرحوم آیۀالله موسوی اردبیلی توسّط فرزندشان» آنقدر اهمّیّت و شانسی برای رسانهای شدن نمی یافت. تا یکیدو دهه پیش، جای هیچ شبههای نبود که پس از فوت مرجع تقلید، وکالتهای وی باطل شده و لازم است دفاتر وی نیز جمع گردیده و به همراه باقیمانده وجوهات شرعی، به مرجع اعلم زنده تحویل گردد؛ امّا چند سالی است که فوت برخی از مراجع، هیچ تأثیری بر تشکیلاتشان نداشته و امورات مرجعیّت آنها توسّط …
توضیحات بیشتر »علاقهمند به فقه پزشکی و معتقد به روش مقارن
مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی را از حیث علمی معرفی بفرمایید. دکتر رهایی: ایشان در قم و نجف از بهترین اساتید زمان خود ازجمله، مرحوم گلپایگانی، مرحوم حاج آقای مرتضی حائری، مرحوم سید احمد خوانساری، مرحوم آقای سلطانی، مرحوم آقای بروجردی و مرحوم سید محمد محقق داماد بهره برد. در نجف از محضر بزرگان دیگری چون آیتالله خویی، آیتالله حکیم، مرحوم آقای آل یاسین و مرحوم بادکوبهای در فلسفه کسب فیض کرد و پس از مراجعت به قم، نزد مرحوم علامه طباطبایی در تکمیلآن کوشید. آن مرحوم در قم و نجف تدریس رسائل، مکاسب و دروس خارج را رها نکرد …
توضیحات بیشتر »از تفسیر جدید بیّنه و مضاربه تا ردّ بهائیّت / دکتر ابوالفضل موسویان
شبکه اجتهاد: مرحوم آیهالله موسوی اردبیلی در سال ۱۳۰۴ در اردبیل به دنیا آمد. بعد از دورانی پرنوسان، وارد حوزه علمیه شد و چند سالی در قم و سپس به نجف هجرت کرد. ایشان جزء خواص اصحاب آیه الله العظمی خویی در نجف و یکی از بهترین شاگردان مرحوم آیهالله داماد در قم و از چهرههای موفق شمرده می شد. بهگونهای که بسیاری از اساتید بزرگ، ایشان را به عنوان یکی از بهترین شاگردان خود میشناختند. ایشان علاوه بر تحصیل، به تدریس وتألیف نیز اشتغال داشت. از جمله کارهای فرهنگی که ایشان بسیار بر آن تأکید داشت، تشکیل مدارس مفید …
توضیحات بیشتر »دغدغه فقیهانه برای حفظ محیط زیست / مجتبی الهی خراسانی
شبکه اجتهاد: در سال ۱۳۷۵ یعنی بیست سال پیش، مقالهای از آیت الله دکتر محمدهادی عبدخدایی با عنوان «ارتباط بین قاعده لاضرر و بهداشت محیط زیست» در مجله دانشکده الهیات و معارف اسلامی مشهد منتشر شد. ایشان که در آن ایام علاوه بر تدریس و مسئولیتهای دیگر، عضو «شورای عالی انطباق امور پزشکی با موازین شرع مقدس» بوده، آن را در «اولین کنگره سراسری انطباق امور پزشکی با موازین شرع مقدس» ارائه داده است. وی در این مقاله، «قاعده لاضرر» را مستندی کافی برای تحریم تخریب محیط زیست دانسته و بر اساس مفاد مستندات حدیثی این قاعده، مداخله دولت برای …
توضیحات بیشتر »ماهیت سیاق از دیدگاه اصولیان / رضا میهندوست
شبکه اجتهاد: دانش اصول در پی “دلیل” برای دستیافتن به “حکم شرعی” است. دلیل به دو گونه شرعی و عقلی میباشد و دلیل شرعی نیز لفظی یا غیر لفظی است. کتاب خداوند و گفتار معصومعلیه السلام دلیل لفظی هستند و تقریر و فعل معصوم علیه السلام دلیل غیر لفظی؛ اما باید به این نکته توجه داشت که ادله غیر لفظی نیز از طریق الفاظ به ما رسیدهاست. برای تحدید و تعیین مفاد دلیل لفظی و فهم مراد شارع، ناگزیر از مباحث الفاظ هستیم و از مهمترین بحثهای لفظی که تأثیر فراوانی در کشف مراد متکلم دارد، توجه به قرائن کلام …
توضیحات بیشتر »اخباریگری، واکنشی به عقلگرایی افراطی / بلال شاکری
شبکه اجتهاد: اعتدال و میانهروی در امور مورد تأیید و سفارش اسلام بوده است. بهگونهای که خداوند متعال خود اسلام را دینی میانه و معتدل معرفی میکند؛ اما این میانهروی و اعتدال گاه در میان مسلمین کمتر دیده میشود؛ بهگونهای که حتی علمای اسلامی همچون فقیهان نیز از این آسیب بینصیب نماندهاند. مسلماً هر افراطی، تفریطی را در پی خواهد داشت و این یک عکسالعمل طبیعی است. ازاینرو میبایست همیشه حد اعتدال را سرلوحه خود در تمامکارها ازجمله مباحث علمی قرار داد. تاریخ علوم ازجمله علم اصول نیز ازاینگونه افراطوتفریطها خالی نبوده و در روند تکاملی خود از ابتدا تاکنون …
توضیحات بیشتر »تبدیل موضوعات احکام ثانویّه به اولیه، واجب است؟ / محمدحسین کمالی
شبکه اجتهاد: چندی پیش یادداشتی با عنوان احکام ثانویه؛ «تبدیل» یا «تبدّل» موضوعات احکام اولیه از اینجانب منتشر شد. آنچه در پی میآید، در ادامهی آن یادداشت و در بیان قاعدهی عکس آن است. در انتخابی واجب، بین افسد و فاسد ماندهایم؛ آیا واجب است برای انتخاب های واجب بعدی صالح تربیت کنیم؟ در منطقه ای فاقد آب و طعام پاک- نه نجس- یک سال اجبارا خواهیم ماند. آیا واجب است برای اکل، شرب و طهارت زمان پسین، در ایام پیشین چاه حفر کنیم یا دام بپرورانیم؟ برای تحفّظ بر مصالح اهم- مثلا حفظ نظام سیاسی و یا رسانه ای اسلام …
توضیحات بیشتر »دستگاه فقاهت؛ رفوگری یا نوسازی؟! / علی شفیعی
شبکه اجتهاد: تاریخ فقه از یکسو، و آثار و خروجی فقیهان از سوی دیگر با وضوح تمام نشان میدهد که فقه نیز بهمانند دانشهای دیگر نیازمند بازخوانی و هر از چندی پوستاندازی است. توسعه کمی و کیفی منابع استنباط در فقه، تنوع و تکثر یافتن ساختارهای فقه، و پردازش مسائل نوپیدا که آثار فقهی را حجیم ساخته، مؤیدات مهم دیگری بر واقعیت مورداشاره است. بر این نکات، یک موضوع مهم نوپیدا را نیز بیفزایید و آن موقعیت جدید فقه در عرصه قدرت رسمی جامعه است که خود بهتنهایی برای ضرورت دوچندان بازخوانی فقه، کفایت میکند. این موقعیت و فضای جدید …
توضیحات بیشتر »راهنمای فهرست دروس خارج فقه و اصول حوزههای علمیه سراسر کشور در سال تحصیلی ۹۵-۹۶
آنچه تقدیم میشود، فهرست جامع دروس سطح عالی (خارج فقه و اصول) و دروس مرتبط تخصصی حوزههای علمیه سراسر کشور در سال تحصیلی ۹۵- ۹۶ است که با درج نام هر درس(کتاب)، استاد، مبحث درس، زمان و مکان درس تنظیم شده و مطابق هر سال، در اختیار علاقهمندان قرار میگیرد. ملاحظات: این فهرست، جنبه اطلاعرسانی دارد و برای تأیید و یا اطلاع از رسمیت آن، لازم است از مراکز مدیریت حوزههای علمیه استعلام شود. همچنین دروس مراکز تخصصی، دانشگاهی و حوزوی که علامت(*) دارند، اختصاص به طلاب مراکز مربوطه دارد. ترتیب دروس جداول برای حوزههای علمیه قم، خراسان رضوی، اصفهان …
توضیحات بیشتر »ممنوعیت ورود غیرمسلمان به مسجد؛ تبعیض نژادی یا حکم الهی؟ / علیرضا اباذری
شبکه اجتهاد: مسائل و امورات مبتلابهی در جوامع اسلامی وجود دارد که دغدغه علما و فقها بوده و در ادوار مختلف، سعی کردهاند بهگونهای با آنها مواجه شوند. در دنیای سنتی که ارتباطات کمتر بود، شاید برخی از این مسائل کمتر در مناطق مرکزی مسلماننشین مشهود بود، شهرهایی مانند بغداد، نیشابور، قم، کوفه، حلّه و … با مسئلهای که مطرح میکنم کمتر مواجه بودند، اما در مناطق مرزی و مواجهه با پیروان ادیان و مذاهب دیگر، این مسائل بیشتر ذهنها را مشغول میکرده و فقها سعی داشتند راهکاری برای آن بیندیشند؛اما در شهرهای مرکزی، یهودیان، مسیحیان و زرتشتیان در بعضی …
توضیحات بیشتر »تفاوت «منفعت» و «مصلحت» در فقه امامیه/ محمد واعظی
شبکه اجتهاد: آیا «منفعت» همان «مصلحت» است و در نتیجه فقط تقابل «مصلحت» با «مفسده» معنا دارد و دیگر تقابلها نیز به آن ملحق میشود؟ برای صحت یا سقم این مطلب باید مفردات مسئله مورد بررسی قرار گیرد. واژهی «منفعت» از نظر کاربرد با کلمات «مصلحت»، «صلاح» و «خیر» عجین شده و در لغت، خلاف مضرّت و به معنای «سود و فایده»، «نفع و حاصل»، «بهره و عائد» میباشد (لغتنامهی دهخدا، ۱۳/۱۹۱۵۴). راغب اصفهانی نیز واژۀ «نفع» را به چیزی تعبیر نموده که برای رسیدن به خیر از آن بهره میگیرند (معجم مفردات، ۵۲۳) و در مقابل «ضرر» به معنای …
توضیحات بیشتر »«وهن دین» به مثابه قاعدهای فقهی / بلال شاکری
شبکه اجتهاد: وهن دین میتواند برای اثبات حرمت برخی افعال انسان، به عنوان قاعدهای فقهی مطرح شده و مورد استفاده قرار گیرد. ادلهای نیز برای اثبات چنین قاعدهای وجود دارد. البته باید توجه داشت، ابتدا مفهوم وهن دین را به خوبی شناخت. در مفهومشناسی وهن دین باید دو نکته را مورد توجه قرار داد: شناسایی قیود مؤثر در تعریف وهن دین: زیرا عدم توجه به برخی قیود مؤثر در آن ممکن است موجب انکار این قاعده شود؛ تفاوت آن با برخی مفاهیم مشابه: وهن دین گاه با مفاهیم مشابهی همچون اهانت و تحقیر، استهزاء و تشنیع، استخفاف، هتک و وهن …
توضیحات بیشتر »مرکز تخصصی فقه؛ گزارهای تناقضنما! / میرزاعلی نعمتی
شبکه اجتهاد: حرکت حوزه بهسوی تخصصی شدن _که عمر درازی نیز ندارد_ اگرچه در ابتدای راه خود و دچار کاستیهای فراوان است اما فی حد ذاته پدیده بسیار مبارکی در حوزههای علمیه است که باید گامهای تکاملی خود را باقدرت بردارد. حال، سؤال اساسی این است که تخصصها کدامند و چگونه باید تعیین گردند؟ سادهترین پاسخ، این است که هر یک از علوم موجود حوزوی بهعنوان یک تخصص شمرده شود: فقه، تفسیر، حدیث، کلام، فلسفه و …؛ همان رویکردی که مبنای طراحی مراکز تخصصی حوزوی در عمر بیست و اندی ساله خود تاکنون بوده و بااینحال، ثمرات قابلتوجهی نیز نداشته …
توضیحات بیشتر »آیا وجود «ملاک» همیشه مساوی با جعل «حکم» است؟ / بلال شاکری
شبکه اجتهاد: احکام شرعی تابع ملاکات هستند و در این میان تفاوتی میان عدلیه و اشاعره نیز وجود ندارد. به عبارتی بر خلاف آنچه مشهور و معروف است اشاعره نیز قاعده تبعیت احکام از ملاکات را پذیرفتهاند، تنها تفاوت دو گروه در نحوه اثبات این قاعده است. عدلیه قاعده تبعیت را بر اساس استدلالهای عقلی و نقلی ثابت میدانند، اما اشاعره بر اساس استقراء آن را میپذیرند. این تفاوت در نحوه اثبات را میتوان ناشی از برداشتهای مختلف در رابطه حکم شرعی با ملاکات دانست و این اختلاف نظر در رابطه بین حکم شرعی و ملاکات، متأثر از مسئله …
توضیحات بیشتر »مواجهه تقلیلگرایانه با فقه از ایدئولوژی تا مهندسی
به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلاموالمسلمین حمید پارسانیا در مصاحبهای تفصیلی با هفدهمین شماره فصلنامه تخصصی علوم انسانی اسلامی صدرا با عنوان «مرگ جامعهشناسی! احیای فقه بهمثابه معرفت علمی اجتماعی؛ مواجهه تقلیلگرایانه با فقه از ایدئولوژی تا مهندسی» به بررسی فقه اجتماعی و ارتباط آن با با جامعه شناسی مدرن پرداخته است. گزیدهای از اولین بخش این مصاحبه تقدیم علاقمندان میشود: فقه اجتماعی زیرمجموعۀ فقه است و خصوصیات فقه را دارد. فقه در معنای مصطلح خود یک دانش تجویزی و انتقادی است؛ یعنی علمی است که احکام وضعی و تکلیفی افعال مکلفین را بیان میکند، و احکام تکلیفی اعم از واجب، …
توضیحات بیشتر »داعش مولود فقاهت منهای اخلاق / اصغر زارع کهنمویی
داعش محصول پلشتیهای انسانِ دوران حاضر است؛ محصول استفراغ همه دیکتاتورهای مدرن و مرتجع زمانه و به زبان صریحتر، چکیده تمام اراذلی است که از همه سوی جهان آمدند و دست بر گردنههای خاورمیانه کشیدند و هر یک نوع خاصی از کروموزوم خشونت را بر زمین حاصلخیز آن کاشتند. داعش موجود قدرتمندی است چون همه زشتیها و البته بدترینهای جهان را یکجا در نهاد خود دارد. داعش پدران بسیار دارد، اما محصول مادری بنام خاورمیانه است. هرچه هست، در متن و بطن این زمان و مکان رشد کرده و از هر چه شیره و ریشه در این رحم خونین بوده، …
توضیحات بیشتر »نظام پیشنهادی بازچینی ابواب فقهی / محمدمهدی کمالی
در قسمت پایانی یادداشت «چند نکته در باب نظم نوین فقهی» گفته شد: زندگی بشر چهار ساحت اصلی مختلف دارد؛ ساحت الهی یا عبادی، ساحت فردی، ساحت اجتماعی و ساحت طبیعی که هرکدام به زیرشاخههای بسیار متنوع و گستردهای تقسیمشده و بررسی و تتبع فقهی در آن زمینه را میطلبد. در نوشتار پیشِرو، علاوه بر ارائه نمودار پیشنهادی برای بازچینی ابواب فقهی چند نکته را نیز متذکر میشوم: از مباحث مطروحه در این نمودار، آنچه در کتب فقهی موجود به بحث گذاشتهشده است فقط مباحث فقه عبادی، فقه بازار، فقه زناشویی و تا حدودی بعضی از مباحث فقه فردی است، …
توضیحات بیشتر »«جهانشهر معنوی»، پارادایم و مدلی نوین در بازسازی تمدن اسلامی / علی الهی خراسانی
تحولات اخیر جهانی شدن به پیدایش شهرهای جدیدی انجامیده که از میزان نفوذ و اثرگذاری شگرفی برخوردار هستند. هرچند درباره چیستی و خصوصیتهای این «جهانشهرها» اختلاف نظر وجود دارد، همگی چند ویژگی را مشخصه این شهرها میشمارند: جمعیت زیاد که در دل خود تخصصها و مهارتهای زیادی را جا داده است و به همین دلیل نیز جهانشهر باید بتواند نیازها و خواستههای گروههای از نظر فرهنگی و سلیقهای متفاوت را برآورده کند. دارابودن مؤسسهها و امکانات پیشرفته در زمینه فعالیتهای اقتصادی و اطلاعاتی از دیگر ویژگیهای جهانشهرهاست. توجه به کثرتگرایی فرهنگی (مثلاً قومی، مذهبی، زبانی و …) از الزامات جهانشهر …
توضیحات بیشتر »جلوههایی از حضور مراجع، علما و روحانیون در دفاع مقدس/ فیلم
روحانیت شیعه در دفاع مقدس با حضور علما و حتی مراجع تقلید در خطوط نبرد و در کنار رزمندگان، بار دیگر ثابت کرد که همیشه و در همه صحنهها و لحظهها در کنار اقشار مختلف ملت قرار گرفته و خواهد گرفت. کلیپ کوتاه زیر، نمایش جلوههایی از حضور مراجع، علما و روحانیون در دفاع مقدس است.
توضیحات بیشتر »«فقه و مصرف» در آیینه پژوهش
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱۵) کتاب: بایستههای اقتصادی از دیدگاه فقهی و حقوقی[۱] به قلم دکتر محسن اسماعیلی بر اساس آموزههای دینی و حقوقی سامان یافته است. در این کتاب نویسنده به دیدگاه اسلام و ائمه علیهمالسلام دربارهی مصرف صحیح و پرهیز از اسراف و آثار زیانآور مصرفزدگی در احکام فقهی اشاره دارد و در بیست فصل به ضرورت اصلاح الگوی مصرف در قوانین و احکام پرداخته است. ضرورت اصلاح الگوی مصرف، اصلاح الگوی مصرف در قوانین، هنر و موهبت مدیریت مصرف، آمیختگی اقتصاد با معنویت و اخلاق، درآمد و مقولهای به نام برکت، مصرف و مسؤولیت …
توضیحات بیشتر »تجملگریزی = ریاکاری؟
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱۴) رابطهی بین صرفه جویی و الگوی مصرف چیست؟ آیا الگوی مصرف، بیانگر امری بیش از ترغیب مردم به صرفه جویی است؟ صرفهجویی یک برنامهی عملی است در عرصهی فردی و اجتماعی که از نتایج آثار اجرای الگوی مصرف است. لذا باید اول الگویی تنظیم و تدوین و ارائه بشود. در پاسخ سؤال دوم باید عرض کنم، ترغیب مردم به صرفهجویی یکی از مصادیق و از نمودهای عملی الگوی مصرف است. الگوی مصرف یک معنای جامعتر و وسیعتری دارد که تنها به عرصهی فردی محدود نمیشود و شامل عرصهی دولتی نیز میگردد که …
توضیحات بیشتر »اسراف همیشه «قبیح» نیست!/مهدی مهریزی
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱۳) اسراف؛ مفهومی عقلی است یا شرعی؟ نکتهی اول اینکه بحث اسراف یا چیزهایی از این قبیل، مفاهیم عقلایی است، یعنی مفهومی نیست که دین آورده باشد و ما بخواهیم آن را بکاویم . مثلاً ما مفهوم اسراف را از طریق روایت دریافت نکردهایم. یعنی وقتی که قرآن میفرماید: ان الله لایحب المسرفین؛ مخاطبش یک تلقی از اسراف دارد. میگوید خدا آنچیزی را که شما میفهمید چیست، دوست ندارد. نه اینکه بخواهد یک معنی جدیدی ایجاد و ابداع کند، لذا در همهی فرهنگها این مفاهیم عقلایی، که اسراف هم از این موارد است، …
توضیحات بیشتر »زهد: «سرکوب غرایز» یا «مصرف کم»؟
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱۲) آیا مراد از زهد و قناعت، کم مصرف کردن است یا دل نبستن به دنیا؟ مراد اصلی از زهد، بیرغبتی به دنیاست. در تاریخ قدیم داریم که عالمی از زهد صحبت میکرد، به او گفتند شما خودتان یک اسب به این گرانقیمتی دارید، چهطور از زهد صحبت میکنید؟ گفت اجازه بدهید تا به شما نشان بدهم. چند وقت بعد جنگی پیش آمد. گفتند که پول و اسلحه و اسب میخواهیم. در قدیم اسب برای جنگ نیاز بوده است. این زاهد بلافاصله رفت و اسبش را هدیه داد. ولی آن کسانی که اشکال …
توضیحات بیشتر »تجملگرایی و ذبح توحید
اختصاصی اجتهاد «مجله الکترونیکی فقه و مصرف» (۱۱) دین مبین اسلام با جعل قواعدی مانند «الناس مسلّطون علی أموالهم»، قایل به آزادی افراد در تصرفات مالیشان شده و از طرفی، با بیان حرمت اسراف، تبذیر، لباس شهرت، تجمل و مانند آن، توجه خود به جامعه و آیندهی آن را به رخ کشیده است. آیا این امر، سرگردانی اقتصاد اسلامی بین نگاه اومانیستی و سوسیالیستی را نمیرساند؟ فکر میکنم چون ذهنهای ما به فقه فردی عادت کرده است، وقتی مسایل، اجتماعی میشود، نمیتوانیم پیش برویم. انگار برایش جهت و دلیلی نمیتوانیم پیدا کنیم. ما خیلی راحت میتوانیم در یک حوزهی خانوادگی …
توضیحات بیشتر »