در فقه اسلامی هبه به عنوان یکی از روش های تملیک غیر معاوضی اموال معرفی شده است. هبه از جمله عقودی است که در برخی موارد مانند هبه به خویشاوندان، شارع برای واهب، حق رجوع قرار نداده است. در این تحقیق پس از بیان اهمیت روابط خانوادگی در فقه به بررسی تعریف رحم، قرابت و نَسب در لغت و قرآن و فقه پرداخته شده است. برای تعیین مصادیق خویشاوند در فقه، سه نظر وجود دارد. مشهور فقها تعیین مصادیق را به عرف واگذار نموده اند. ممنوعیت رجوع از هبه به پدر و مادر حکمی اجماعی و تنها مخالف آن سید مرتضی است. مشهور فقیهان در مورد رجوع از هبه به فرزندان نیز قائل به ممنوعیت هستند. البته نظرات دیگری نیز وجود دارد که بیان شده است. رجوع از هبه به سایر خویشاوندان نیز مورد اختلاف فقیهان است. مشهور فقها رجوع به ایشان را هم ممنوع می دانند که ادله آنها قوی تر به نظر میرسد و در مقابل، متقدمین و قانون مدنی، رجوع را در این مورد جایز میدانند. در این مقاله تلاش شده است که انواع بخشش های به خویشاوندان (همسر و غیر همسر) از دیدگاه تاریخی ـ تحلیلی مورد بررسی فقهی قرار گیرد و در پایان نظر قانونگذار آورده شده و مورد ارزیابی قرار گرفته است.
نسبت دولت و فرهنگ، همواره از مهمترین و مناقشهانگیزترین مباحث در سیاستگذاری فرهنگی بوده است. دیدگاه‌های مختلفی نیز به فراخور مبانی و اصول خود، سعی در پاسخ به این مسأله داشته‌اند؛ پاسخ‌هایی که در طیفی از رویکردهای حداکثری و تصدیگرایانه تا رویکردهای حداقلی و حمایتگرایانه قرار می‌گیرند. اماآنچه که قبل از پاسخ به این سؤال باید روشن نمود، تبیین صورت دقیق مسأله دولت و فرهنگ است. در این مقاله بر اساس مدل ۳مرحله‌ای سیاستگذاری(تدوین، اجراء و ارزیابی)، مطالعات کتابخانه‌ای و گفتگو با صاحبنظران حوزه فرهنگ و سیاستگذاری فرهنگی، به تبیین صورت مسأله در مرحله اول؛ یعنی مرحله تدوین و سؤالی که باید بدان پاسخ گفت، پرداخته میشود. در پاسخ به سؤال طرحشده، استعاره «شیب اجتماعی» به عنوان راهبرد دولت در سیاستگذاری فرهنگی معرفی می‌گردد.
بررسی فقهی نگاه به تصویر و فیلم، تبیین انواع نگاه حلال و حرام، لزوم پژوهش جدی در روایات و تعارضات روابط زن و مرد، ضرورت جاری شدن روح دین در رسانه، ادعای محقق کرکی بر حرمت مجسمه‌سازی، نگاه به تصویر نامحرم در آیینه از منظر صاحب عروه و صاحب جواهر؛ از جمله موضوعاتی است که حجج‌اسلام سیدکریمی، جباران و شهریار بحرانی مطرح کردند. به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین نشست علمی «مؤلفه‌های تأثیرگذار فقه بر سینما» از سلسله نشست‌های دین و هنر، شامگاه چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت سال جاری، به همت انجمن مطالعات نظری هنر با حضور کارشناسان دینی و رسانه‌ای در …
شبکه اجتهاد: محققان و پژوهشگران می‌توانند برخی از مقالات و کتبی که در سال ۹۴ به موضوع فقه و رسانه پرداخته بودند را در این پست مشاهده کرده و توضیحات تکمیلی هر کدام را با کلیک بر روی عنوان آن مشاهده نمایند. علاقه‌مندان می‌توانند با کلیک بر روی هر یک از این عناوین، توضیحات تکمیلی، لینک دانلود و همچنین منبع خرید آنها را مشاهده کنند.
اهمیت امر به معروف و نهی از منکر در آیات و روایات تا حدی است که بسیاری از فقها این فرع دینی را از سویی مبنای انقلاب علیه حکومت های استبدادی و ایجاد نظام اسلامی و از سوی دیگر مهم ترین راهکار دوام و قوام حکومت می دانند. با این حال و علی رغم الزام اصل هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اجرای این واجب همگانی، هنوز زمینه لازم برای درک اهداف و جایگاه حقوقی آن نزد کارگزاران نظام و اندیشمندان حقوقی برای ترویج و نهادسازی و نزد افکار عمومی برای مطالبه و اجرا فراهم نشده است. به نظر می رسد تبیین مبانی حقوقی این فریضه اجتماعی، می تواند علاوه بر تحقق موارد یاد شده الگوی عقلی مناسبی را به سایر جوامع اسلامی ـ انسانی جهت تضمین ارزش های قانونی و اخلاقی ارائه دهد. بر همین اساس در این مقاله سعی شده است تا اولاً، دیدگاه های ارائه شده در مورد مبانی عقلی امر به معروف و نهی از منکر بازخوانی و نقد شود، ثانیاً، به اهداف مشترک آن با نهادهای حقوقی معاصر اشاره گردد و ثالثاً جایگاه برتر آن به لحاظ دارابودن مبنای موجه نسبت به نهادهای حقوق بشری معاصر به اثبات رسد.
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، احکام فقه مجازی را به پنج مبحث تقسیم کرد و گفت: درباره فضای مجازی دو نوع تکلیف به عنوان فقه کلان و فقه خرد داریم، و تفکیک میان این دو مسأله بسیار مهم است. برای دانستن فقه فضای مجازی باید نخست فقه ارتباطات را به خوبی تبیین کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله شیخ محسن اراکی دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، در نشست تخصصی موضوع شناسی فقه فضای مجازی که روز پنج شنبه در سالن جلسات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم برگزار شد، یکی از مهمترین کارهای حوزه‌های علمیه را استنباط …
ز جمله چالشهایی که در روزگار معاصر رخ نموده و اذهان بسیاری از متشرّعان را به خود مشغول داشته است، میزان ارج و احترام شرع مقدس نسبت به مخالفان مذهبی است. علّت بروز چنین تأمّلاتی، وجود فتاوایی خلاف قاعده است که بعضاً مستظهر به موافقت مشهور فقها میباشند. یکی از این فتاوای بحث برانگیز که در کثیری از کتب فقهی امامی دیده میشود، فتوا به جواز غیبت نسبت به مخالفان مذهبی است. مشهور فقیهان با تفسیری خاص از پارهای آیات کتاب مجید و با تمسّک به دیگر ادلّه فقهی، مناط در حرمت غیبت را «ایمان» دانسته و منصرف از کلمه مؤمن را شیعه اثنیعشری دانستهاند؛ بدین ترتیب مطابق مختار ایشان، غیبت غیرشیعیان از عمومات ادلّه حرمت غیبت خارج شده و مجاز شمرده میشود. نگارنده با بازخوانی ادلّه قول مشهور چنین نتیجه میگیرد که مستندات ارائهشده وافی به مقصود و کافی برای اثبات مدعای ایشان نیست. نویسنده معتقد است قائل شدن به اشتراط ایمان در تحقق حرمت غیبت، فاقد وجاهت شرعی است. این نظریه اگرچه مخالف برداشت مشهور فقیهان امامی است؛ لیکن برخی از متأخران را با خود همراه نموده است. ضمن اینکه نظریه مزبور برخلاف قول رقیب با اطلاقات ادلّه باب سازگار بوده و قواعد اولیه باب غیبت نیز آن را اقتضا مینماید.
نماینده بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه در قم، از آغاز پروژه تهیه کتاب استدلالی و نرم افزار جامع «فقه مدیریت شهری» به سفارش مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران خبر داد. حجت‌الاسلام مصطفی دٌری نماینده بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه در تهران و قم در گفتگو با «خبرنگار اجتهاد» به تشریح جزئیات پروژه «تنظیم نظامات فقهی مدیریت شهری» پرداخت و گفت: این پروژه طی قراردادی بین بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه و مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران منعقد شده است. وی با اشاره به اینکه آغاز پروژه از بهمن ۹۴ کلید خورده است و …
نشست علمی «مؤلفه‌های تأثیرگذار فقه بر سینما» با حضور کارشناسان در مرکز فرهنگی هنری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار می‌گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، از سلسله نشست‌های دین و هنر، نشست علمی «مؤلفه‌های تأثیرگذار فقه بر سینما» به همت انجمن مطالعات نظری هنر، روز چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت‌ماه ۹۵ ساعت ۱۷ برگزار می‌گردد. در این نشست علمی حجج‌اسلام والمسلمین سیدکریمی و جباران و کارگردان مطرح کشور شهریار بحرانی به ارائه نظرات خود خواهند پرداخت. مکان برگزاری نشست، خیابان صفائیه، کوچه ۲۱، مرکز فرهنگی هنری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می‌باشد.
نخستین نشست تخصصی «موضوع‌شناسی فقه فضای مجازی» با حضور آیت‌الله شیخ محسن اراکی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه در قم برگزار میشود. به گزارش شبکه اجتهاد، این نشست به همت مرکز تخصصی فقه نظام وابسته به دفتر آیت‌الله محسن اراکی و معاونت تبلیغ حوزه علمیه قم و با حضور طلاب و علاقه‌مندان و فعالان عرصه فضای مجازی برگزار خواهد شد. نشست تخصصی «موضوع شناسی فقه فضای مجازی» با سخنرانی آیت‌الله شیخ محسن اراکی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، و بررسی و تبیین ابعاد فقهی موضوعات فضای مجازی توسط حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی صرامی برگزار می‌گردد. گفتنی است، این …
فقه حکومتی اساساً بایستی برای حل چنین مناقشاتی یک مرکز سیستماتیک جامع و مانع تمهید کند تا حوزه فرهنگ و هنر به نحوی واکسینه شده و ناظری دقیق و خبره و هوشیار را به عنوان پشتوانه تئوریک و حتی عملیاتی خود داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، اخیراً در فضای رسانه‌ای کشور نامه مهم و دردآمیزی از سوی ۳۰ بازیگر زن منتشر شده است که بی‌تردید می‌توان از منظر فقهی هم بدان نگریست و لایه‌هایی از آن را که با این حیطه مرتبط است مورد کند و کاو و آسیب‌شناسی و بازخوانی قرار داد. در بخشی از این نامه، خطاب …
«رویکرد تعاملی و مثبت فقه شیعه با تکنیک‌های مدرن پزشکی در ارتباط با درمان ناباروری» در نشستی با حضور اساتید، کارشناسان و دانشجویان در قم پردیس فارابی دانشگاه تهران بررسی میشود. به گزارش شبکه اجتهاد، مرکز تبادلات علمی ـ پژوهشی حوزه علمیه قم و دانشگاه تهران و موسسه بین‌المللی آموزش‌های کوتاه مدت جامعه‌المصطفی‌العالمیه، نشست «بررسی رویکرد تعاملی و مثبت فقه شیعه با تکنیک‌های مدرن پزشکی در ارتباط با درمان ناباروری» را برگزار می‌کنند. این نشست با حضور و سخنرانی ورونیکا سوبوتکو (استاد مطالعات شرق شناسی دانشگاه بوهه میای غربی جمهوری چک)، دکتر علوی قزوینی (استاد دانشگاه تهران) و دکتر شجاعی …
آذرتاش آذرنوش: اگر من می‌خواستم این کتاب را بنویسم در ۷۰ صفحه کار را تمام می‌کردم، با جعلی بودن روایات کاری ندارم، گاهی روایات جعلی درست هستند اما به وقایع کامل اشاره نشده و بستر تاریخی ندارد، ایشان روایات را کنار هم می‌چینند و این کار بزرگ‌ترین ضرر او است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «حجاب در بستر تاریخ و فرهنگ عصر نزول» همراه با نقد کتاب «حجاب شرعی» با حضور امیرحسین ترکاشوند مؤلف اثر، آذرتاش آذرنوش به عنوان منتقد تاریخی، حسین داورزنی به عنوان منتقد جنبه فقهی و بهزاد حمیدیه به عنوان منتقد از لحاظ فرق و مذاهب، عصر …
از سوی شریعت هیچ دلیلِ معتبری بر منعِ بانوان از تصدیِ پُست‌های اجرایی، مدیریتی و ولایی اقامه نشده است، حتی از برخی موارد می‌توان استفاده کرد که بانوان از همان ابتدایِ عصرِ اسلام در امور سیاسی و اجرایی و نظامی مشارکت فعال داشته‌اند. پس اگر بانویی، دیگر شرایطِ تصدی‌گری امور اجرا، مدیریت و ولایت را داشته باشد، می‌تواند به این امر مبادرت ورزد. شبکه اجتهاد: تفاوت‌های میان زن و مرد از لحاظ‌های مختلف، یکی از بحث‌های جدی و داغ است که از دیرباز به مناسبت‌های گوناگون ذهن مردم را مشغول کرده است که به صورت شوخی و جدی، در مناسبت‌هایی …
نشست علمی «ضرورت و اهمیت فقه رسانه» با سخنرانی آیت‌الله حائری شیرازی و حجت‌الاسلام عبدالله جلالی پژوهشگر ارشد حوزه رسانه در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) قم برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، پنجاه و دومین نشست علمی معاونت پژوهش و دومین نشست تخصصی گروه فقه مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) رسانه با موضوع «ضرورت و اهمیت فقه رسانه» با حضور اساتید، فضلاء و طلاب حوزه علمیه قم برگزار شد. آیت‌الله حائری شیرازی، عضو مجلس خبرگان رهبری که سخنران ویژه این نشست بود، یکی از نشانه‌های سعه وجودی و ظرفیت بالای انسان را رسانه دانست و تأکید کرد: در گذشته یک انسان …
پرویز شیخ‌طادی نویسنده و کارگردان سینمایی می‌گوید: ما به شدت نیازمند «فقه هنری» هستیم اما اینقدر این دو را از هم جدا کرده‌اند که اصلاً تکلیف ما روشن نیست و نمی‌دانیم ما مطربیم یا هنرمند؟! به گزارش شبکه اجتهاد، پرویز شیخ‌طادی تهیه کننده، نویسنده و کارگردان سینمایی در گفتگویی با فارس، با اشاره به اینکه نمی‌توان در میان انبوهی از خطوط قرمز بدون هیچ خط سبزی که بتواند معیار قرار گیرد حرکت کرد، گفت: ما به شدت نیازمند «فقه هنر» هستیم، اما اینقدر این دو را از هم جدا کرده‌اند که اصلاً تکلیف ما روشن نیست و نمی‌دانیم ما مطربیم …
آیت‌الله جوادی آملی توصیه کرد: هنر باید با فقه و اخلاق تعامل مشترک داشته باشد/ برخی تنگ‌نظری‌ها در محدوده سینما کاری از پیش نمی‌برد/ لزوم ساخت فصل‌های بعدی فیلم سینمایی محمد رسول‌الله (ص)/ مرز هنر حقیقی را از هنر سطحی کاملاً جدا کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در دیدار حجت‌‌الله ایوبی معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه جمعی از هنرمندان سینمایی کشور با تاکید بر این نکته که هنر به ویژه سینما، باید محل تجلی حق و حقیقت باشد؛ اظهار داشت: باید توجه داشت که سینما، یک رسانه مجازی نیست؛ هرجا که فکر …
نشست علمی «ضرورت و اهمیت فقه رسانه» به همت معاونت پژوهش مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) قم و با سخنرانی آیت‌الله حائری شیرازی برگزار میشود. به گزارش شبکه اجتهاد، پنجاه و دومین نشست علمی معاونت پژوهش و دومین نشست تخصصی گروه فقه مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) رسانه با موضوع «ضرورت و اهمیت فقه رسانه» با حضور فضلاء و طلاب حوزه علمیه برگزار میشود. بنابراین گزارش، سخنران این نشست آیت‌الله محی‌الدین حائری شیرازی، عضو مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه سابق شیراز خواهد بود. گفتنی است، این نشست علمی روز شنبه ۲۸ فرودین ماه ساعت ۱۸ در سالن امام خمینی(ره) مرکز فقهی …
معرفی کوتاه:رویکردی فقهی به صورت تطبیقی نسبت به مسائل حلال و حرام از دیدگاه فقهای شیعه و اهل‌سنت است. در ابتدای این اثر کلیاتی در مورد فقه و مسائل مختلف مربوط به آن ارایه شده و مفاهیم اصلی و برخی از مبانی کلی مربوط به احکام حلال و حرام از منظر فریقین بررسی شده است. آن گاه به تبیین احکام وضعی و تکلیفی و فرق بین آن دو پرداخته شده و حرمت ذاتی و ثانوی برخی از امور بیان شده است. در ادامه نگارنده به بیان آثار اخروی عمل کردن به مفاد اعمال حلال و حرام پرداخته و تقسیم‌بندی مربوط به امور حلال بین انسان و خداوند متعال را در زمینه عبادات و معاملات بررسی کرده است. وی در همین زمینه به حرمت و وجوب برخی از اعتقادات مانند اعتقاد به خدا، اعتقاد به فروع و اصول دین مانند اعتقاد و عمل به ارکان اصلی دین همچون: نماز، طهارت، روزه، حج، زکات و ... را شرح داده است. در بخش بعدی کتاب نویسنده به تبیین مسائل حلال و حرام بین انسان‌ها و زندگی اجتماعی آنان پرداخته و دیدگاه‌های فقهی شیعه و اهل‌سنت را در مورد مسائلی همچون: مسائل اخلاقی و اجتماعی، رعایت حقوق یکدیگر، احکام و مساول مربوط به انواع معاملات، رعایت مساول خانوادگی و اجتماعی و تعدی نکردن از حدود الهی در این قبیل از امور را توضیح داده است.
معرفی کوتاه:بررسی مفهوم و مصادیق پوشش برتر از دیدگاه قرآن و روایات است. در این کتاب سعی شده که دیدگاه قرآن کریم و اهل بیت(ع) درباره پوش زن مسلمان، به عنوان یکی از ضروریات دین اسلام و از ارکان جامعه اسلامی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و اهمیت، ارزش و آثار مهم فردی و اجتماعی حفظ حجاب و پوشش از منظر، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. نویسنده به همین منظور ابتدا به مقام و منزلت والای زن از دیدگاه دین اسلام پرداخته و دستورات مؤکد اسلام برای حفظ حجاب و پوشش او را در راستای تکریم شخصیت والای او ارزیابی نموده است. آن گاه آیاتی از قرآن کریم را که در آن ها بر حفظ پوشش مناسب زنان به وسیله انواع لباس های مخصوص زنان، تأکید صورت گرفته و نیز روایات وارد شده در مورد مصادیق پوشش مناسب را مورد تفسیر و تحلیل قرار داده و وجوب حجاب را از منظر عقل و شرع بررسی نموده است.
معرفی کوتاه:بررسی ابعاد مختلف شرعی و آثار اخلاقی هبه کردن و هدیه دادن در آموزه-های اسلامی است. در ابتدای این نوشتار به بحث در مورد پویایی فقه اسلای و شیعی پرداخته شده و پس از آن به بیان چیستی هبه، هدیه و بذل در لغت و اصطلاح پرداخته شده و آثار و برکات اخلاقی و معنوی آن بیان شده است. آن گاه از منظری حقوقی و فقهی به بررسی احکام و قواعد مربوط به هبه و هدیه پرداخته شده و اقسام آن، شرایط هبه کننده و قبض و اقباض در آن، چگونگی رجوع در هبه و مسایل مربوط به معامله کردن در این زمینه بیان شده است. نویسنده در ادامه از منظری عرفی و اجتماعی به این مقوله نگریسته و نیاز جامعه به هبه و هدیه و نیز آثار تربیتی بذل و بخشش را در تعالیم اخلاقی اسلام بررسی نموده است. وی همچنین به مسئولیت¬های فردی و اجتماعی در این زمینه اشاره نموده و برخی از استفتائات فقهی در این زمینه را برجسته کرده است.
هنرمندان باید مرز بین حلال و حرام و اصلاح و افساد را به خوبی بدانند و از دانش فقها استفاده کنند؛ ممکن است یک هنرمند با تبحر خود حلالی را حرام جلوه داده و حقی را ناحق و باطلی را حق جلوه دهد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی، در دیدار محسن مؤمنی شریف، رئیس حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، با اشاره به اهمیت رابطه هنر و دین گفت: دین و هنر از دیرباز با هم پیوند داشته‌اند و هنر دینی جایگاه خاصی نزد بزرگان ما داشته است. رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) افزود: امام راحل بزرگ‌ترین …
شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
