دیدگاه و گزارش

نکته تعجب برانگیزی که در عمق قضیه نهفته است، تاثیر روانی اجماع بر محققان و متفکران است. یعنی کسی که به خاطر اجماع، از ادله چشم پوشی می‌‌کند، در واقع در خود ادله شک وارد کرده است و این امری است که اتفاق افتاده است. به طوری که می‌‌توان گفت که مقوله مسلمات و اهمیت تاسیس نظام جدید، نقش مهمی را در عرصه کلام پیدا کرده است. علامه طباطبایی نتیجه‌ی بررسی‌هایش را در باره‌ی اجماع ـ به عنوان اصلی علمی ـ در چند محور بیان می‌کند. شبکه اجتهاد: در اینجا می‌‌خواهیم به این سوالات پاسخ دهیم: آیا امکان دارد که …

اگر دولت را به‌عنوان شخصیت حقوقی لحاظ کنیم، حکومت در قبال واقعه قابل‌کنترل ضامن است؛ اما اشخاص، یعنی کارگزاران ضامن نیستند؛ اما اگر حکومت را به‌عنوان شخصیت حقیقی تحلیل کنیم، شخص حاکم ضامن است و اگر ارتباط بین کارگزاران را با حاکم تفویض ولایت از ناحیه حاکم بر اساس سلسله‌مراتب حکومتی به این‌ها بدانیم و هر پست و موقعیتی از یک حدی از ولایت برخوردار باشد و حکومت هم شخصی باشد، آن فرد در حوزه‌ای که عمل می‌کرده است، ضامن است اما اگر غیرقابل‌کنترل بوده باشد، یا دولت دارای امکانات کافی نبوده و درعین‌حال هم نمی‌توانسته آن را تأمین کند. …

پاداش‌ها و امتیازاتی که برای همه آدم‌ها مطلوب است در چند چیز خلاصه می‌شود و معمولاً هم در عالم هستی کم توزیع‌شده است. یکی قدرت یا اقتدار است. یکی دارایی یا ثروت است. یکی منزلت یا پرستیژ است. پس منزلت که محل بحث ماست، جزء پاداش‌های اجتماعی است. موقعیت را انسان باید احراز کند و آن موقعیت احرازشده برای انسان، آورده‌هایی دارد. بعضی‌ها فراغت و آسایش را هم اضافه کرده‌اند. جالب این است که انسان‌ها حتی موقع مرگ که یک امر غیر اختیاری است، امتیازات منزلتی خود را دارند. مثلاً کسی که از دنیا می‌رود، اگر آدم‌ بزرگی باشد، حتماً …

به نظر می‌رسد که مورد قاعده عدل و انصاف در حوزه دادرسی و مورد دعوا و اختلاف باشد. گرچه در ابواب مختلف نیز این قاعده جاری می‌شود ولی عمدتاً مورد قاعده، طرفینی است نسبت به یک حقی، نزاع می‌کنند. در مورد این سؤال باید گفت آن مالی که پیدا می‌شود چگونه است؟ آیا محل نزاع است یا نه؟ اگر محل نزاع باشد که نسبت به یک وسیله، دو نفر مدعی هستند، در اینجا گاهی خود آن مال، قابلیت تبعض دارد که می‌توان از قاعده عدل و انصاف استفاده کرد؛ اما گاهی این‌طور نیست. در اینجا می‌توان از قواعد دیگری مثل …

بعضی از این اموال لقطه و بعضی از آن‌ها مجهول‌المالک است. چون ملاک لقطه در بعضی از آن‌ها است و ملاک مجهول‌المالک در بعضی دیگر. نمی‌شود گفت همه آن‌ها لقطه است یا همه آن‌ها مجهول‌المالک است. پس بعد از یافتن این اموال چون شخص علم دارد اجمالاً به اینکه یا لقطه است یا مجهول‌المالک باید در مکان امن و در دست امینی گذاشته شود و تعریف شود و اعلام شود تا صاحبان آن‌ها به آنجا و آن شخص مراجعه کنند. اختصاصی شبکه اجتهاد: سیلهای اخیر کشور، علاوه بر وظیفه امدادرسانی که متوجه تمام مردم کشور از جمله روحانیون و طلاب …

حجت‌الاسلام سیدجعفر صادقی فدکی سه نوآوری در کرسی «توسعه قلمرو تشریع در قرآن کریم» مطرح کرد؛ نوآوری در افزایش تعداد آیات‌الاحکام به نیمی از آیات قرآن کریم، توسعه فقهی به حریم عقاید و اخلاق و توسعه برداشت‌ها از آیات‌الاحکام از نظریات وی بود که در این جلسه به نقد و بررسی گذاشته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی شامگاه دوشنبه، دوم اردیبهشت‌ماه، شاهد برپایی پیش اجلاسیه کرسی «توسعه قلمرو تشریع در قرآن کریم» با حضور ارائه‌دهنده، ناقدان و داوران بود. حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم در ابتدای این کرسی با اشاره به برخی کار‌های علمی حجت‌الاسلام سیدجعفر …

اگر دچار شتابزدگی در عرصه فقه مضاف شویم در آینده نیازمند پروژه‌هایی برای رهایی از عواقب این شتابزدگی خواهیم بود و معلوم نیست که بتوانیم به نتیجه برسیم. فقه مضاف در مرحله گذارندن تأسیس، تألیف و تکمیل است به همین دلیل تعریف آن نیز هنوز به درستی مشخص و بررسی نشده است؛ به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، در هفتمین نشست از سلسله نشست‌های فقه مضاف با موضوع «فقه الاجتماع» که در دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان بگزار شد، ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این نشست، به تبیین و تعریف مبانی و مباحث فقه الإجتماع پرداخت که مشروح سخنان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مدتی است عادت کرده‌ایم با طرح عناوینی که توضیح روشنی هم در مورد ماهیت و کیفیت آن‌ها وجود ندارد، برخی امور را کم‌ارزش و برخی دیگر را ارزشمند نشان دهیم. از جمله‌ی آن‌ها «فقه فردی» یا «فقه جزء نگر» در مقابل «فقه نظام» یا «فقه تمدنی» است. قریب به پنج دهه از طرح موضوع «فقه نظامات» می‌گذرد، اما توجه جدی به آن در حوزه‌های علمی ایران کمتر از دو دهه است که آغاز شده است. البته تا وقتی که منظور از «جدی» این باشد که اهتمام اشخاص و پژوهشگاه‌ها به آن زیاد شده است، نه اینکه الزاما …

اختصاصی شبکه اجتهاد: تعمیق دانش روش‌شناسی یکی از ضروریات لازم برای حوزه‌های علمیه است و در صورتی که این دانش(روش‌شناسی) در حوزه‌های علمیه شکل بگیرد قدرت ابداع و ابتکار فقهای ما نیز افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین روش‌شناسی باعث توسعۀ علم خواهد شد، و بی‌تردید آنچه که می‌تواند تولید علم و دانش را به سمت پاسخگویی به مسایل زمانه بکشاند روش علم است. مجموعۀ فرارو، ۲۵ رکورد از کتب (و اندکی مقالۀ) فقهی و اصولی است که در سالیان اخیر در حوزۀ روش نشر یافته‌اند. با اهتمام میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی (وابسته به قطب‌های راهبردی دفتر تبلیغات اسلامی) …

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان با اشاره به وضوح نقش مهم حدیث در علم اصول و به ویژه علم فقه، بیان کرد: علوم حدیثی به عنوان مقدمه محسوب می‌شود که اگر بدان اهمیتی داده نشود، فقه اساسی پیدا نمی‌کند زیرا فقه احکام شرعیه‌ای است که عملا باید انتساب آن به شرع اثبات شود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله مهدی مروارید، عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان، در دیدار با گروه رجال پژوهی این حوزه ضمن تقدیر از دغدغه این گروه و فعالیت‌های آن گفت: اینکه عزیزان به فکر تقویت مقدمات فقه و اجتهاد بوده و به دنبال آن در …

نهاد مرجعیت علی‌رغم جایگاه والا و مقدسش، قابل نقد و سنجش است و این ارزیابی و نظارت تنها در صورتی منطقی، معقول و از منظر علمی مقبول است که از جانب عالمان تیزبین، صاحب بصیرت و امین صورت بگیرد. شبکه اجتهاد: روز آخر فروردین، سالروز صدور بیانیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درباره نامشروع بودن تقلید از ‌آیت‌الله سید کاظم شریعتمداری است. این بیانیه، نشان داد که تصور نهاد مرجعیت به عنوان، جایگاهی مطلق العنان و فراتر از دسترس نقد، در میان معارف شیعی جایی ندارد. این نهاد، علیرغم جایگاه مقدس و والایش در معارف شیعی و برخلاف زعم مسیحیت …

شبکه اجتهاد: بحث موسیقی ابهاماتی دارد، ابهاماتی از جنبه موضوع شناسی، صدور حکم، تطبیق برای مکلفین، تفکیک نکردن آواز از موسیقی، تفکیک نکردن انواع موسیقی‌های حلال و حرام و این واقعیت است و کاری که ما در موسیقی کرده‌ایم، طرح بیست گانه‌ای است که هدفش پوشش این خلأها و ابهامات است. فقه شیعه با غنای منابع، قابلیت رشد و پویایی و بالندگی بدون وفقه در هر عصر و زمانی را دارد و پویایی و تطور فقه، رابطه عمیقی با شیوه و منهج ارائه مباحث فقهی دارد، به همین دلیل نیز شناخت منهج فقهی هر فقیه و هر دوره فقهی، تأثیر …

اگر نتوانیم موضوع شناسی کنیم احتمالاً همبستگی بین ارزش‌ها و زندگی کم می‌شود و اگر تضادی بین ارزش‌ها با زندگی پیدا شود، تعداد کمی هستند که ارزش‌ها را نگه‌دارند و بخش بزرگی به زندگی می‌چسبند و لذا هستی و نیستی فقه به این تصمیم وابسته است که فقه رابطه‌اش را با علوم انسانی روشن کند. نه می‌تواند نفی کند و نه می‌تواند خودش زندگی را رها کند. چون مسلمان‌ها نمی‌توانند فقه را رها کنند. به نظر من، این فقه جدید، بخشی از آن هم در این حوزه است؛ یعنی اگر این حوزه‌ها شناسایی شوند، اگرچه ظاهر جدیدی دارند ولی احکام …

گاهی در تعبیرات فقها آمده که وقتی می‌خواهند یک رأی و نظری را نقد کنند و کنار بگذارند می‌گویند مستلزم فقه جدید است و همین کافی است برای اینک یک رأی اعتبار خود را از دست بدهد. یک‌وقت شما یک نظریه و یک احتمال را با ادله شرعی و حجج می‌سنجید و می‌گویید این فتوا برخلاف کتاب و سنت و اجماع یا شهرت بین قدما است، این حرف معقولی است؛ اما درجایی که هیچ‌یک از این حرف‌ها نیست و فقط مشکلش استلزام فقه جدید است، آیا باید آن رأی و نظر را کنار بگذاریم؟ به نظر من تا این مشکل …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) اظهار کرد: سؤال اصلی این است که علم بماهو علم، وقتی به نتیجه رسید آیا فقه حق ورود دارد یا اینکه باید بگوید در عناوین ثانویه دخالت ندارم؛ معتقدم که نمی‌توانیم بگوییم اگر چیزی مربوط به امور تکوینی است فقه نمی‌تواند در آن دخالت کند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدجواد فاصل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، امروز، ۲۵ فروردین‌ماه، در مراسم تجلیل از پایان‌نامه «جایگاه فقهی انرژی درمانی و هیپنوتیزم» در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) گفت: انتظار از فضلای مرکز فقهی این است که موضوعات جدیدی را که فقه ظرفیت ورود به آن …

مجری پروژه تحقیقاتی «حجیت و کارآمدی» گفت: کار ما در این پروژه بیشتر ناظر به کارآمدی حکم است، نه ناظر به کار آمدی فقه، که بخواهیم فقهمان را کارآمد کنیم و یا بگوییم فقه ناکارآمد چیست؛ بلکه مقصود ما کارآمدی یک حکم شرعی در یک موضوع است که اگر یک حکم شرعی در یک موضوعی تلقی ناکارآمدی از آن بشود، چه باید بکنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی اکبریان «مدیر گروه فلسفه فقه و حقوق پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی » به معرفی پروژه تحقیقاتی خود با عنوان «حجیت و کارآمدی» از پروژه‌های …

پروژه تصحیح مجموعه اجازات روایی زیدیه طرحی دراز دامن است که چند سالی کار بر روی آن آغاز شده است و بخش‌هایی از آن به صورت مقالاتی در ژورنال‌های خارجی منتشر شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این پژوهش مطالعه‌ای همه جانبه درباره انتقال آثار زیدیه از ایران به یمن در سده‌های میانه اسلامی و تصحیح تعداد زیادی از متون اجازات زیدیه به شیوه انتقادی است. بنابر این گزارش، در این چارچوب نسخه‌های زیادی از اجازات زیدی بر اساس مجموعه‌های مختلف اجازات و از جمله مجموع الاجازات تألیف احمد بن سعد الدین المسوری مورد استخراج، تصحیح انتقادی و تحلیل قرار …

شبکه اجتهاد: بررسی دامنه بهره‌گیری از فلسفه در اصول از پیچیده ترین مباحث است؛ به گونه‌ای که ارایه دیدگاهی دقیق در این زمینه می‌تواند تا سر حد یک نظریه ارزیابی و اعتبار شود.

اختصاصی شبکه اجتهاد: گزارش پیش رو نگاهی به مهم‌ترین رویدادهای مرتبط با فقه و اجتهاد در سال گذشته (۹۷) دارد که در زمان وقوع، ایجادکننده جریاناتی بودند که تا مدتی رسانه‌ها و مخاطبان پیگیر این موضوع را تحت تأثیر خود قرار دادند. راه اندازی کارگاه‌های مشق اجتهاد اواسط تیرماه دبیرخانه طرح ملی «روشمندسازی علوم اسلامی» با همکاری معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان، نوبت اول از فاز فقه پژوهی، طرحی تحت عنوان «مشق اجتهاد» را آغاز کردند. این طرح در قالب کارگاه به دنبال روشمند کردن علوم اسلامی و پرهیز دادن این علوم از شلختگی در بیان نظریات آن علم، روش‌های …

شبکه اجتهاد: چندی پیش مصطفی قناعتگر در یادداشتی با عنوان «به وقت نجف» که از سایت مباحثات منتشر شد، از زاویه‌ای خاص تعطیلات و مدت درس خارج حوزه علمیه قم و نجف را مورد مقایسه قرار داد. نوشتار حاضر، در پاسخ به یادداشت به وقت نجف می‌باشد که در ادامه می‌خوانید. نجف دیارى که شاید در روی زمین عدیلى نداشته باشد و شهرى که برکت وجود امیرالمؤمنین(ع) زندگى در آنجا را به شیرین‌ترین لحظات تبدیل می‌کند و حوزه‌اى که نخستین حوزه علمیه شیعیان است. حوزه علمیه‌اى که که در سدهٔ چهارم قمری در کنار مضجع نورانى امیرالمؤمنین(ع) توسط شیخ طوسى(ره) …

شبکه اجتهاد: معروف است که درس خارج اصول آیت‌الله خویی حدود ۶ سال به طول می‌انجامید. این را از تاریخ انتهای دوره‌ی دوم (الهدایه فی الاصول ۱۳۶۹ق) و دوره‌ی سوم (دراسات فی علم الاصول۱۳۷۵) نیز می‌توان آگاه شد. البته برخی دوره‌ها به بیش از ۶ سال نیز می‌رسید. در نگاه ابتدایی، می‌توان این ایراد را به دروس خارج اصول در داخل ایران گرفت: «وقتی محقق خویی که بی تردید از بزرگترین اصولیانِ تاریخِ اجتهاد شیعی است، درس اصول خویش را در ۶ سال به انجام رسانده است، درس‌های ۱۰ الی ۱۵ ساله‌ی خارج اصولِ برخی مجتهدین چه توجیه و ضرورتی …

محقق و پژوهشگر حوزوی گفت: اگر خداوند را همچون قانون‌گذار به حساب بیاوریم و شریعت را همچون قانون، ویژگی‌های شریعت همچون قانون خواهد بود. همان طور که قانون خطاب آن به عنوان شهروند است نه به اشخاص، خطابات قانونیه هم به مکلف است چه الان مکلف موجود باشد و چه نباشد ،چه عاجز باشد و چه قادر باشد. شبکه اجتهاد: با توجه به اهمیت بحث خطابات قانونی و به منظور تبیین نظریه امام راحل در این عرصه پایگاه وسائل در این راستا مجموعه گفت‌وگوهایی را با اساتید حوزه علمیه قم ترتیب داد. استاد ابوالحسن حسنی محقق و پژوهشگر حوزوی یکی …

استاد دروس خارج حوزه علمیه قم با نقد روش شناسی اصول فقه آیت‌الله خوئی می‌گوید: موضوعی مثل میزان گستره شریعت در کفایه و اصول فقه آقای خوئی مطرح نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست استاد دروس خارج حوزه عملیه قم در نشست «واکاوی کتاب تقریرات درس خارج اصول فقه استاد مرحوم ابوالقاسم گرجی» گفت: مرحوم گرجی اوج جوانی آقای خوئی در حدود ۴۵ سال را درک می‌کند. دهه پنجاه برای یک عالم پرفایده ترین و پربازده ترین دهه به حساب می‌آید. آقای گرجی هم در حدود بیست و دو سه سالگی در اوج دوران تحصیل دانشجویی ست. …

مولف کتاب «مناهج الفقهاء فی علم الرجال و دورها فی الفقه» با اشاره به اینکه در این اثر، برتری منهج وثوق صدوری بر منهج وثوق سندی نشان داده شده است، ابراز کرد: در بررسی مناهج رجالی با دو منهج مختلف برخورد می‌کنیم. قدمای ما منهج وثوق صدوری را پذیرفته بودند به این معنی که احراز صدور روایت از معصوم برای قبول روایت نزد ایشان کفایت می‌کرد؛ حال این احراز ممکن است بر پایه سند، عمل قدماء، نقل سینه به سینه و یا کتاب باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی و معرفی کتاب «مناهج الفقهاء فی علم الرجال و دورها …

مدیر گروه آموزشی فلسفه و کلام اسلامی و عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی(ره) در دومین کارگاه معرفت شناسی فقه به مقایسه معرفت شناسی اصولیان شیعه و اهل سنت پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید علی طالقانی، عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی در دومین کارگاه «معرفت شناسی فقه» که پچندی قبل برگزار شد، به تبیین مطالب زیر پرداخت که توجه شما را به مطالعه آن جلب می‌کنیم. معرفت شناسی توصیفی عبارت است از توصیف معرفت شناسی دیگران و معرفت شناسی هنجاری یعنی آن گونه که سزاوار است. با فرض …

برای امام خمینی(ره) حس حضور معصوم اتفاق افتاد؛ یعنی همواره خود را در بحث‌های فقهی، در این مقام نگاه می‌کرد که اگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله الآن بودند؛ چگونه با مسائل برخورد می‌کردند، اگر معصوم و ائمه(علیهم السلام) بودند با مسائل فقهی چگونه برخورد می‌کردند، این حس باید در ما ایجاد شود، متأسفانه این حس در خیلی از فقها نیست؛ تصور فقهای ما این بوده که ما احکام تکلیفی و وضعی افراد را مشخص ‌کنیم، ولی اصلا دلیلی وجود ندارد که بگوییم مکلف فقط فرد است،دولت هم یکی از مصادیق مکلف است و در فقه سیاسی بحث …

مرحوم حائری شیرازی در بحث اهمیت علوم انسانی می‌گفت: حواستان باشد مسأله علوم انسانی حکایت بحث حکمیت است؛ به ما گفتند هر دو کنار بگذاریم، شما علی را کنار بگذارید و ما هم معاویه را؛ آن وقت چه کار کردند؟ آن‌ها بایدها و مطالب سکولار خود را در جامعه جهانی نهادینه می‌کنند و از ارزش‌هایشان براساس علوم انسانی دفاع می‌کنند. به گزارش خبرنگار شبکه اجتهاد، بیست و دوم اسفند ماه، نشست علمی «نقش علوم انسانی اسلامی در گام دوم انقلاب» با ارائه حجت الاسلام والمسلمین دکتر قاسم ترخان، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه و به همت مؤسسه حیات …

حجت‌الاسلام والمسلمین مقیمی گفت: عدم دقت در وجه نام‌گذاری توسط امام(ره) سبب شده است که برخی برداشت‌های اشتباهی از این نظریه پیدا کنند و بر اساس آن، آثار و کارکردهایی اشتباه برای آن در زمینه‌های اجتماعی و سیاسی قائل شوند و همین وجه اسم گذاری توسط امام(ره) آنها را به خطا انداخته است. به گزارش شبکه اجتهاد، امام خمینی(ره) یکی از فقهای برجسته تاریخ تشیع است و با توجه به نظریات راهگشا و مبنایی که در اصول دارد، می‌تواند معضلات و مشکلات فقهی عصر جدید و نظام اسلامی را چاره اندیشی کند. به منظور تبیین نظریات امام خمینی(ره) به ویژه نظریات …

زنان با مردان در فتح قله‌های علمی تفاوتی نمی‌کنند در مورد زهرای مرضیه (س) چنین است؛ تمام مقاماتی که معصومین دیگر دارند را ایشان نیز داراست آن‌هم در ترازی بالاتر. قطعاً هر زنی در جامعه وظائفی دارد همان‌طور که مردان دارند و باید بین وظائف خود جمع کنند. ما زنانی را داشتیم که توانستند بین این دو مهم جمع کنند و به مقامات علمی حتی اجتهاد برسند. وجود هزاران محقق زن عدد کمی نیست که توانسته‌اند بین این دو جمع کنند. اختصاصی شبکه اجتهاد: بعد از انقلاب اسلامی، تحول زیادی در حوزه علمیه خواهران به وجود آمد تا آنجا که …

استاد حوزه علمیه قم گفت: خطابات قانونیه را به خاطر تغییر اساسی که در نگاه به اصل تشریع ایجاد می‌کند و گستردگی آثار و پیامدهای اصولی و فقهی‌اش، به جای نظریه، می‌توان یک «اَبَر نظریه اصولی» نامید و روشن است که این ابر نظریه، گذشته از اهمیت زیادی که دارد، نشان‌گر نبوغ مبدِع و پردازندۀ آن هم هست. به گزارش شبکه اجتهاد، امام خمینی(ره) یکی از فقهای برجسته تاریخ تشیع است و با توجه به نظریات راهگشا و مبنایی که در اصول دارد، می‌تواند معضلات و مشکلات فقهی عصر جدید و نظام اسلامی را چاره اندیشی کند. به منظور تبیین نظریات …