عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ضرورت ارائه ساختار و تقسیمی فراگیر و مبتنی بر معیار برای فقههای مضاف گفت: میتوان فقه مضاف را به چهار دسته کلان “فقه اشیاء و موجودات”، “فقه پدیدهها”، “فقه نهادها” و “فقه ساحتها” تقسیم کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین احمد مبلغی استاد خارج فقه و اصول و عضو مجلس خبرگان رهبری در نشستی علمی در مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه خواهران در قم اظهار کرد: پیرامون تاسیس فقه مضاف پرسشهایی وجود دارد که باید به آنها پاسخ داد. وی به ذکر این پرسشها پرداخت و گفت: آیا روند کنونی در ایجاد …
توضیحات بیشتر »بایگانی بلاگ
برگ برنده «فقه جواهری» از زاویه دید روششناسی استنتاج فقهی
حجتالاسلام شاهنوش با تبیین وجه ممیز فقه جواهری از دیگر روشهای استنتاج فقهی به بیان شرط استمرار این روش علمی در حوزه علمیه پرداخت. شبکه اجتهاد: اول شعبان مصادف است با روز وفات آیتالله شیخ محمدحسن نجفی که به علت نگارش کتاب معروف «جواهرالکلام» در میان اهل علم به «صاحب جواهر» معروف است. جایگاه والای این اثر علمی بهحدی است که با گذشت حدود دو قرن از فوت صاحبجواهر عظمت علمی آن افول نکرده است؛ چنانکه امام خمینی(ره) بارها بر توسعه و تتبع «فقه جواهری» تاکید کردند، از جمله اینکه فرمودند: «در مورد دروس تحصیل و تحقیق حوزهها، این جانب …
توضیحات بیشتر »ششمین شماره فصلنامه «جستارهای فقهی اصولی» منتشر شد
فصلنامه علمی پژوهشی جستارهای فقهی و اصولی ویژه بهار۹۶ اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی چاپ و منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، شماره ششمین فصلنامه علمی پژوهشی جستارهای فقهی و اصولی ویژه بهار۹۶ به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (شعبه خراسان رضوی) و مدیر مسئولی حجت الاسلام و المسلمین مجتبی الهی خراسانی و سردبیری دکتر حسین ناصری مقدم منتشر شد. این شماره فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، دربردارنده مقالاتی چون: قاعده انجبار ضعف سند با عمل مشهور، ضابطه مند سازی نظریه انقلاب نسبت، بازکاوی شمول حدیث رفع نسبت به شبهات حکمیه با محوریت سیاق …
توضیحات بیشتر »۳ نکته کمتر شنیده شده درباره «حلقات شهید صدر»
یکی از کتابهای نامآشنای دانشمند بزرگ حوزوی، شهید سید محمدباقر صدر، کتاب «حلقات» است که برای آموزش علم اصول در سه سطح مبتدی، متوسط و پیشرفته نوشته شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، این کتاب گرچه هنوز کتاب رسمی آموزشی علم اصول در حوزه نشده است؛ معمولاً استادان و طلابی که افکاری بهروزتر دارند، آن را درس میگیرند و میدهند. حلقات جایگزینی مناسب برای کتب خسته اصولی سالهاست که بحث اصلاح و تغییر متون آموزشی علم اصول در حوزه مطرح شده است و دیدگاههای گوناگونی در این زمینه وجود دارد و غالب مدرسان و پژوهشگران آشنا با شیوههای نو و …
توضیحات بیشتر »گزارشی از اقدامات انجمن «حدیث حوزه» در سال ۹۶
معاون آموزش و پژوهش انجمن حدیث حوزه گفت: طرح نیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث از سوی انجمن حدیث حوزه اجرا و طی آن دو هزار و ۸۰۳ موضوع پژوهشی مرتبط با حدیث استخراج و عرضه شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین علی فرهمندیان، معاون آموزش و پژوهش انجمن حدیث حوزه، به تشریح فعالیتهای این انجمن در سال گذشته پرداخت و گفت: یکی از کارهای ما در سال گذشته برگزاری کلاسهای حدیثخوانی ویژه طلاب و فضلای سطح عالی و خارج حوزه علمیه بود. وی افزود: مواد درسی ارائه شده در این کلاسها، متن کتابهای الکافی، نهجالبلاغه، صحیفه سجادیه …
توضیحات بیشتر »فقه حکومتی بدون نقش عقل ممکن نیست
شبکه اجتهاد: هفته دهم از دوره رویکردشناسی فقه حکومتی، هفته گذشته با ارائه حجتالاسلام والمسلیمن استاد ابوالقاسم علیدوست، رییس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم برگزار شد. علیدوست ابتدا بحث مفهومشناسی فقه حکومتی را مطرح کرد و گفت: فقه سه کاربست دارد؛ گاهی فقه دانشی است که در خدمت کشف شریعت است. فقه کاشف و شریعت مکشوف است. شریعت الهی و معصوم است اما فقه بشری و غیرمعصوم است. در شریعت تعدد اقوال و اختلاف نیست اما در فقه است. شریعت مقدس است اما فقه الزاماً مقدس نیست. گاهی فقه، به معنای عملیات استنباط احکام است. روششناسی فقه یعنی …
توضیحات بیشتر »اجتماعیسازی فقه در مواجهه با مسائل معاصر بر مبنای فقه جواهری
شبکه اجتهاد: مهدی کریمی دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی، پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در یادداشتی به امکان اجتماعی سازی فقه در مواجهه با مسائل معاصر بر مبنای فقه جواهری پرداخته است: فقه نیز مانند همه علوم دیگر در مسیر تطور و پیشرفت قرار دارد. سیر فقه از آغازین روزهای حرکت دینی رسول خدا صلی الله علیه و آله آغاز شد و تا امروز ادامه یافته است. تجلی فقه در دوران حضور معصومین در قالب بیان روایات و بحث بر سر موضوعات فقهی و تطبیق کلیاتی که در روایات بیان میشده است بر عناوین خارجی بوده است، بر این اساس …
توضیحات بیشتر »بردهداری، قبح ذاتی دارد/ قرآن را برای تدبر میخوانم، نه حوری و جنت!/ چون اسمم صدر و آخوند نیست، حرفهایم را نمیخوانید!
من خودم خیلی کم قرآن میخوانم روزی دو ساعت. برای حوری هم نمیخوانم، نه برای حوری میخوانم نه برای جنت. قرآن میخوانم برای دو چیزش، یکی ادبیات قرآن. الآن وارد ۷۳ سالگی شدم، چند روز قبل در فاعل و مفعول یک آیه گیرکرده بودم که این ضمیر چرا اینطوری است، در آخر، دیدم ضمیر شأن است. به ادبیاتش توجه میکنم. لذت از ادبیات قرآن، خودش لذت است. آدم حوری میخواهد چهکار کند؟ ثانیاً دقت میکنم. کم میخوانم که بتوانم دقت کنم. همینطور سریع چند جزء بخواند، هیچی هم نفهمد چه فایدهای دارد؟ کم میخوانم ولی دقت میکنم. به گزارش خبرنگار …
توضیحات بیشتر »معرفتشناسی علم فقه؛ آیا اصلاً فقه عصری معنا دارد یا پارادوکسیکال است؟
شیوههای زیستن در انحصار زیست مدرن نیست. بنابراین همچنان میتوان به سراغ فقه رفت و پیشنهاد پیامبر را کشف کنیم و براساس آن زندگی کنیم. پس من به دنبال فقهشناسی و معرفتشناسی فقه، بهمثابه یک دانش و معرفت؛ نه بهمثابه یک پدیده روانشناختی یا پدیده اجتماعی یا نهاد اجتماعی و… هستم. به گزارش خبرنگار اجتهاد، «چهارمین کارگاه آموزشی و پژوهشی فلسفه علم اصول» ویژه اساتید و طلاب سطح سه و چهار حوزه علمیه و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه از سوی مرکز تخصصی آخوند خراسانی(ره) و گروه پژوهشی فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدّنی با ارائه حجتالاسلام والمسلمین دکتر سید علی طالقانی، …
توضیحات بیشتر »فقه پویا؛ روایت حداقلی و حداکثری/ داود مهدویزادگان
شبکه اجتهاد: این گفتار به مناسبت سالگرد نامه تاریخی امام خمینی (ره) خطاب به علما و طلاب حوزههای علمیه در سال ۶۷ ارایه میشود. این نامه در همان سال به “منشور روحانیت” شهرت پیدا کرد و بخشی از آن درباره فقه پویا است. مباحثی که خواهد آمد ادامه بحث نظریه “دولت مکلف” است که در کرسیهای نقد نظریه پردازی طرح کردهایم. دستاورد سخن پاسخ به دو پرسش است: ۱- آیا فقه پویا به تحول رویکردی نیاز دارد؟ ۲- دلیل عدول برخی از پیروان فقه پویا از ادامه راه چیست؟ فقه پویا منتظر طرح مساله نمیماند بلکه خود در پی یافتن …
توضیحات بیشتر »عدم نگاه شبکهای به اجتماع، یکی از آسیبهای فقه موجود است/ الزامات شکلگیری فقه مضاف
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم بیا کرد: عدم نگاه شبکهای به اجتماع را یکی دیگر از آسیبهای فقه موجود دانست و گفت: یک فقیه وقتی میخواهد استنباط بکند، یک مسئلهای میکشد بیرون و مجزا و بریده از احکام و مسائل دیگر، آن را محل بحث قرار میدهد، بعد حکم و فتوایی میدهد که مطلق است. به گزارش شبکه اجتهاد، دوره آموزشی «رویکردشناسی فقه حکومتی» هفته گذشته با حضور حجتالاسلام والمسلمین احمد مبلغی، به همت مدرسه آفاق در قم برگزار شد. گزارش زیر خلاصهای از بیانات او در این دوره آموزشی است که در سه جلسه مطرح شده …
توضیحات بیشتر »نقش شیخ طوسی در تحول و گسترش علوم اسلامی
حضرت آیتالله مکارم گفت: در میان علمای بزرگ شیعه مرحوم شیخ طوسى از بزرگترین محدثان، فقیهان و مفسران شیعه است که شایسته است نقش آن عالم شهیر شیعه و مؤسس حوزه علمیه نجف اشرف در پیدایش و گسترش علوم اسلامی به خوبی مورد واکاوی قرار گیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیتالله ناصر مکارم شیرازی در نوشتاری نقش شیخ طوسی در تحول و گسترش علوم اسلامی را از منظر این مرجع تقلید مودر بررسی قرار داده که به شرح زیر است: بی تردید شیعه، در پیدایش و گسترش علوم اسلامى نقش مؤثّرى داشته است، بعضى معتقدند که …
توضیحات بیشتر »معیار حجیت فهم در علم اصول/ اصالت و ماهیت جامعه در خطابات شرعی
آیا حجیت معرفت به اکتشاف به واقع برمیگردد، معرفتی که مطابق با واقع باشد حجت است و طریق اکتشاف هم مثلاً در علوم تجربی برهان است؟ حجیت فهم به کجا برمیگردد؟ از جمله حجیت فهم از منابع دینی، آیا حجیت فهم در عرصههای مختلف منطقهای مختلفی دارد یا خیر؟ به گزارش شبکه اجتهاد، دوره آموزشی «رویکردشناسی فقه حکومتی» هفته گذشته با حضور حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمدمهدی میرباقری رئیس فرهنگستان علوم اسلامی، به همت مدرسه آفاق در قم برگزار شد. گزارش زیر خلاصهای از بیانات ایشان در این دوره آموزشی است که در سه جلسه مطرح شده است. استاد میرباقری با طرح …
توضیحات بیشتر »ثبتنام سومین کارگاه آموزشی و پژوهشی «فلسفه علم اصول» آغاز شد
«سومین کارگاه آموزشی و پژوهشی فلسفه علم اصول» ویژه اساتید و طلاب سطح سه و چهار حوزه علمیه و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار میشود. به گزارش شبکه اجتهاد، در این کارگاه یک روزه که به همّت مرکز تخصصی آخوند خراسانی(ره) و گروه پژوهشی فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدّنی تشکیل خواهد شد، حجتالاسلام والمسلمین مجتبی الهای خراسانی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد با موضوع «اجتهاد در کشاکش مذاهب، از منبع معرفت تا روش کسب معرفت»» حجتالاسلام والمسلمین دکتر سعید ضیائیفر، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و عضو هیئت علمی پژوهشگاه …
توضیحات بیشتر »فقدان حضور فعال فقه در «قوانین» و «جامعه» محسوس است/ فتاوا باید کارآمد و پاسخگو باشد
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، «عدم حضور فعال فقه در جامعه» را یکی از آسیبهای فقه موجود برشمرد و اظهار کرد: فقه که واسط بین شریعت و انسان است به دلیل فاصله داشتن با انسان معاصر و شریعت فاقد حضور قابل توجه و فعال در جامعه – یا حداقل در بسیاری از لایههای آن- است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، چهارمین نشست «هماندیشی فقه حکومتی» با ارائه نظریه فقه حکومتی حجتالاسلام والمسلمین احمد مبلغی استاد خارج فقه حوزه علمیه و عضو مجلس خبرگان رهبری در جمع فضلای حوزه علمیه قم در دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد. استاد مبلغی در …
توضیحات بیشتر »نص گرا بودن فقه را قبول ندارم
اختصاصی شبکه اجتهاد: به باور برخی، تمدن در ذات خود، همسانی با شرایط روز را در بردارد، بنابراین با صرف تمسک به نصوص شرعی که متعلق به زمانی دور از زمان فعلی هستند، نمیتوان تمدنی را برای امروز طرحریزی کرد. این موضوع را با حجتالاسلام والمسلمین علی رحمانی، رئیس مرکز تخصصی آخوند خراسانی دفتر تبلیغات اسلامی مشهد در میان گذاشتیم. او اما پیشفرض بحث، یعنی وجود رویکرد نص رایانه در فقه را به چالش کشید. استاد حوزه علمیه مشهد، فقه را دارای ادوار و تطورات مختلفی میداند که نصگرایی تنها یکی از آن ادوار است. اجتهاد: آیا با رویکرد نصگرایانه …
توضیحات بیشتر »کتابهای فقهی و اصولی «شهید اول» از آثار ماندگار در همه ادوار است
نویسنده کتاب «الشهیدالاول: محمدبن مکی العاملی، حیاته و آثاره(م۷۸۶)»، یکی از علل ماندگاری این شخصیت را تالیف آثار علمی و کتابهای تراز اول در حوزه فقه و اصول دانست و گفت: این کتابها جزو مهمترین آثار این حوزه بوده و تا روزگار حاضر نیز بهعنوان منبع پژوهشی و کتاب درسی مورد استفاده قرار میگیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «الشهیدالاول: محمدبن مکی العاملی، حیاته و آثاره(م۷۸۶)»، تالیف حجتالاسلام والمسلمین مختاری در گروه دین و شاخه «سیره معصومین» از سی و پنجمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی، بهعنوان یکی از ۹ نامزد نهایی دریافت جایزه معرفی شده است. حجتالاسلام رضا …
توضیحات بیشتر »روششناسی فقهی مکتب نجف و مکتب قم در گفتگو با استاد علیدوست
شبکه اجتهاد: چیستی مکتب قم و مکتب نجف و ویژگیهای روششناختی این دو مکتب در دانش فقه و اصول موضوع گفتوگو با استاد علیدوست است. او آیتالله بروجردی را بهعنوان نماد مکتب قم و آیتالله خویی را بهعنوان نماد مکتب نجف در نظر میگیرد و بحث خود را حول نگرشهای اجتهادی آنها مطرح میکند. علیدوست البته خود تمایل به مکتب قم دارد و گاهی هم از منظر مدافع قمیها سخن میگوید و نگرانیهایی در این باره دارد که در گفتگو با مباحثات مطرح میکند. عضو جامعه مدرسین قم و استاد درس خارج حوزه از نبود ارتباطهای علمی بین حوزه قم …
توضیحات بیشتر »نظریهای نو پیرامون جایگاه عناوین اصلی در فرایند استنباط/ محمدجواد فاضل لنکرانی
شبکه اجتهاد: در شریعت و منابع فقه مواردی را مشاهده میکنیم که احکام روی یک عناوینی آمده، مثل حکم حرمت که روی عنوان غنا یا شطرنج ذکر شده است. با مقداری تتبع مییابیم این عناوین خود زیرمجموعهی عناوین دیگری هستند که آن را عناوین فوقانی مینامیم. شارع غنا را تحت عنوان لهو الحدیث، یا قول زور و بالاتر از آن تحت عنوان باطل قرار داده است. اینجا فقیه باید چکار کند؟ آیا بر همان عنوانی که در لسان ادله وارد شده جمود کرده و بگوید این غنا به عنوان خودش یعنی غنا بودن حرام است؟ یا اینکه باید تمام ذهن …
توضیحات بیشتر »تفاوتهای روش اجتهاد در معاملات و عبادات
هیچ عبادتی صحیح نیست مگر دلیلی از شارع بر صحت آن داشته باشیم؛ یعنی اصل اولی عدم صحت عبادت است مگر دلیلی بر صحت آن داشته باشیم؛ و در معاملات برعکس میباشد یعنی قاعده اولی آن است که معامله عقلایی صحیح است مگر دلیلی از شارع بر عدم اعتبار آن داشته باشیم. به گزارش شبکه اجتهاد، در راستای نشستهای نظریهپردازی دینی، نشست علمی «تفاوتهای روش اجتهاد در معاملات و عبادات» با ارائه حجتالاسلام والسلمین سعید ضیاییفر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در موسسه فرهنگی فهیم با حضور اساتید، فضلا و طلاب حوزه علمیه قم برگزار شد. در …
توضیحات بیشتر »انتشار نسخه الکترونیکی کتاب «حقیقت حکم شرعی در اصول فقه»
کتاب «حقیقت حکم شرعی در اصول فقه» به قلم بلال شاکری به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی چاپ و نسخه الکترونیکی آن توسط کتابخوان همراه پژوهان تهیه و عرضه شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مباحث حکمشناسی از دیرزمان توجه اصولیان را به خود معطوف ساخته است؛ اما اصولیان معاصر توجه ویژهای به این مباحث دارند؛ بهگونهایکه آخرین ساختارهای علم اصول بر اساس حکم شرعی نظام یافتهاند. شناخت حقیقت و ماهیت حکم شرعی پایه و اساس مباحث حکمشناسی است؛ چرا که تا حقیقت حکم شرعی تحلیل و شناسایی نشود، تدقیق و تحلیل در سایر مباحث مرتبط با حکم شرعی میسر …
توضیحات بیشتر »تصاویری از کرسی نظریهپردازی «اعتباری بودن قضایای اصول»
شبکه اجتهاد: کرسی نظریه پردازی علمی با عنوان «اعتباری بودن قضایای اصول» با حضور اساتید و صاحبنظران، به همت انجمن اصول فقه در سالن انجمن های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد.
توضیحات بیشتر »فقه تمدنی، بزرگترین ظرفیت تقریب مذاهب
اختصاصی شبکه اجتهاد: حجتالاسلام والمسلمین دکتر احمد مبلغی، استاد خارج فقه و رئیس مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی، در این گفتگو از جایگاه فقه تمدنی در تقریب مذاهب سخن گفته است. به باور رئیس پیشین دانشگاه مذاهب، فقه تمدنی، مهمترین ظرفیت را در تقریب بین مذاهب دارد. عضو مجلس خبرگان رهبری معتقد است: هنوز به فقه تمدنی و جایگاه آن در تقریب، آنچنانکه شایسته است، پرداخته نشده است.
توضیحات بیشتر »چرا «گذر از فقه» شدنی نیست!/ داود فیرحی
داود فیرحی استاد حوزه و دانشگاه در مجموعهای از یادداشتها و در پاسخ به مجتهدشبستری به تبیین این مدعای خود پرداخته که چرا گذار از فقه شدنی نیست؟
توضیحات بیشتر »نسخه الکترونیکی کتاب «مأخذشناسی جامع فقه اسلامی» عرضه شد
مأخذشناسی حاضر شامل اطلاعات منابع مکتوب و چاپی دانش فقه اعم از کتاب، مقاله و پایاننامه است که از کتابخانههای مختلف در ایران و کشورهایی از جمله انگلستان، لبنان، امارات و عراق به دست آمد و بر اساس نام پدیدآورنده ترتیب یافت.
توضیحات بیشتر »کتاب جامع اصول فقه؛ ویژه دانشجویان و داوطلبان آزمونهای حقوقی
طرحِ انبوهی از مثالهای حقوقی و غیرحقوقی برای درک راحتِ مطالب منطقی و اصولی، راهکار مناسبی است که که برای انتقال مفاهیمِ اصولی در این کتاب استفاده شده است.
توضیحات بیشتر »رفتارشناسی «شیخ انصاری» با محوریت حدیت تسلط
استاد علیدوست در این نشست با نگاه سیستمی به بحث ورود فقها در باب معاملات با بیان چهار مقدمه و پنج مبحث مرتبط با موضوع «رفتارشناسی شیخ اعظم، ترسیمگر شناخت کلی از موضعگیری شیخ در بحث تسلط» بود و در این خصوص برخی از دیدگاههای شیخ را مورد نقد و بررسی قرار داد.
توضیحات بیشتر »«فقه و تمدن»؛ هفتمین مجله «شبکه اجتهاد» منتشر شد
نقش فقه در پیریزی تمدن اسلامی، موضوعی است که نظرات متفاوتی درباره آن وجود دارد که هرکدام در جای خود، ارزشمند و قابل تأمل است. این مجله، تلاش میکند تا فضایی برای نگریستن به این نگاهها در کنار یکدیگر فراهم آورد.
توضیحات بیشتر »عرفی شدن فقه، مذموم نیست
اختصاصی شبکه اجتهاد: حجتالاسلام والمسلمین کاظم قاضیزاده، زاده ۱۳۴۰ تهران است. نبوغ او وقتی بیشتر نمایان شد که در ۱۶ سالگی به دانشگاه وارد شد و در رشته فیزیک مشغول به تحصیل گردید. وی پس از وقوع انقلاب فرهنگی، وارد حوزه علمیه قم شد و تاکنون نیز در آن ماندگار شده است.
توضیحات بیشتر »درباره زوائد علم اصول نباید فقط چرتکته و قیچی نقد دست گرفت/ کارشناسان باید نظر دهند
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: درخصوص اینکه چه بحثی زائد است و کدام نیست نباید چرتکه انداخت بلکه باید گروهی کارشناس انتخاب و تمامی مراکز به صورت هماهنگ ـ نه صرفا یک مرکزـ اقدام به این کار کنند.
توضیحات بیشتر »